________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आविञ्छति
240
आविञ्जन
माना वर्त. कृ., स्त्री., प्र. वि., ए. व. - ... एक थम्भ हत्थेन गहेत्वा.तं आविञ्छमानाव समणधम्मं करोति, ध. प. अट्ठ. 1.398; - जि /ञ्छि अद्य., प्र. पु., ए. व. - .... तिक्खन्तुं दीपं आविज्जि, पारा. अट्ट. 1.62; आविज्जीति समन्ततो विचरि सारत्थ. टी. 1.156; ... एकं मत्तिकापिण्ड चक्के ठपेत्वा चक्कं आविञ्छि, जा. अट्ठ. 5.281; - ज्जितु निमि. कृ. - ... आविज्जितुं न सक्का होति, पारा. अट्ठ. 2.141; आविज्जितुं न सक्का होतीति छिन्द तटादिसम्भवतो न सक्का होति आविज्जितुं, सारत्थ. टी. 2.296; - ज्झित्वा पू. का. कृ. - तत्थपि चित्तस्सादं । अलभमानो अन्तन्तेन आविज्झित्वा आरामपच्चन्ते .... पासाणफलके निसीदि, दी. नि. अट्ठ. 3.10; “सुत ताताति बोधिसत्तो पोक्खरणिं आविज्झित्वा पदं परिच्छिन्दन्तो ओतिण्णमेव पस्सि, जा. अठ्ठ. 1.171-172; सो ता आविज्झित्वा मज्झिमसुकरियो ता आविज्झित्वा पोतकसूकरे ते आविज्झित्वा जरसूकरे .... जा. अट्ठ. 2.333; “खेत्तं पन आविज्झित्वा पण्णसझंबन्धन्तूति, जा. अट्ठ. 1.156; ख. प्रवृत्त करता है, समीप में जा पहुंचता है, आश्रय ग्रहण कर लेता है, अपनी ओर खींच लेता है - ज्छति वर्त, प्र. पु., ए. व. - तं चक्खु आविञ्छति मनापियेसु रूपेसु. स. नि. 2(2). 197; - ज्छेय्य विधि., प्र. पु., ए. व. - कुक्कुरो आविञ्छेय्य गामं पवेक्खामी ति, स. नि. 2(2).197; - छेय्यु ब. व. - अथ खो, ते भिक्खवे, छप्पाणका नानाविसया नानागोचरा सकं सकं गोचरविसयं आविञ्छेय्यु, स. नि. 2(2).196-197; - ज्झन्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - ब्राह्मणो तस्स कालकिरियतो पट्ठाय सुसानं गन्त्वा छारिकपुञ्ज आविज्झन्तो परिदेवति, जा. अट्ठ. 4.54; - ज्झित्वा पू. का. कृ. - यस्मा पनेतं नगरं बहि आविज्झित्वा जातेन हत्थि अस्सादीनं घासतिणेन चेव गेहच्छादनतिणेन च सम्पन्न, दी. नि. अट्ठ. 1.199; ग. नियन्त्रित अथवा सुव्यवस्थित कर लेता है, अपने वश में कर लेता है - ज्छेय्यासि विधि., म. पु., ए. व. - ततो त्वं, मोग्गल्लान, उभो कण्णसोतानि
आविच्छेय्यासि, अ. नि. 2(2).225. आविञ्छति आ + विछ से व्यु., अपनी ओर खींचता है या घसीटता है, आकर्षित होता है, आकर्षित करता है, वर्त, प्र. पु., ए. व. - यस्स कस्सचि भिक्खनो कायगतासति अभाविता अबहुलीकता, तं चक्खु आविञ्छति ... मनो आविञ्छति मनापियेसु धम्मेसु, स. नि. 2(2).197; यस्मि यस्मिं द्वारे आरम्मणं बलवं होति तं तं आयतनं तस्मिं तस्मिं
