Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनगारधर्मामृतवर्षिणो टीका अ० ५ शैलकराजचरितनिरूपणम् ३३ ग्धैश्च, 'अरसेहिय' अरसैः हिवादिव्यागार रहितैश्च, 'विरसेहिय' विरसैः पुराणत्वाद् विगतरसैश्च ' सीयेहिय' शीतैः शीतलैश्च ' उण्हेहिय ' उण्णैश्च — कालातिक्कतेहिय' कालातिक्रान्तै क्षुधापिपासा कालेष्वप्राप्तैश्च ‘पमाणाइक्कतेहिय' प्रमाणातिक्रान्तैश्च बुभुक्षापिपासाऽननुकूलैश्च बुभुक्षापिपासा यत्प्रमाणा वर्तते, तामतिकान्तैः तनिधारणाऽसमर्थैः स्वल्पलब्धैरित्यर्थः । नित्यपानभोजनश्च प्रतिदिवसमाप्तैरनपानश्च नित्यं प्रतिकूलपानभोजनं कुर्वतइति भावः । प्रकृतिसुकुमारकस्य स्वभाव कोमलस्य, सुखोचितस्य-मुखार्हस्य, लेशतोऽपि क्लेशासहस्येत्यर्थः, शरीरे वेदना व्याधिः प्रादुर्भूता-उत्पन्ना,सा वेदना कीदृशीत्याह-उज्जला-दुःखातिशयेन प्रलयाग्निवज्जाज्वल्यमाना यावत्-अत्र यावत्करणेन-विउला, पगाढा, इत्यनयोः नाम रूक्ष है । हिंग आदि के वधार से रहित हुए नीरस आहार का नाम अरस है। पुराने नीरस अन्न के बने हुए आहार का नाम विरस आहार है । बनाकर रखे हुए शीतल-ठंडे-आहार का नाम शीत है । गरम २ का नाम उष्ण है । क्षुधा पिपासा के समय में नहीं प्राप्त हुए आहार का नाम कालातिक्रान्त है । अथवा क्षुधा पिपासा के अनुसार नहीं प्राप्त हुआ आहार भी कालातिक्रान्त कहा जाता है । जितनी भूख लगी हो,जितनी प्यास लगी हो उतने आहार पानी का नही मिलना थोड़ा सा मिलना इससे शरीर में अशक्ति आदि उत्पन्न हो जाती है । अनगार अवस्था में साधु को अनुकूल आहार पानी नहीं मिलता है। अतः प्रतिकूल आ हार पानी के सेवन से शरीर में विविध प्रकार की बाधाएँ उपस्थित हो जाती है। ऐसा ही राजऋषि शैलक अनगार के लिये हुआ। उनके शरीर અરસ કહે છે જૂના થઈ ગયેલા અનાજને આહાર બનાવવામાં આવે તે “વિરસ ” નામે ઓળખાય છે બહુ વખત પહેલાં બનાવીને મૂકી રાખેલા ઠંડા થઈ ગયેલા આહારને “શીત' કહેવામાં આવે છે. એકદમ ગરમ આહારને ઉષ્ણક હે છે. ભૂખ અને તરસના વખતે અહાર ન મળે તેને કાલાતિત કહેવાય છે. અથવા ભૂખ અને તરસને ગ્ય આહાર ન મળે તેને પણ કાલાતિકાંત કહેવાય છે. ભૂખ અને તરસના પ્રમાણમાં આહાર અને પાણી મળે નહિ ઘેડા પ્રમાણમાં મળે તે એનાથી શરીરમાં શિથિલતા આવી જાય છે. અનગાર અવસ્થામાં સાધુને અનુ કૂળ આહાર પણ મળતું નથી એથી પ્રતિકૂળ આહાર પણીના સેવનથી શરીર અનેક રીતે નબળું થઈ જાય છે. રાજઋષિ અનગરની હાલત પણ આવી જ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020353 |
| Book Title | Gnatadharmkathanga Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanahaiyalalji Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 845 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_gyatadharmkatha |
| File Size | 24 MB |