________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अपरज्झति 370
अपरन्त एतकेन हि सब्बम्पि अपरदीपनं सिद्ध होति, विभ. अट्ठ.8 अपरट्ठ त्रि., अपरद्ध का अप., परिभ्रष्ट, च्युत, वञ्चित - अपरस्स अपरस्सा'ति दीपनं अपरदीपनं, विभ. मू. टी. 8; अपरद्धोति अरहत्तमग्गप्पत्तितो पट्ठाय परिभट्ठो चुतो न अपरदीपना पनेत्थ द्वे ठानानि गच्छति, ध. स. अट्ठ. 182; अभिनिब्बत्तिस्सति, अपरटोति वा पाठो, अपगतसमिद्धितो अपरेन वा पुरिमत्थस्स दीपना अपरदीपना, ध. स. मू. टी. समुच्छिन्नकारणत्ता अपगतोति अत्थो, थेरगा. अट्ठ. 1.185. 90; - रड्ड त्रि., ब. स. [अपरार्ध], किसी गाथा या वाक्य अपरद्ध त्रि., अप + Vराध का भू. क. कृ., क. किसी अभिप्रेत का बाद में आने वाला आधा भाग, उत्तरार्ध- ततियगाथायपि की प्राप्ति से वञ्चित, परिभ्रष्ट, रिक्त, तुच्छ, पराजित व्यक्ति पुब्बड्ळ तत्थ वुतनयमेव अपरड्डे सङ्गोति सज्जनहानं, लग्गनन्ति - त्वं.... समनुयुञ्जियमानो ... रित्ते तुच्छो अपरद्धो, म. नि. वुत्तं होति, सु. नि. अट्ठ. 2.283.
1.299; अपरद्धोति पराजितो. म. नि. अट्ठ. (मू.प.) अपरज्झति अप + /राध का वर्त., प्र. पु., ए. व. 1(2).177; असुद्धो मञसि सुद्धो, सुद्धिमग्गा अपरद्धोति, [अपराध्यति]. 1. हिंसा करता है, प्रदूषित कर्म करता है - स. नि. 1(1).122; अपरद्धोति दूरे त्वं सुद्धिमग्गा ति वदति, रज्झति विरज्झति अपरज्झति, अपराधो, सद्द. 2.484; क. स. नि. अट्ठ. 1.149; भगवता सके ... समनुभासियमाना किसी के विरुद्ध पाप-कर्म करता है - कोचि पुरिसो रित्ता तुच्छा अपरद्धाति, म. नि. 2.236; पस्स .... याव किस्मिञ्चिदेव पकरणे अपरज्झति, मि. प. 183; - ज्झामि अपरद्धञ्च ते इदं आचरियस्स ब्राह्मणस्स पोक्खरसातिस्स, तदे., उ. पु., ए. व. - क्याहं अय्यानं अपरज्झामि? चूळव. दी. नि. 1.90; अपरद्धोति अरहत्तमग्गप्पत्तितो पट्ठाय परिमट्ठो 180; - ज्झन्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व., अपराध कर चुतो न अभिनिब्बत्तिस्सति, थेरगा. अट्ठ. 1.185; ख. कर्तृ. रहा, पाप कर्म कर रहा - तुम्हेसु च देविया च अपरज्झन्तो वा. में, अपराध कर चुका, पापकर्म कर चुका, दुष्कृत्य कर इमे निस्साय एतेसं ... पापकम्म करि जा. अट्ठ.5.235; - चुका - यदि पन तस्सा पुत्तो अपरद्धो होति वेलातिवत्तो, मि. ज्झन्तं उपरिवत्, द्वि. वि., ए. व. - तम्पि तथेव अत्तनि प. 153; येन एवं... भिक्खुसड़े अपरद्धान्ति तमत्थं तस्स अपरज्झन्तं चोरं दिस्वा. उदा. अट्ठ. 197; - ज्झन्तेन तदे., ..... गच्छ, पे. व. अट्ठ. 168; ग. कर्म. वा. में, वह, जिसके तृ. वि., ए. व. - तस्मिं पच्चेकबुद्ध अपरज्झन्तेन तया द्वारा अपराध या पापकर्म किया गया है - किस्स तया कतस्स पापकम्मरस अनुच्छविकमेवेतं फलं तुम्हें उपनीतं. अपरद्ध, भण विस्सट्ठा यथाभूतं. थेरीगा. 