________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધયાનદીપિકા
[ ૨૧૯ ]
વખત સુધી રોક. તેમ કરવાથી રેચક કરવામાં ઉતાવળ થતી નથી, નહિતર અકળાળણ થતાં એકદમ પવન છોડી દેવાથી શરીરનું બળ ઘટે છે. પૂરવામાં જે વખત લાગ્યા હોય તેથી અનુક્રમે ચડતાં બમણ, ત્રણ ગણે અને ચાર ગણે વખત રક. અને બમણા વખતમાં બહાર કાઢો. શરૂઆતમાં છેડો રેકાય તેપણ હરકત નથી. આ પવન બહારથી અંદર લેતી વખતે-ખેંચતી વખતે એ સંકલ્પ કરે કે સૂર્યમાંથી આ એક મહાન શક્તિને હું અંદર ખેંચું છું જે મને નીરોગી થવામાં મહાન મદદગાર થશે. પવનને સ્થિર કરતી વખતે એ સંકલ્પ કરો કે નીરોગીપણાના સત્ત્વવાળી શક્તિ મારા શરીરમાં મજબૂત રીતે દઢ થાઓ અને પવનને બહાર કાઢતી વખતે એવો સંકલ્પ કરે કે મારા રોગનાં ખરાબ તો બધા બહાર નીકળી જાય છે અને શરીર નરાગી બન્યું છે, મારું મન નિર્મળ થયું છે, ઈત્યાદિ વિચારો ત્રણ વખત કરવાથી મન બીજા વિચારોમાં જાય નહિ આ સંકલ્પ દ્વારા શરીર નીરોગી થવા સાથે મન નિર્મળ થાય. પવન લેતી વખતે-સ્થિર કરતી વખતે અને બહાર કાઢતી નખતે કારને અથવા પરમેષ્ટીમંત્ર ૩૪ અ નમ: આ મંત્રને પણ જાપ કરવામાં આવે છે.
રેચક, પૂરક, કુંભક અને તે સિવાય પણ ઘણી જાતના પ્રાણાયામે છે, પણ તે સર્વમાં લાંબા કાળના અભ્યાસની જરૂર છે. છતાં તે સર્વ કરીને પ્રાપ્ત કરવા લાયક જે છે તે એ જ કે મનને સ્થિર કરવું, કેટલાક પ્રાણાયામ શરીર
For Private And Personal Use Only
