________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
591
अलात/अलातक
अळार/आळार पायित्थ, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.116; - चक्क नपुं.. अलावुलोमसानीति अलाबुलोमसदिसमुत्तानि सुखुमानीति तत्पु. स. [अलातचक्र]. मण्डलाकार आग का अलाव, गोल दीपेति, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.170. आकार वाला आग का अंगारा - क्कं प्र. वि., ए. व. - अलाभ पु., लाभ का निषे॰ [अलाभ], लाभ का अभाव, हानि, मायामरीचिसुपिनन्तअलातचक्कगन्धब्बनगरफेणकदलि न्यूनता, कमी - भो प्र. वि., ए. व. - धम्मेन च अलाभो यो, आदयो विय अस्सारा निस्साराति चापि उपठ्ठहन्ति, विसुद्धि. यो च लाभो अधम्मिको, अलाभो धम्मिको सेय्यो, यं चे लाभो 2.267; मण्डलाकारेन अविज्झियमानं अलातमेव अलातचक्क अधम्मिको, थेरगा. 666; लाभो अलाभो यसो अयसो च, विसुद्धि. महाटी. 2.400.
निन्दा पसंसा च सुखञ्च दुक्खं, जा. अट्ठ. 3.84; - भेन तृ. अलात'/अलातक पु., व्य. सं., राजा अंगति के सेनापति वि., ए. व. - पाय च अलाभेन, धम्मस्स च अदस्सना, का नाम - विजयो च सुनामो च अलातो चाति तयो अमच्चा जा. अट्ठ. 6.20; पञआयाति विपस्सनापजाय अलाभेन जा. अहेस. जा. अट्ठ. 7.102; ततो सेनापति रुजओ, अलातो अट्ठ. 6.21; - क नपुं.. अलाभ से व्यु., किसी वस्तु के लाभ एतदब्रवि, जा. अट्ठ. 7.103; अलातो देवदत्तोसि, सुनामो न होने से उत्पन्न निराशाभाव - केन तृ. वि., ए. व. - इम आसि भद्दजि, जा. अट्ठ. 7.145; विजयो च सुनामो च पस्सित्वा अलाभकेन सुस्सित्वा मरिस्सती ति, आपत्ति सेनापति अलातको, जा. अट्ठ. 7.115.
दुक्कटस्स, पारा. 91; इतरो अलाभकेन सुस्सित्वा मरति, अलाबु नपुं.. [अलाबु/आलबू, स्त्री.], लम्बी लौकी, तुमड़ी पाराजिक, पारा. अट्ठ. 2.53. से बना पान-पात्र, पानी में तैरने वाला तुमड़ी का हलका अलाभी त्रि., लाभी का निषे. [अलाभिन्], लाभ प्राप्त न फल -- कारवेल्लो तु सुसवि, तुम्ब्य लाबु च लाबु सा, अभि. करने वाला/वाली - तत्थ वै जना उच्छेददिष्टुिं गण्हन्ति, प. 596; सो कुद्दालकेन भूमिपक्कम्म कत्वा डाकञ्चेव लाभी च अलाभी च, ..., दी. नि. अट्ठ. 1.102; - भिभाव अलाबुकुम्भण्डएळालुकादीनि च वपित्वा तानि विक्किणन्तो पु., लाभ प्राप्त न होने की अवस्था - वं द्वि. वि., ए. व. कपणजीविक कप्पेसि, जा. अट्ठ. 1.299; यथा पन अलाबु- - भिक्खवे, एसो भिक्खु अत्तनो अलाभिभावञ्च लाबुसद्देसु विसुं विसुं विज्जमानेसु .... सद्द. 1.218; यानिमानि अरियधम्मलाभिभावञ्च अत्तनाव अकासि, जा. अट्ट, 1.232. अपत्थानि अलाबूनेव सारदे, ध. प, 149; - क नपुं., अलामक त्रि., लामक का निषे०, अलम्पट, नीचपन से मुक्त उपरिवत् - कं' प्र. वि., ए. व. - मत्थलुङ्गस्स पूरितन्ति - कं नपुं., प्र. वि., ए. व. - अपापकन्ति अलामक स. नि. दधिभरितअलाबुकं विय मत्थलुङ्गभरितं. सु. नि. अट्ट, 1.210; अट्ठ. 2.277; - स्स पु, ष. वि., ए. व. - तत्थ अनोमदस्सिसूति -- कं द्वि. वि., ए. व. - बुद्धस्स पादे धोवित्वा अलाबुकमदासह अनोमस्स अलामकस्स पच्चेकबोधिञाणस्स दिट्टत्ता पच्चेकबुद्धा अप. 2.14; - के सप्त. वि., ए. व. - तेलभाजनेसु विसाणे अनोमदस्सिनो नाम, जा. अट्ठ. 3.361; - केहि पु., तृ. वि., वा नळियं वा अलाबुके वा ठपेत्वा ..., पारा. अट्ठ. 1.234: - ब. व. -- तत्थ अपापकेहीति अलामकेहि, जा. अट्ठ. 7.213; कटाह नपुं., तत्पु. स. [अलाबुकटाह], तुमड़ी से बना हुआ - दस्सना स्त्री., ब. स., प्र. वि., ए. व., वह, जो असुन्दर पात्र या कड़ाही - हं प्र. वि., ए. व. - उदके अलाबुकटाहं । अथवा कुरूप न हो, दिखने में सुन्दरी - सामिकस्स विय आरम्मणे पिलवतीति पिलापनता, ध. स. अट्ठ. 425; - अलामकदस्सना सातिसयं दस्सनीया पासादिका, वि. व. कटाहसण्ठान त्रि., ब. स. [अलाबुककटाहसंस्थान], तुमड़ी अट्ठ. 83. के पात्र जैसे आकार वाला - सीसट्ठीनि सिब्बेत्वा अलायित त्रि., Vलू के भू. क. कृ. लायित का निषे., नहीं ठपितजज्जरालाबुकटाहसण्ठानानीति, खु. पा. अट्ठ. 38; - काटा गया - अलायितन्ति लायितहानम्पि तेसं कम्मप्पच्चया पत्त नपुं. तत्पु. स. [अलाबुपात्र], तुमड़ी से बना हुआ पात्र अलायितमेव हुत्वा अनूनं परिपुण्णमेव पञ्जायति, लीन. - त्तं द्वि. वि., ए. व. - निगण्ठसमणा विय अलाबुपत्तं (दी. नि. टी.) 3.42. भिक्खू पत्तं अग्गबाहाय पक्खिपित्वा आदाय विचरन्ति, अ. अळार' त्रि., [अराल]. मुड़ा हुआ, टेढ़ा, वक्र -- अळार नि. अट्ठ. 1.73; - लोमस त्रि, कर्म. स., तुमड़ी के सूक्ष्म- वेल्लित वर्षं कुटिल जिम्ह कुञ्चितं, अभि. प. 709. रेशों के समान सूक्ष्म-धागों वाला सानि नपुं.. वि. वि., ब. अळार/आळार पु., व्य. सं., मिथिला के एक कुटुम्बी या व. - अहं खो पनुदायि, अप्पेकदा गहपतिचीवरानि धारेमि गृहस्थ का नाम - करोम ते तं वचनं अलार, मित्तञ्च नो दळहानि सत्थलुखानि अलाबुलोमसानि, म. नि. 2.209; होहि विदेहपुत्त, जा. अट्ट. 5.160; आळारो, सारिपुत्तो,
For Private and Personal Use Only