419. पे. व. अट्ठ. 2.50; - ज्झि अद्य., प्र. पु., ए. व., अपराध अपरद्धमेसी त्रि., [अपराधगवेषिन्], दूसरों के गुणों को न किया - मम पुत्तो हत्वा अग्गमहेसिया अपरज्झि, जा. अट्ठ. देख उनके दोषों को खोजने वाला, परछिद्रान्वेषी - 4.170; -ज्झिं तदे., उ. पु., ए. व. - तत्थ भिय्योति यस्मा रन्धमेसीति विरन्धमेसी अपरद्धमेसी खलितमेसी गळितमेसी तादिसे परिसुद्धसीलगुणसम्पन्ने तयि अपरज्झिं, जा. अट्ठ. विवरमेसीति, महानि. 121; अपरद्धमेसीति गुणं अपनेत्वा 6.113; नपिहं अपरज्झिन्ति नपि अहं तस्स किञ्चि अपरझिं। दोसमेव गवेसी, महानि. अट्ठ. 227. थेरी. अट्ट, 291; - झिंसु उपरिवत्, ब. व. - अपरद्धन्ति अपरन्त पु., कर्म, स. [अपरान्त], 1. पश्चिम दिशा - सो अपरझिंसु, दी. नि. अट्ट, 1.207; - ज्झिम्हा तदे., उ. पु., कदाचि पुबन्ततो अपरन्तं गच्छति, कदाचि अपरन्ततो पुबन्तं. ब. व. - ... येसं अपरज्झिम्हा, .... म. नि. अट्ठ. (मू.प.) जा. अट्ठ. 1.107; ... पुब्बन्तापरन्तं गच्छन्तो.... जा. अट्ठ. 1(1).121; - ज्झित्वा पू. का. कृ., अपराध करके - सो 1.352; 2. भविष्य, जीवन का आगे आने वाला भाग - एके पुरिसो महासत्ते अपरज्झित्वा कुट्ठी हुत्वा दिधम्मेयेव मनुस्सपेतो समणब्राह्मणा अपरन्तकप्पिका अपरन्तानुदिहिनो, अपरन्तं अहोसि, जा. अट्ठ. 5.62; ख. न्यूनीभूत, पराजित, रहित, आरब्भ अनेकविहितानि अधिमूत्तिपदानि अभिवदन्ति वञ्चित, खो चुका, द्रष्ट, अपरज्झन तथा अपरद्ध के अन्त.. चतु चत्तारीसाय वत्थूहि, दी. नि. 1.26; तत्थ अपरज्झन नपुं., अप + Vराध से व्यु., क्रि. ना., केवल पू. अनागतकोट्टाससङ्घातं अपरन्त कप्पेत्वा गण्हन्तीति प. के रूप में ही प्रयुक्त, किसी के विरुद्ध दुष्कृत्य या अपरन्तकप्पिका, अपरन्तकप्पो वा एतेसं अत्थीति अनुचित कृत्य - भाव पु., तत्पु. स., अपराध कर देने की अपरन्तकप्पिका, दी. नि. अट्ठ. 1.101; 3. पश्चिमी भारत के अवस्था, दुष्कृत्य कर देने की दशा - कलिंव कितवा एक क्षेत्र का प्राचीन नाम - अपरगोयानतो आगतमनस्सेहि सठोति एत्थ सकुणेसु अपरज्झनभावेन अत्तभावो कलि नाम आवसितपदेसो अपरन्तजनपदोति नाम लभि, दी. नि. अट्ट. ध. प. अट्ठ.2.216.
2.65; अपरन्ते जनपदे कुमुदभण्डिका नाम धजाति मासलूना
For Private and Personal Use Only