________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ્યાનદીપિકા
[ ૩૫૯ ] આત્મઉપગ તે આકારે જ્યારે પરિણમશે ત્યારે જ ખરે. ખર ઘડાનો બોધ થશે. કોઈ મનુષ્ય ઊભું હશે તો તેને આકારે મન અથવા આત્મઉપગ પરિણમશે ત્યારે તેને બંધ થશે જે વસ્તુને બોધ કરેલ હોય તે વસ્તુમાં તદાકારે પરિણમવાથી તેને બંધ થાય છે. તેમ જ વધારે વખત પરિણમી રહેવાથી અને બીજા કોઈ આકારે મન પરિણામાંતર ન પામે તેવી સ્થિતિને ધ્યાન કહે છે. આ જ પ્રમાણે અરૂપી આત્મસ્વરૂપનું કાંઈ પણ વર્ણન પ્રથમ ધારણ કરવું. રૂપી પદાર્થમાં તે આપણને નિરંતરની ટેવ હોવાથી તેમાં કાંઈ વિશેષ પ્રયત્ન કર્યા વિના તે આકારે પરિણમી શકીએ છીએ, છતાં તેમાં એકાકારે અંતઃકરણ પરિણમ્યા પછી વચમાં બીજા આકારે પરિણમાઈ ન જવાય, બીજી વૃત્તિઓ ઉથાન ન પામે તેટલું સાવધાનપણું રાખવાની જરૂર છે, તેનાથી પણું આ રૂપાતીત ધ્યાન વિશેષ કઠિન છે. આમાં તો આલે. બન જ રૂપ-આકૃતિ વિનાનું છે, તે પણ રૂપ વિનાના જ્ઞાનાનંદ સ્વરુપ વિગેરે જે ગુણો છે, તે પ્રથમ અંતઃકરણમાં બરબર સ્થાપન કરવા, તેને બને તેટલે માનસિક વિચાર કર-રચવે અને પછી મનને તેમાં જોડી દેવું. આથી એ અનુભવ મળશે કે જેવું આલંબન તેવું પરિણમન. સામું આલંબન રૂપ-આકૃતિ વિનાનું હશે તે તમારું મન પણ તે સ્વરૂપમાં રૂપ કે આકૃતિનું સ્વરૂપ ધારણ નહીં કરતાં જેમ છે તેમ નિરાકાર સ્થિતિમાં સ્થિરતા પામશે અર્થાત્ વધારે સ્પષ્ટ કહીએ તે મનને કેઈ પણ આકાર ધારણ કર્યા વિનાની સ્થિતિમાં ધારણ કરી શુદ્ધ આત્માના લક્ષ તરફ
For Private And Personal Use Only
