Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૨૩૬ ) શબ્દ જુઓ.) એવી સ્થિતિસ્થાપકત્વ જાતિ , ૨. સિદ્ધિવિમન રિ સૂરિસમવાય સંબંધથી સર્વ સ્થિતિસ્થાપકમાં રહે | પિvછીમારહેતુનઃ : સાંસિદ્ધિક દ્રવ્યત્વથી છે, માટે ઉક્ત લક્ષણ સંભવે છે.
ભિન્ન હાઇને ચૂર્ણદિના પિંડીભાવને હેતુ જે સ્થિતિસ્થાપdલા –ાપૂર્વ- ગુણ તે સ્નેહ કહેવાય છે. જનતા પૂર્વે જે હોય તેવો સગ ३. जलेतरसमवेतात्तिजलसमवेतवृत्तिगुणत्व. ઉત્પન્ન કરનારી ક્રિયારૂપ કર્મને હેતુ તે | ચાગાવ્યાખ્યાતિમાન ઃ જળથી ભિન્ન સ્થિતિસ્થાપક સંસ્કાર.
] પૃથ્વી આદિકવિષે સમવેત વસ્તુમાં ન
રહેનારી, તથા જળવિષે સમવેત વસ્તુમાં ૨. અન્યથા કરેલી વસ્તુની પૂર્વે હતી !
રહેનારી, ગુણત્વ જાતિની વ્યાપ્ય જાતિની તેવી સ્થિતિ કરાવનાર સંસ્કાર તે સ્થિતિ
અવ્યાપ્ય એવી જે જાતિ છે, તે જાતિવાળા સ્થાપક સંસ્કાર કહેવાય છે. જેમ, ઝાડની
ગુણ તે સ્નેહ કહેવાય છે. હવે રને હગુણ કેવળ ડાળી, ધનુષ્ય, નેતરની સોટી, ઇત્યાદિ.
જળમાત્રમાં જ રહે છે, જળથી ભિન્ન પૃથ્વી સ્થિતપ્રજ્ઞા-ચોગાભ્યાસથી જેણે ચિત્ત | આદિક દ્રવ્યોમાં રહેતો નથી. એવા નેહ વશ કર્યું છે, એવા મનુષ્યની બુદ્ધિ નિરંતર ! ગુણમાં રહેનારી જે સ્મહત્વ જાતિ છે, તે બહાનું ચિંતન કરે છે ત્યારે તે જ્ઞાન સ્થિર- | જળથી ઇતર પૃથ્વી આદિક દ્રવ્યો વિષે સમત પ્રજ્ઞા કહેવાય છે.
ગંધાદિ ગુણોમાં અવૃત્તિ છે, તેમ જળમાં શૂરાતત્વમ-પચીતવમૂતયે ! સમવાય સંબંધથી રહેલા સ્નેહ ગુણમાં વૃત્તિ ત્તિ ટાવરટ્યૂના પંચીકૃત પંચભૂતનું કાર્ય ! (રહેનારી) છે, તથા ગુણત્વ જાતિના વ્યાપ્ય હાઈને જે નેત્રથી જણાય એવું હોય છે તે | રૂત્વાદિક જાતિઓની અવ્યાપ્ય છે. એવી શરીર સ્કૂલશરીર કહેવાય છે.
| સ્નેહત્વ જાતિ સર્વ સ્નેહમાં રહે છે, માટે २ शुक्रशोणितनिमितत्वे सति अस्थ्यादि
'સ્નેહનું એ લક્ષણ નિર્દોષ છે. સમુરાચવા વીર્ય અને રક્તથી બનેલું હેઈને ૪ ને સ્પર્શતે વરે અવળે માણેકવિ જ્ઞા જે હાડકાં વગેરેના સમુદાયરૂપ હેય તે સ્થૂલ ચત્ર વાતરકં કઃ તિ જગ્યા ના શરીર. સ્થૂલ શરીર ચાર પ્રકારનાં હોય છે. જેના દર્શન, સ્પર્શન, શ્રવણ કે ભાષણથી (૧) જરાયુજ, (૨) અંડજ, (૩) સ્વદેજ, અને ! જ્યાં અંતઃકરણ કરે છે તેને સ્નેહ કહે છે. (૪) ઉભિજજ. (બીજું લક્ષણ માત્ર પહેલા દળદ–સ્નેહ ગુણઃ (૧) પ્રકૃષ્ટ નેહ બે પ્રકારનાં શરીરને જ લાગુ પડે છે.) અને (૨) અપકૃષ્ટ સ્નેહ, એવા બે પ્રકારવાળે
રઘુરભૂતાન-પંચીકરણપણાને પામેલાં 1 છે, તથા તે એક જળમાંજ રહે છે. તેમાં જે પાંચ મહાભૂત છે, તે ભૂલ ભૂતે કહેવાય તેલ વગેરેમાં રહેલા જળમાં તે પ્રકૃષ્ટ સ્નેહ છે. એ સ્થૂલભૂતે અપંચીકૃત સૂક્ષ્મભૂતોને રહે છે અને કૂવા વગેરેના જળમાં તે અપકૃષ્ટ તામસ અંશમાંથી ઉપજેલાં છે.
સ્નેહ રહે છે એ સ્નેહ પરમાણુરૂપ નિત્ય -જૂર્ણવિષિણીમાતુન: નૈઃ |
જળમાં નિત્ય હોય છે અને ચણુકાદિક અનિલ
જળમાં અનિત્ય હેય છે. ચૂર્ણ ધૂળ, આદિક દ્રવ્યોને પિંડીભાવ (ગોળી બનાવવાપણું) કરવામાં ઉપયોગી જે
:-ચક્ષરબ્રાહ્યત્રપ્રાઇવૃત્તિત્વવ્યાસોગ વિશેષ છે, તે સયોગ વિશેષરૂપે પ્રગતિમા ઃ ચક્ષુ ઇન્દ્રિયવડે અગ્રાહ્ય પિડી ભાવના નિમિત્ત કારણરૂપ જે ગુણ છે, તથા તફ ઈદ્રિયવડે ગ્રાહ્ય એવી વસ્તુમાં તેને સ્નેહ કહે છે.
|| રહેનારી–ગુણત્વ જાતિની વ્યાપ્ય જાતિ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020174 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 134 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 9 MB |