________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३८४
বাঘমকথা "भक्कोडीसंचियं कम्मं तवसा निजरिज्जइ ।” (अ ३०, गा ६) तत्त्वार्थसूत्रेऽपि
" तपसा निर्जरा च" (अ० ९ मु० ४ ।
अत्र चकारः संवरसमुच्चयार्थः । समितिगुप्तिधर्मानुप्रेक्षापरीपहजयचारित्रैः संवरो भवति, तपसा तु निर्जरा संवरोऽपि चेति भावः सम्यक्त्वं नाम सम्यग्दर्शनं, तच्च स्थानागमूत्रम्- (स्था० २उ० १) द्विविधं प्रोक्तं । निसर्गसम्यग्दर्शनम् अभिगमसम्यग्दर्शनं चेति । निसर्गतः स्वभावतः-न परोपदेशतो यदुत्पद्यते, तनिसर्गसम्यग्दर्शनम् । अभिगमात् - सद्गुरूपदेशतो यदुत्पद्यते, तदभिगम. सम्यगदर्शनम् । एक देश क्षय होना निर्जरा है । इस निर्जरा के प्रति कारणता तो तप में बतलाई गई है । देखो उत्तराध्ययन सूत्र में यही बात कही है___भवकोडी संचियं कम्मं तपसा निज्जरिज्जइ" करोडों भवों में संचित कर्मों की जीव तप से निर्जरा कर देता है । तत्त्वार्थ सूत्र में भी " तपसा निर्जरा च" इस सूत्र द्वारा यही बात कही गई है-तप से निर्जरा और संवर दोनों होते हैं। सूत्रस्थ "" शब्द से संवर का ग्रहण हुआ है। ___ भावार्थ-इसका यही है कि पांच समिति, ३ गुप्ति, १० यतिधर्म १२, अनुपेक्षा, २२ परोषहों का जीतना एवं ५ प्रकार का चारित्र पालनाइनसे संवर होता है और नप से संवर एवं निर्जरा दोनों ही होते हैं। स्थानाङ्गमूत्र में सम्मग्दर्शन दो प्रकार का कहा गया है-१ निसर्ग કર્મની નિર્જરા થઈ શકે તેમ નથી. કર્મોના એકદેશનો ક્ષય થવે તે નિર્જર પ્રત્યે કારણતા તે તપમાં બતાવવામાં આવી છે, જુઓ ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં એ જ વાત સ્પષ્ટ કરી છે –
“भवकोडी संचियं कम्मं तपसा निजरिज्जइ” ४031 मामा सथित भानी नि। तपथी ४ नांगेले. तत्वाथ सूत्रमा ५५ " तपसा निर्जग च" या सूत्र से बात अपामा मापी छ ? तपथी नि। तभा संप२ मने थाय छे. “ सूत्रमा मा “च " शपथी सव२र्नु अर्ड કરવામાં આવ્યું છે.
ભાવાર્થ-આને આ પ્રમાણે છે કે પાંચ સમિતિ, ૩ ગુપ્તિ, ૧૦ યતિધર્મ, ૧૨ અનુપ્રેક્ષા, ૨૨ પરીષહોને જીતવા અને ૫ પ્રકારના ચારિત્રનું પાલન કરવું આ બધા થી સંવર થાય છે. અને તપથી સંવર અને નિરા બંને થાય છે. સ્થાનાંગસૂત્રમાં સમ્યગ્દર્શન બે પ્રકારનું બતાવવામાં આવું
For Private and Personal Use Only
