________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आपन्न
115
आपस्सेन
पटिराजू परुन्धानादिना
वा गोपुरट्टालकराजन्तेपुरहत्थिसालादीनं विपत्ति आपदाति वच्चति ..., पारा. अट्ठ. 1.235; - बुज्झन नपुं. विपत्ति का ज्ञान - नं प्र. वि., ए. व. -- पदं हेतन्ति यसमहत्तं वा आणमहत्तं वा पत्तानं अत्तनो आपदबुज्झनं नाम पदं कारणं जा. अट्ठ. 5.337. आपन्न त्रि., आ + पद का भू. क. कृ. [आपन्न], 1. कर्तृ. वा., शा. अ., आ पहुंचा हुआ, ला. अ. क., किसी अवस्था अथवा स्थिति में प्राप्त, ख. विनयसम्मत अपराधों में आपतित (विपत्ति से) पीड़ित या ग्रस्त - आपन्नो त्वापदम्पत्तो, अभि. प. 743; - न्नो पु., प्र. वि., ए. व. - .. आपत्तिं आपन्नो होति, महाव. 157; इत्थन्नामं आपत्तिं आपन्नो, चूळव. 216; आपत्तिं त्वं आवुसो, आपन्नो, महाव. 409; - नं पु., द्वि. वि., ए. व. - तञ्च सत्थं अहसंसु अनयब्यसनं आपन्नं, दी. नि. 2.255; - नेन पु., तृ. वि., ए. व. - अजेन पाराजिकं आपन्नेन पढेन, पारा. अट्ठ. 2.151; - स्स ष. वि., ए. व. - सभागसङ्घादिसेसं आपन्नस्स पन सन्तिके आवि कातुं न वट्टति, चूळव. अट्ठ. 21; - न्ने पु., सप्त. वि., ए. व. - ... अप्पोस्सुक्कभावं आपन्ने भगवति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).175; - न्ना पु., प्र. वि., ब. व. - द्वे भिक्खू सङ्घादिसेसं आपन्ना होन्ति, चूळव. 161; -नेसु सप्त. वि., ब. व. - तुम्हेसु अप्पोस्सुक्कतं आपन्नेसु खत्तियवंसो उपच्छिज्जिस्सति, ध. प. अट्ठ. 1.258; - ना स्त्री., प्र. वि., ए. व. - भिक्खुनी पठमापत्तिकं धम्म आपन्ना । निस्सारणीयं सङ्घादिसेसन्ति, पाचि. 305; - न्नं नपुं., प्र. वि., ए. व. - ... चीवरे विकप्पं आपन्नं निस्सग्गियं, पारा. 329; - न्नानि ब. क. - पञ्चमत्तानि देवतासतानि उस्सुक्कं आपन्नानि होन्ति .... उदा. 73; 2. कर्म. वा. में, वह, जिसे प्राप्त कर लिया गया है, विहित, कृत, सम्पादित - ना स्त्री., प्र. वि., ए. व. - आपन्नाति अड्डपरियोसाने आपन्ना, कङ्खा. अट्ठ. 285; - नं स्त्री., द्वि. वि., ए. व. - पच्छा आपन्नमापत्ति, समोधाय विधानतो, विन. वि. 526; - नाय स्त्री., ष. वि., ए. व. - आपन्नाय आपत्तिया मूलायपटिकस्सने कते, चूळव. अट्ठ. 33; 3. पु., किया जा चुका अपराध, आपत्ति - नं द्वि. वि., ए. व. - छादेति जानमापन्नं, खु. सि. 5(गा. 28); यो भिक्खु ... एवं वत्थुवसेन वा जानमापन्नं आपत्तिं याव छादेति, खु. सि. प. टी. 87; स. उ. प. के रूप में अदया., अना., उस्सुका., दया., विवादा., सोता. के अन्त. द्रष्ट..
आपन्नत्त नपुं., आपन्न का भाव. [आपन्नत्व]. प्राप्त होने या
ग्रस्त होने की अवस्था - ता प. वि., ए. व. - अआणेन आपन्नत्ता तस्सा आपत्तिया मोक्खो नत्थि, पाचि. अट्ठ. 134; पुरिमकअत्तभावे जायाय सद्धि पमादं आपन्नत्ताति, ध. प. अट्ठ. 2.75. आपन्नपुग्गल पु., कर्म. स. [आपन्नपुदगल], अपराध कर
चुका व्यक्ति, आपत्ति में आपतित या उससे ग्रस्त व्यक्ति - लं द्वि. वि., ए. व. - ... तं आपत्तिआपज्जनकं आपन्नपुग्गलं ... तेमेति, उदा. अट्ठ. 249-250. आपन्नभाव पु., अपराध-ग्रस्तता, आपत्ति में आ फंसने की दशा - वं द्वि. वि., ए. व. - ... आपत्तिं वा आपन्नभावं आजनन्तोयेव ... पुच्छति, पाचि. अट्ठ. 31; ... आपत्ति आपन्नभावं जानाही ति वा वदतु, चूळव. अट्ठ. 21; - वेन तृ. वि., ए. व. - तस्स हि आपत्तिं आपन्नभावेनपि दोसो,
अ. नि. अट्ठ. 2.12. आपन्नसत्ता स्त्री., ब. स. [आपन्नसत्त्वा], गर्भवती नारी, वह
स्त्री. जिसकी कोख में शिशु-प्राणी पहुंच चुका है - गरुगभापन्नसत्ता च गमिनी, अभि. प. 239; गभिनिवग्गस्स पठमसिक्खापदे - आपन्नसत्ताति कच्छिपविठ्ठसत्ता, पाचि. अट्ठ. 210; - तं वि. वि., ए. व. - पोस मन्ति आपन्नसत्तमेव मं छडुत्वा पब्बजितो, उदा. अट्ठ. 58; - त्तानं च./ष. वि., ब. व. - यथा आपन्नसत्तानं, भारमोरोपनं धुवं, जा.
अट्ठ. 1.26. आपपसंसक त्रि., [आपप्रशंसक], जल की प्रशंसा करने वाला व्यक्ति, पानी का गुणगान करने वाला व्यक्ति - का पु. प्र. वि., ब. व. - ये पन... पथवीपसंसका पथवाभिनन्दिनो,
आपपसंसका... बह्माभिनन्दिनो, म. नि. 1.410. आपयति आप के प्रेर. का वर्त, प्र. पु., ए. व., प्राप्त कराता है, ला देता है, पहंचा देता है - आपेति आपयति, आपो, सद्द. 2.553; - ये विधि., प्र. पु., ए. व. - को तेसं गतिमापये ति, जा. अट्ठ. 6.53; गतिमापयेति को मं तेसं पच्चेकबुद्धानं निवासट्टानं पापेय्य, गहेत्वा गच्छेय्याति अत्थो,
जा. अट्ठ. 6.53. आपवण नपुं, आ + प+Vवण से व्यु.. क्रि. ना. [आप्रवण]. ढलान, झुकाव, उतार, पार्श्वभाग - खुदि आपवणे, खुन्दति,
सद्द. 2.381. आपस्सेन नपुं., अपस्सेन का सन्धिविकारजनित रूपान्तरण,
अप + आ + सि से व्यु., केवल स. उ. प. में प्राप्त [अपाश्रयण], सहारा, तकिया, आधार, टिकने का उपकरण,
For Private and Personal Use Only