________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मनगारधर्मामृतवषिणी टीका अ० १६ द्रौपदीची
३६१ तद् द्विविधम्- (१) आगमतः आगममाश्रित्य, (२) नोआगमतः आगमाभावमाश्रित्य ।
आगमतो भावावश्यकमाह__" से कितं आगमओ भावासयं ? आगमी भावावस्सयं जाणए उपउत्ते, से तं आगमो भावावस्सयं"। ( अनुयोग०)
अथ किं तदागमतो भारावश्यकम् ?, उत्तरमाह-"ज्ञायक उपयुक्त" आगमतो भावावश्यकम् । ____ अयमर्थः-आवश्यक पदार्थज्ञस्तजनितसंवेगेन विशुध्यमानपरिणामस्तत्र चो पयुक्तः साध्वादिरागमतो भावावश्यकम् , अनावश्यकार्थज्ञानरूपस्यागमस्यात्र क्रिया के अनुभव से उपलक्षित शचीपति भाव इन्द्र कहा जाता है। इसी प्रकार जो आवश्यक रूप क्रिया के अनुभवसे युक्त है वही आत्मा भावावश्यक कहलाता है । भावरूप जो आवश्यक है वह, अथवा भाव को आश्रय करके जो आवश्यक है वह भावावश्यक है।
यह भाव आवश्यक भी दो प्रकार का है-१ आगम की अपेक्षा भाव ओवश्यक और दूसरा नो आगम की अपेक्षा भाव आवश्यक । इनमें " ज्ञायकः उपर्युक्तः आगमतो भावावश्यकं " ज्ञायक उपयुक्त आत्मा आगम की अपेक्षा से भाव आवश्यक माना गया है। आवश्यकरूप पदार्थ का जो ज्ञाता है उसका नाम ज्ञायक है । आवश्यकरूप पदार्थ के ज्ञान से जनित संवेग द्वारा विशुद्ध हुए परिणामों को नाम उपयोग है । इस उपयोग से विशिष्ट जो साधु आदि जन हैं वे आगम की अपेक्षा से भाव आवश्यक हैं । क्यों कि इनमें आवश्यकरूप पदार्थ વથી ઉપલક્ષિત શચીપતિ ભાવ ઇન્દ્ર કહેવાય છે તેમજ જે આવશ્યકરૂપ ક્રિયાના અનુભવથી યુક્ત છે તે આત્મા ભાવાવશ્યક કહેવાય છે. ભાવરૂપ જે આવશ્યક છે તે અથવા ભાવને આશ્રય કરીને જે આવશ્યક છે તે ભાવાવશ્યક છે.
આ ભાવ આવશ્યક પણ બે પ્રકાર છે-૧, આગમનની અપેક્ષા ભાવ मावश्य भने २, ने। सागमननी अपेक्षा भाव मा१श्य समानामा "ज्ञायकः उपयुक्तः आगमतो भावावश्यकं" ज्ञाय: उपयुक्त मात्मा मागभनी अपेक्षाथी ભાવ આવશ્યક માનવામાં આવ્યા છે. આવશ્યકરૂપ પદાર્થને જે જ્ઞાતા છે તેનું નામ જ્ઞાયક છે આવશ્યકરૂપ પદાર્થના જ્ઞાનથી જનિત સંવેગવડે વિશુદ્ધિ પામેલા પરિણામે નું નામ ઉપગ છે. આ ઉપયોગથી વિશિષ્ટ જે સાધુ વગેરે લોકો છે તેઓ આગમની અપેક્ષાથી ભાવ આવશ્યક છે. કેમકે તેઓમાં આવ
For Private and Personal Use Only
