Dictionary of Prakrit for Jain Literature Vol 02 Fasc 01

SR No.: 020318
Original Sutra Author: N/A
Author: A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
Publication Year: 1998
Total Pages: 158
Language: English, Sanskrit, Hindi
Classification: Dictionary
File Size: 19 MB

Page 66

अत्थाभिमुह
421
अत्थावत्तीदोस
नडाई य न उ भवे जोगा। अत्थापत्तीए भवे जोग्गा शह तिन्नि धम्मस्स bana-yoga-vat) adj. who possesses the yoga of meaning and JambaCa(G.) 1.34% ता एयाणवाणं हियमणुवयं पहाणभावस्स । तम्मि support, JM. एय चत्थालंबणजोगवओ पायमविवरीयं तु VISVIs. 17.11. पवित्तिसरूवं अत्थापत्तीए तमदुटुं PaneaPra. 4. 39.
अत्थालिय (atthaliya<arthālika). telling a lie for the अस्थाभिमुह (atthābhimuha < arthābhimukha) adj. sake of wealth, AMg. असच्चा अत्थालियं च कन्नालियं च भोमालियं च turned towards the object or thing, direct (perception), JM. तहा गवालियं च गरुयं भणंति अहरगति-गमणं Panha.2.10. अत्याभिमुहो णियतो बोधो जो सो मतो अभिणिबोधो VIAvBha. 80. अत्यालोयण (atthāloyana <arthālocana) m. considera
अस्थाभिवंजग (atthābhivanjaga<arthabhivyanjaka) adj. tion of meaning, JM. लिंगाण तीए भावो न तदत्थालोयमं ण गुणरागो (the word) which suggests the meaning, JM. अत्थाभिवंजग वंजण- UPay. 257; PafieaPra. 3.9; M. अत्यालोयण-तरला श्यरकईणं भमंति क्खरं इच्छितेतरं वदतो। रूवं व पगासेगं, वंजति अत्थो जओ तेण Kapp- बुद्धीओ Gandva. 86. Bha. 55.
___ अस्थावगम (atthāvagama<arthavagama) m. underअत्थाभिसंकि (atthābhisaiki<arthābhisankin) adj. long- standing the meaning (of words), JS. धाउपरूवणा किमटुं कीरदे ? ing for wealth, one who is anxions of getting riches, AMg. तए ण, अणवगयधाउस्स सिस्सस्स अत्थावगमाणुववत्तीदो Dhavals.1.10.1.
णं से चिलाए दासचेडए रायगिहे बहू हि अत्थाभिसंकीहि ... धणएहि जूयरेहि य अत्थावगाढ (atthavagadha<arthāvagadha) adj. 1 full परब्भवमाणे परभवमाणे रायगिहाओ नगराओ निग्गच्छइ Naya. 1.18.23. of meaning, JM. बहु-जाइ-समाइण्णो महुरो अत्थावगाढ-जश्-जुत्तो Kur
अत्थाम (a-tthāma <a-sthaman) adj. weak, feeble, Maka. 7.13 2 full of wealth, striving deeply after wealth. devoid of energy, AMx. तए णं से बरुणे नागणत्तुए ... अत्थामे अबळे KuvMiKs.7.12 (from यत् to strive after, et. Benveniste IndoViy. 7.9.20[11] (7.203); 7.9.20[12] (7.204); तए णं तुम मेहा! Iranica, p. 21) जुण्णे ... अत्थामे अबले Niya. 1.1. 1865 1.8.166; 1.16.2533; तए णं ते अत्थावग्गह (atthāvaggaha<arthavagraha) m. a variety आवाडचिलाया ... अत्थामा ... अणेगाई जोयणाई अवक्कमति Jambuddi. of Matijiana, gense-perception, JS, जो दु अवग्गहणाणो सो 3.111.
दुवियप्पो जिणेहि पण्णत्तो । अत्थावग्गह पढमो तह बंजणवग्गहो बिदिओ अत्थाय (atthāya<arthāya) ade. (Dat.) for the sake of, Jambuddisam. 13.653 वेंजणअत्थअ(१ स्था)वग्गहभेदा हु हवंति पत्तपत्तत्ये। JM. अप्पणो जो य पुच्छिज्ज जस्सत्थाय व पुच्छइ AngVi. 10.28. कमसो ते वावरिदा पढम ण हि चक्खुमणसाणं Gomsa.(J.) 307.
अत्थाय (atthāya<arthāya) m. income of wealth, JM. अत्थावग्गहणाण (atthāvaggaha-nāna <arthāvagrahaअहया सेता व अकिलिट्ठा दढा पालस्थिका भवे । सुवष्णलाभ अत्थाय सव्वं jnana) knowledge in the form of being aware of the चेतासु णिदिसे AngVi. 20.23.
