________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૮૮ ]
દયાનદીપિકા
કેઈને સુખદુઃખ આપવાનો, કેઈને નિંદવાને, કોઈને પ્રસંશવાને, કોઈને હલકા કુળમાં જન્મ આપવાનો કેઈને અમુક ગતિમાં ફેરવવાને, કોઈને ઈષ્ટ પ્રાપ્ત ન થવા દેવાને, ઈત્યાદિ આઠ કર્મની ૧૫૮ પ્રકૃતિઓના સ્વભાવે જુદા જુદા છે. તેને તેવા ફળની પ્રાપ્તિ કરાવનાર કર્મબંધ, તે પ્રકૃતિબંધ કહેવાય છે.
સ્થિતિબંધ એટલે અમુક સ્થિતિ પર્યત–વખત સુધી જીવને તે તે જાતના બંધનમાં રોકી રાખવે તે સ્થિતિબંધ કહેવાય છે.
રસબંધ એટલે મધુર કે કડ રસ જેમ સુખ કે દુઃખરૂપ અનુભવાય છે તેમ તે તે કર્મના સારા કે નઠારા રસે અનુભવવા-સુખ કે દુઃખને અનુભવ કરે તે શેરડીના રસ કે લીમડાના રસની માફક કવિ પાકને અનુભવ કરે. તેમાં પણ થોડા મીઠે, વધારે મીઠે તેથી વધારે મીઠે એમ સુખનો અનુભવ વિવિધ પ્રકારના તારતમ્યથી થાય છે. તેમ જ કડ રસ કે તેથી વધારે કડવાશવાળો એમ અનેક પ્રકારની ન્યૂનાધિકતાવાળે દુઃખરૂપ કર્મવિપાક અનુભવ પડે છે તે રસબંધથી થાય છે.
પ્રદેશબંધ એટલે કર્મના અણુઓનો બંધ. કર્મના જેમ વધારે અણુઓ હોય છે તેમ વધારે વખત સુધી તે કર્મ વિપાક સુખદુઃખ આપવા માટે લંબાય છે. કેઈ વખતે વધારે કર્મનાં દળિયા હોય છે, તથાપિ તેમાં રસ શેડો હોય છે, તે વખત વધારે લાગે છતાં તે કર્મમાં રસ વધારે
For Private And Personal Use Only
