________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अभिरति
497
अभिरमति
... सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सूपायासा ..., म. नि. 3.154; - ता पु.. प्र. वि., ब. क. - ... अभिरता होन्तीति अत्थो, ध. प. अट्ठ. 1.131. अभिरति स्त्री., [अभिरति], आनन्द, अनुराग, लगाव - ति प्र. वि., ए. व. - एवहिस्स तदत्थं ब्रह्मचरियवासे विसेसतो अभिरति भविस्सतीति, उदा. अट्ठ. 138; - तिं द्वि. वि., ए. व. - यं मे परो अनभिरतिं विनोदेत्वा अभिरति उप्पादेय्य, स. नि. 1(1).215; तत्राभिरतिमिच्छेय्य, ध. प. 88; - तिया त. वि., ए. व. - अभिज्झाविनयेन च काये अभिरतिया, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).255; - तियं सप्त. वि., ए. व. - तं ब्रह्मचरियं पुब्बे वुत्तं ... अभिरतिय आदरजननत्थं अभिरम, उदा. अट्ठ. 139; स. उ. प. के रूप में पविवेका., वत्ता. के अन्त. द्रष्ट.; - कारक त्रि., आनन्द या लगाव उत्पन्न करने वाला/वाली- रिकासु स्त्री., सप्त. वि., ब. व. - आरामकरासूति अभिरतिकारिकासु. जा. अट्ठ. 5.435; - कारण नपुं., आमोद से भरपूर रहने का कारण - णं द्वि. वि., ए. व. - केसवस्स अभिरतिकारणं पुच्छि, जा. अट्ठ. 3.123; - सजा स्त्री.. [अभिरतिसंज्ञा], आनन्द के भरपूर रहने की समझ या मान्यता - जाय ष. वि., ए. व. - निबिदानुपस्सनेन अभिरतिसआय .... सु. नि. अट्ठ. 1.8; स. उ. प. के रूप में अन.. एकत्ता. के अन्त. द्रष्ट.. अमिरत्त त्रि., [अभिरक्त], क. लगा हुआ, सम्बद्ध, लिप्त, आसक्त - त्ता पु.. प्र. वि., ब. व. - सन्दिद्विरागेन हि तेभिरत्ता, सु. नि. 897; यस्मा सकेन दिद्विरागेन अभिरत्ताति वुत्तं होति, सु. नि. अट्ठ. 2.249; ख. लाल, सुर्ख लाल - भाव पु., लालपन, लालरंग में रंगा होना - वेन तृ. वि., ए. व. - अभिरत्तभावेन जिव्हासदिसं ते ओट्टपरियोसानन्ति वदति, जा. अट्ठ. 5.151; - लोचन त्रि., ब. स. [अभिरक्तलोचन]. लाल आंखों वाला - ना पु.. प्र. वि., ब. व. - विसालनेत्ता अभिरत्तलोचना, वि. व. 10263B अभिरत्तलोचनाति विसेसतो रत्तराजीहि उपसोभितनयना, वि.. व. अट्ठ. 234. अभिरद्ध त्रि., अभि + vराध का भू. क. कृ. [अभिराद्ध]. संतुष्ट या प्रसन्न कर दिया गया, आह्लादित-द्धो पु., प्र. वि., ए. व. - बुद्धस्स ... अवण्णे भञमाने अत्तमनो होति उदग्गो अभिरद्धो, महाव. 89; - स्स पु.. ष. वि., ए. व. - अभिरद्धस्स पन सुखपदट्ठानत्ता अत्तनो मनो नाम होति, ध. स. अट्ठ. 188; - द्धा पु., प्र. वि., ब. व. - अय्यरस नन्दकस्स अत्तमना अभिरद्धा यं नो अय्यो नन्दको पवारेतीति,
म. नि. 3.329; अय्यास्स नन्दकस्स अत्तमना अभिरद्धा ..., म. नि. 3.329. अभिरन्तं अ०, इच्छानुसार, अपनी रुचि के अनुसार - अथ खो भगवा अम्बलट्ठिकायं यथाभिरन्तं विहरित्वा, आयस्मन्तं आनन्दं आमन्तेसि, दी. नि. 2.64; यथाभिरन्तं विहरे अरुजे. सु. नि. 53. अभिरमति अभि + vरम का वर्त, प्र. पु., ए. व. [अभिरमते]. सुखानुभव करता है, आनन्द का अनुभव करता है, प्रेम में मग्न हो जाता है, मजा लेता है - सा तत्थ न रज्जति, तत्र नाभिरमति, अ. नि. 2(2).203; एवं अयम्पि हत्थिनागो ... विवेकं उपब्रूहयमानो इदानि एको असहायो वने अरुले रमति अभिरमति, उदा. अट्ट, 203-204; - सि म. पु., ए. व. - नागयोनियं अभिरमसीति पुच्छि, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.205; - मामि उ. पु., ए. व. - जनपदकल्याणिया पटिबद्धचित्तो हुत्वा नाभिरमामी ति, जा. अट्ठ. 2.76; - न्ति प्र. पु.. ब. व. - अपि च यत्थ ... मक्खिका अभिनिविसन्ति .... मक्खिका अभिरमन्ति, म. नि. 3.188; - न्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - सो ताय सद्धि अभिरमन्तो धम्मे चित्तमत्तम्पि अनुप्पादेत्वा ... पे. व, अट्ठ. 4; - मानो उपरिवत् - इदानि पन आगन्त्वा सङ्गणिकाय अभिरममानो चरसि, जा. अट्ट. 1.114; - माना पु., प्र. वि., ब. व. - अभिरममानाव अनुक्कण्ठिताव जीवितं जहन्ति, जा. अट्ठ. 3.49;- तु अनु.. प्र. पु.. ए. व. - अभिरमत, भन्ते, अय्यो गग्गो मन्ताणिपत्तो, म. नि. 2.311; - मेय्य विधि, प्र. पू.. ए. व. - मया सद्धि इध अभिरमेय्या ति तस्सा दिब्बभोगसम्पत्तिया अनुभवनहेतु वीमसन्तो.... पे. व. अट्ठ. 127; - मेय्यं उ. पु., ए. व. - सचाहं, भन्ते, पब्बजितो अस्सं, अभिरमेय्यामह, महाव. 201; - य्यु प्र. पु.. ब. व. - तथारूपा चक्खुविनेय्या रूपा ये दिस्वा दिस्वा अभिरमेय्यु, म. नि. 3.355; - मेय्याथ म. पु., ब. व. - तुम्हाकं पतिरूपं ... अनगारियं पब्बजितानं यं तम्हे अभिरमेय्याथ ब्रह्मचरिये, म. नि. 2.135; - मि/मित्थ अद्य., प्र. पु., ए. व. - गतकाले तेन सद्धिं किलेसवसेन अभिरमि, जा. अट्ठ, 3.161; कुमारो उय्यानभूमिया अभिरमित्थ, दी. नि. 2.17; - मि उ. पु., ए. व. - सब्बं तं तक्कवड्डनं, नाहं तत्थ अभिरमि, सु. नि. 1090; - मिस्सति भवि०, प्र. पु., ए. व. - सचे रखपालो कुलपुत्तो नाभिरमिस्सति अगारस्मा अनगरियं पब्बज्जाय, म. नि. 2.259; - मिस्सामि उ. पु., ए. व. - अभिरमिस्सामि ब्रह्मचरियवासे ति, पे. व. अट्ठ. 52; - मितुं निमि. कृ. -
For Private and Personal Use Only