objeet, Js. दूरेण य जं गहणं दियणो दियईदिएहि अत्थिई । अत्थावग्गहणाणं अत्थाय (a-tthāya<a-sthāta = a-sthita) adj. residing, णिदिटुंतं वियाणाहि Jambnddisarm. 13.67. JM. अस्थमा अत्थगिरिमत्थयम्मि संपुण्णमंडलो सूरो। तुह उण खग्गे णरव! अस्थावग्गहबुद्धि (atthāvaggaha-buddhi<arthavagrahaअस्थाया सूरसंदोहा CaupCa. 185.29.
buddhi) f. knowledge of the awareness of the objeet, JS. अस्थायणया (atthā(ya)naya Dasthanika) I. assembly मणचक्खूविसयाणं णिहिट्ठा सब्वभावदरिसीहि । अत्थावग्गहबुद्धी णायब्वा होदि room, AMg. एगो राया, तस्स सभा अट्ठखंभसतसंनिविट्ठा जत्थ अत्थायणयं एका दु JambuddrSain. 18.68.. देति AvTi.(H.) 342b.1.
___ अत्थावजणलुद्ध (atthāvajjana--luddha < arthāvarjanaअस्थायंत (atthāyanta <astāyat = astāyamāna) adj. lubdha) adj. (ppp.) greedy about aequiring wealth, JM. (pr. part.) who is getting, who is coming to an end, JM. किं ते अत्थावजणलुद्धाण जाइ जम्मं पि मूढहिययाणं। उन्यज्जर न कयाइ वि बुद्धी होही सरणं अत्थायतम्मि जियलोए JambāCa.(G.) 16. 374; M. अत्थायंतो अम्हाण दाणम्मि JambaCa.(G.) 5.150. विहु अत्यसिहरिणा धारिओ सिरेण रवी Lils. 438.
af (atthāvatti<arthāpatti) I. a kind of pranina, अस्थायाग (atthāyana<arthādāna) . accepting wealth (means of true knowledge), an inference from eire umstances, or money, JM. अत्थायागं दलमाणो त्ति पाठस्तत्र अर्थादानं द्रव्योपादान- presumption, AMg. अत्थावत्तीय कया अबुहाणं बोहणा एवं PindNI. कारणमष्टाङ्गनिमित्तं तद्ददत् प्रयुजानाः Thana. comm. 164b.9; अत्यायाणे 457%3 JM. कामं विपक्खसिद्धी अत्थावत्तीय होतऽयुत्ता वि KappBha.a2343; लिंगं न दिति तत्येव विसयम्मि KappaBha. 5121; सपक्खे परपक्खे वा 5235; ता अत्थावत्तीए नज्जा अन्नो वि अस्थि जयकत्ता AkkhaMako. निरवेक्खपहारे अत्थायाणहत्थालंबदाणाईसु य अगवट्ठप्पो कीरइ ViMAPra. 105.73; दइवपुरिसाहिगारे अत्थावत्तीए गरुयणयगिउगं । परिभावेयब्वं खलु 80.9.
बुद्धिमया णवरि जत्तेण UvPay. 998%; JS. कधमेदं सुत्तम्भि अवुत्तं णब्वदे ? अत्थार (atthāra) 8. Desi, help, assistance, DeNaMa. 1.9 अत्थावत्तीदो Dhavala. 9.243.9. (comm. अंकारो तथा अत्थारो साहाय्यम् ); PaiLaMa.652.
अत्थावत्तिपओग (atthāvatti-paoga<arthāpatti-prayoga) अत्यारिय (atthariya=lāvaka) m. Desi, a mower (of corn), m. application of the arthāpatti pramana, i.e. inference from JM. जह सालि लुगावेतो कोई अत्यारिएहिं उ। सेयं हत्थि तु दावेइ धाविया eireumstances or presumption, JM. यह वयणे अस्थावत्तिपओगेण वि ते य मग्गओ VavaBhi. G. 207; सामी अत्थारियादिटुंतं परिभावितो कम्म- सुहुमो वि अणुमतिदोसो वा लम्भति NisCu. 1.45.24. णिज्जरणनिमित्तं ... मिलिच्छदेसेसु ... विहरिओ MaVICN.(G.) 218a. 8(6); अत्थावत्तीदोस (atthāvatti-dosa < arthāpatti-dosa) m. 195a. 12(6); 1960.9(6) ef. अच्छारिय.
one of the 32 sätradošas, viz. giving the meaning of the seri37EUTEOT (atthāruna astāruna ) adj. (the sun) tawny or ptures by applying arthāpatti-pramāna, an inference from reddish at the time of getting, M. तं अत्थारुणरवि-मंडलेण मुंडोवहार- eireumstance or presumption, JM. अत्थावत्तीदोसो य होइ असमासपुरवं व Gaudva. 307.
दोसो या... एए उ सुत्तदोसा बत्तीसं होंति णायव्वा AvNi. 884; अत्थावत्ती अस्थालंबणजोगवअ (atthālambana-joga-vaa<arthalam- दोसो हवइ य असमासदोसो उ KappBha. 240.