Bhagwad Gita Vivechanatmak Shabdakosh

SR No.: 020166
Original Sutra Author: N/A
Author: Prahlad C Divanji
Publisher: Munshiram Manoharlal Publishers Pvt Ltd
Publication Year: 1993
Total Pages: 411
Language: English, Sanskrit
Classification: Dictionary
File Size: 12 MB

Page 265

Secondary Word-Units
20. अतीत - ( १ ) गुणातीतः । (२) द्वन्द्वातीतः । -- ( १ ) गुणानतीतः ( अतिक्रम्य ईतः ) गुणातीतः । (२) द्वन्द्वान् ( रागद्वोषौ, सुखदुःखे इत्यादीन् ) अतीतः द्वन्द्वातीतः ।
21. अत्या - दुरत्यया - दुःखेन अत्या दुरत्या, तथा ।
22. अत्युष्ण - कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः । कटवः, अम्लाः, लवणाः, अत्युष्णाः, तीक्ष्णाः, रूक्षाः, विदाहिनश्च (आहारा : ) ।
23. अद्भुत - अत्यद्भुतम् - [ विग्रहपद्धत्यै 'अति' (५) शब्दो दृष्टव्यः ] ।
24. अद्भुतदर्शन - अनेकाद्भुतदर्शनम् -- अनेकानि अद्भुतदर्शनानि ( अद्भुतानि दर्शनानि ) यस्य सः अनेकाद्भुतदर्शनः तम् ।
25.
अधम - ( १ ) नराधमान् । ( २ ) नराधमाः । - ( १ - २ ) नरेषु नराणां वा अधमाः नराधमाः, तान् नराधमान् ।
26. अधर्म - अधर्माभिभवात् - अधर्मस्य (न धर्मः अधर्मः, तस्य) अभिभवः अधर्माभिभवः,
तस्मात् ।
27. अधस् -- अधः शाखम् अधः प्रसृताः यस्य शाखाः सः अधः शाखः, तम् ।
28.
29. अधिदैव - साधिभूताधिदैवम् - अधिभूतेन (भूतानि अधिकृत्य तिष्ठतीति अधिभूतम् तेन) अधिदैवेन (देवमधिकृत्य तिष्ठतीति अधिदैवम्, तेन) च सहितः साधिभूताधिदैवः; तम् ।
33.
अधि - ( 1 ) अधिदैवतम् । (२) अधिदैवम् । (३) अधिभूतम् । ( ४ ) अधियज्ञः । (५) अध्यात्मम् । -- (१-२ ) देवताम् देवम् वा अधिकृत्य तिष्ठतीति अधिदैवतम् अधिदैवम् वा । ( ३ ) भूतानि अधिकृत्य तिष्ठतीति अधिभूतम् । ( ४ ) यज्ञान् अधिकृत्य तिष्ठतीति अधियज्ञः । ( ५ ) आत्मनि इति, आत्मानं (देह) अधिकृत्य तिष्ठतीति वा, अध्यात्मम् ।
30. अधिप - ( १ ) जनाधिपाः । ( २ ) नराधिपम् । - ( १ ) जनानां अधिपाः (अधिपातीति अधिपः; अधिपाः इति बहुवचनम् ) जनाधिपाः । ( २ ) नराणां अधिपः (अधिपातीति) नराधिपः, तं नराधिपम् ।
31. अधिभूत - साधिभूताधिदैवम् - (विग्रहपद्धत्यै 'अधिदैव' शब्दो दृष्टव्यः) ।
32. अधियज्ञ - साधियज्ञम् - अधियज्ञेन (यज्ञान् अधिकृत्य तिष्ठतीति अधियज्ञः, तेन) सहितः साधियज्ञः तम् ।
35.
अध्यात्म - ( १ ) अध्यात्मचेतसा । ( २ ) अध्यात्मनित्याः । ( ३ ) अध्यात्मविद्या । ( ४ ) अध्यात्मसंज्ञितम् । – ( १ ) अध्यात्मं ( आत्मनि इति ) चेतस अध्यात्मचेतस्, तेन अध्यात्मचेतसा । ( २ ) अध्यात्मं (आत्मनि) नित्याः (अहोनिशं लग्नाः) अध्यात्मनित्याः । ( ३ ) आत्मनि तात्पर्यं यस्याः सा विद्या अध्यात्मविद्या । ( ४ ) 'अध्यात्म' इति संज्ञा यस्य भवति तत् अध्यात्मसंज्ञितम् तम् अध्यात्मसंज्ञितम् ।
34. अध्यात्मज्ञान - अध्यात्मज्ञाननित्यत्वम् । - अध्यात्मज्ञानस्य ( आत्मविषयकं ज्ञानम् अध्यात्मज्ञानम्, तस्य ) नित्यत्वम् ।
;
अनन्त - ( १ ) अनन्त बाहुम् । (२) अनन्तरूप । (३) अनन्तरूपम् । ( ४ ) अनन्तविजयम् । (५) अनन्तवीर्य । (६) अनन्तवीर्यम् । - ( १ ) अनन्ताः ( न विद्यते अन्तः येषां ते)
227