________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
3878
A DESORIPTIVE CATALOGU1 oz न्द्रियाणि । आकाशादीनां सर्वेभ्यो रजोंशेभ्यः प्राण उत्पमः। स तु हृदयादिस्थानभेदेन पचविधः। तथा चोक्तम् । 'हदि प्राणो गुदेपानः समानो नाभिसंस्थितः । उदानः कण्ठदेशस्यो व्यानः सर्वशरीरगः ॥' इति । श्रुतिरपि 'प्राणोऽपानो व्यान उदाना समान इत्येतत् सर्व प्राण एव' इति । आकाशादीनां तमोभागान प्रत्येकं द्विषा विभज्य पुनरेकैकम चतुर्धा कृत्वा तान् मागानितरार्थेषु स्वांशं विहाय क्रमेण योजयेत् । योजितेषु भागेषु आकाशादीन पञ्चीकृतस्थूलभूतान्युत्पद्यन्ते । उत्पनेषु भूतेषु शब्दस्पर्शरूपरसगन्धाः पत्र विषया उत्पमा आकाशादिषु यथाक्रममेकद्वित्रिचतुष्पश्चधा विभज्यन्ते । पञ्चीकृतभूतेभ्यः स्थूलशरीरमुत्पनम् । 'अथातः पृथिव्यादिमहाभूतानां समवायः शरीरम्' इति श्रुतेः । तत्र ये कठिनांशा अस्थिमासरोमादयः सा पृ. थिवी। ये द्रांशाः रक्तमूत्रादयस्ता आपः। ये उष्णांशाः क्षुवृग्निद्रादयः सोऽग्निः । ये गमनागमनादयः स वायुः । ये छिद्रकामक्रोधादयः स आकाशः । तथा च भुतिः 'यत्कठिनं सा पृथिवी, यद्वं तदापः, यदुष्णं तत्तेजः, यश्चरति स वायुः, यत्सुषिरं तदाकाशमित्युच्यते' इति । तथा चोक्तम् ।
For Private and Personal Use Only