आरम्मणे आविञ्छति, स. नि. अट्ठ. 3.108; तं चक्ख नाविञ्छतीति, स. नि. अट्ठ. 3.109; - न्ति ब. व. - आविञ्छन्तीति आकड्डन्ति, सारत्थ. टी. 1.298; -- छेय्य/ज्छेय्यु विधि., प्र. पु., ए./ब. व. - ते छप्पाणका नानाविसया नानागोचरा सकं सकं गोचरविसयं आविछेय्यु - अहि आविञ्छेय्य, वम्मिकं पवेक्खामी ति ससमारो आविज्छेय्य उदकं पवेक्खामी ति, स. नि. 2(2).197; आविञ्छेय्युन्ति आकड्डेय्यु, स. नि. अट्ट, 3.107; गाविं तरुणवच्छं विसाणतो आविञ्छेय्य .... म. नि. 3.181; - ज्छेय्यासि म. पु., ए. व. - उभो कण्णसोतानि आविञ्छेय्यासि, अ. नि. 2(2).225; - विञ्छेय्याम उ. पु., ब. व. - गोयुगेहि आविञ्छेय्यामाति, दी. नि. 3.15; आविञ्छेय्यामाति आकड्डेय्याम, दी. नि. अट्ठ. 3.10; - ञ्छि अद्य., प्र. पु., ए. व. - भिक्खु इत्थिया गहितं रज्जं सारत्तो आविञ्छि, पारा. 187; - छित्वा पू. का. कृ. - आविञ्छित्वा
आविञ्छित्वाति अत्थो, सु. नि. अट्ठ. 2.182. आविजन/आविञ्छन/आविञ्छना नपुं./स्त्री., आ +
विध से व्यु., क्रि. ना., शा. अ., अन्दर तक जाकर बेध देना, अपनी ओर खींचना या घसीट कर ले आना, आकर्षित करना, ला. अ.. चारों ओर चक्र के आकार में घूमना, चक्कर काटना, ढिलाई के साथ लटकना - ना स्त्री.. प्र. वि., ए. व. - आकड्ढना नाम आविञ्छना, पारा. 174; - ने सप्त. वि., ए. व. - राजा आविञ्छने बन्धं कुञ्चिकमुद्दिकं गण्हि, दी. नि. अट्ट, 2.184; - छिद्द नपुं.. तत्पु. स., द्वार के किवाड़ों पर बनाया गया वह छिद्र जिसमें अन्दर की ओर डोरी डालकर अन्दर की सिटकनी को खोला अथवा बन्द किया जा सके - इं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - आविञ्छनछिद्दन्ति यत्थ अङ्गुलिं वा रज्जुसङ्खलिकादिं वा पवेसेवा कवाट आकड्डन्ता द्वारबाहं फसापेन्ति, तस्सेतं अधिवचनं, वि. वि. टी. 2.224; आविञ्छनछिद्दन्ति यत्थ अङ्गुलिं पेवेसेत्वा द्वारं आकड्डनता द्वारवाहं फुसापेन्ति, तस्सेतं अधिवचनं, सारत्थ. टी. 3.357; - रज्जु स्त्री., तत्पु. स., खींचने वाली रस्सी, द्वार को खोलने एवं बन्द करने हेतु प्रयुक्त द्वार के बाहर लटक रही डोरी - ज्जु द्वि. वि., ए. व. -- "अनुजानामि, भिक्खवे, कवाट... आविछनरज्जुन्ति, चूळव. 239; ... आविञ्छनरज्जुन्ति एत्थ रज्जु नाम सचेपि दीपिनङ्गटन कता होति, चूळव. अट्ठ. 59; आविञ्छनरज्जुन्ति कवाटेयेव छिद्द कत्वा तत्थ पवेसेत्वा येन रज्जुकेन कड्डन्ता द्वारं फुसापेन्ति, तं आविञ्छनरज्जुक
For Private and Personal Use Only