Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Bhagavad gita Word-Index Pt. II-A (a)
201, ईश-(१) गुडाकेश। (२) गुडाकेशः। (३) गुडाकेशेन । (४) देवेश। (५) भूतेश ।
(६) वित्तेशः। (७) हृषीकेश। (८) हृषीकेशम्। (९) हृषीकेशः।-(१-३) गुडकायाः (निद्रायाः) ईशः गुडाकेशः, तेन गुडाकेशेन; संबोधने विसर्गलोपः। (४)
देवानां ईशः देवेशः; संबोधने विसर्गलोपः। (५) भूतानां ईशः भूतेशः; संबोधने . विसर्गलोपः। (६) वित्तस्य ईशः वित्तेशः (धनपतिः, कुबेरः)। ( ७-९) हृषीकाणां
(इन्द्रियाणां) ईशः हृषीकेशः; तम् हृषीकेशम् ; संबोधने विसर्गलोपः। 202. ईश्वर-(१) अनीश्वरम्। (२) ईश्वरभावः। (३) परमेश्वर। (४) परमेश्वरम्। (५)
महेश्वरः । (६) योगेश्वर। (७) योगेश्वरः। (८) योगेश्वरात् । (९) विश्वेश्वर ।(१) न ईश्वरः विद्यते अस्मिन् (विश्वे) इति अनीश्वरम् । (२) ईश्वरस्य (संपत्तिवतः) भावः ईश्वरभावः। (३-४) परमः ईश्वरः परमेश्वरः, तम् परमेश्वरम् ; संबोधने विसर्गलोपः। (५) महान् ईश्वरः महेश्वरः । (६-८) योगस्य, योगानां वा, ईश्वरः योगेश्वरः; तस्मात् योगेश्वरात् ; संबोधने विसर्गलोपः। (९) विश्वस्य ईश्वरः विश्वेश्वरः; संबोधने विसर्गलोपः ।
203. उक्त-(१) यथोक्तम् । (२) विधानोक्ताः । (३) शास्त्रविधानोक्तम् ।-(१) यथा उक्तं
___तथैव यथोक्तम्। (२) विधानः (विधिवाक्यैः) उक्ताः विधानोक्ताः। (३) शास्त्र
विधानेन तस्मिन् वा (शास्त्रे अन्तर्गतं विधानं तेन तस्मिन् वा) उक्तम शास्त्र
विधानोक्तम्। 204. उग्र-(१) उग्रकर्माणः। (२) उग्ररूपः।-(१) उग्राणि कर्माणि येषां ते उग्रकर्माणः ।
उग्रं रूपं यस्य सः उग्ररूपः। 205. उच्छ्रित-अत्युच्छ्रितम्-[विग्रहपद्धत्यै 'अति' (९) शब्दो दृष्टव्यः] । 206. उत्तम-(१) अनुत्तमम्। (२) अनुत्तमाम् । (३) उत्तमविदाम् । (४) उत्तमाङ्गैः।
(५) उत्तमौजाः। (६) द्विजोत्तम। (७) पुरुषोत्तम । (८) पुरुषोत्तमम् । (९) पुरुषोत्तमः । (१०) रथोत्तमम् । (१-२) न उत्तमतरं यस्मात् कश्चित् तत् अनुत्तमम् , न उत्तमतरा यस्मात्काचित् सा अनुत्तमा, ताम् अनुत्तमाम् । (३) उत्तमं (आत्मतत्त्व) ये विदन्ति ते उत्तमविदः, तेषाम् उत्तमविदाम् । (४) उत्तमैः अझैः (शिरोभिः) उत्तमाः । (५) उत्तमम् ओजः यस्य सः उत्तमौजाः। (६) द्विजेषु उत्तमः द्विजोत्तमः; संबोधने विसर्गलोपः । (७-९) पुरुषाणां, पुरुषेषु वा, उत्तमः पुरुषोत्तमः;
तम् पुरुषोत्तमम् ; संबोधने विसर्गलोपः। (१०) रथानां रथेषु वा उत्तमः रथोत्तमः । 207. उत्तर-(१) उत्तरायणम्। (२) चेलाजिनकुशोत्तरम्। (३) चैलाजिनकुशोत्तरम् ।
(१) [विग्रहपद्धत्य 'अयन' (१) शब्दो दृष्टव्यः]। (२-३) [विग्रहपद्धतिभ्यां
_ 'अजिन' (१-२) शब्दो दृष्टव्यो । 208. उत्थित-निद्रालस्थप्रमादोत्थम्--[विग्रहपद्धत्य 'आलस्य' (१) शब्दो दृष्टव्यः । 209. उत्सन्न-उत्सन्नकुलधर्माणाम्---उत्सन्नाः कुलधर्माः (कुलेषु परम्परागताः ये धर्माः ते)
येषां ते उत्सन्नकुलधर्माः, तेषाम् । 210. उत्सादन-उत्सादनार्थम्-[विग्रहपद्धत्यै 'अर्थ' (११) शब्दो दृष्टव्यः] ।
240
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020166 |
| Book Title | Bhagwad Gita Vivechanatmak Shabdakosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prahlad C Divanji |
| Publisher | Munshiram Manoharlal Publishers Pvt Ltd |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 411 |
| Language | English, Sanskrit |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 12 MB |