________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अंसुमंत
37
अकज्ज
of the Vidyadhara king Candagai, JM. घेवूण बालयं तं अंसुमईए अकअण्णु अ (a-kaa-nnua<a-krta-jna-ka) adj. ungrateसुहं पसत्ताए। मुकमालकोमलंग जंबुद्देसम्म संठवह PaumCa.(V.) 26.823; ful, M. भव अण्णुअ तुज्झ कए, पाउभराईम जं मए खुपणं (गामअंसमई महायस समप्पिओ वा अहं तओ पहम PaumCa.(V.) 30.58. चिक्खिलं) GaSaSa. 5.45; अकअण्णुअ घणवणं ...। जइ रे रे वाणीरं
अंसमंत (amsumanta-camsumat) m. name of a prince, रेवाणीरं पिणो भवसि GiSasa. 6.99; मरणं पि दे पडिवणं णिवढं णाह JM. तस्स य सुओ अंगनंतो नाम कुमारो सो मं सेवति VasuHi. 200.18; तुमे अज्ज वि धरह अण्णुअं मह हिअ SetuBa. 11.83. अंसुमंतो य कुमारो पच्छी लगी VasuHi. 201.12.
अकअत्थ (a-kaattha<a-krtārtha) adj. who has not अंसमालि (amsumili<amsu-mālin) m. sun, [PaiNa- done his duty, M. अकअत्थपटिगिअत्ता कह समहालोअमेत्तपटिसकतं । Mt.4] JM. मिच्छनि मिरविद्धं सणसुमाली KakoPra. 59.29; उग्गओ दप्प गअलेसु व ठिअंणिअअंदे(१८)च्छिह पिआमुहेसु विसाअं SetuBa. 3.23. अंसुमानी Manoka. 30.9.
अकअपुण्णा (akaa-punna < akrta-punya) adj. (.) अंसुय (amsu-ya <asru-ka) m. tears, Apa. झूरिय थोरंसु- who has not acquired merit, M. एमेअ अकअपुण्णा अप्पत्तमणोरहा यहिं मुयंता Bhavika. 110.9; योरंसुयहिं निरुद्धई नयणई Bhavika. विवजिस्म । जणवाओविणजाओ तेण समं हलिअउत्तेण GiSaSa.(W.) 142.5%3; पहिय ज थोरनहिं थण थड़ा डझंति SandeRa. 150; रोवंतिए 865. निवहिं उजलाइ अंमुया नाद मोत्तालाई PaumSiCa. 1.167.. _
अकइ (a-kai<a-kati) adj. innumerable (lit. not how अंसव (amsu-vacasru-ka). tears, Apa. मेलं असुव- many), an indefinite number, AMg. तिबिहा नेरझ्या पन्नत्ता. ते जलपवाहु विष्णत्तु स्वंतः परह णा PANaCa.(P.) 1.19.6; रुवइ व थोरं- जहा -- कतिसंचिता, अकतिसंचिता, अवत्तब्वगसंचिता Thana. 3.7(129) मुहि धरु BhaviKa.66.11.
(comm. कति इत्यनेन संख्यावाचिना द्वयादयः संव्यावन्तोऽभिधीयन्ते । अंसुवाद (amsu-vida<asru-pāta) m. shedding of the अकति असंख्याता अनन्ता वा p. 105a); जे णं नेरइया असं वज्जपणं tears, S. (चन्दनदास ) "दे अम्ह पिअवअस्ता अस्सु(? अंम)वादमेत्तकेण पवेसणपणं पविसंति ते ण नेरइया अकतिसंचिया viy. 20.10.23(2); कदपदीआरा MudraRii. 185.2.
cf. अकति. अंसवाय (amsu-vaya<asru-pāta) m. shedding of the अकओवहाण (a-kaovahāna<a-krtopadhana) alj. who tears, AMg. रोयमाणी विव थोरंसुवापहि Naya. 1.9.10%; JM. मंति- has not practised penance, JM. अकओबहाणअपत्तअवत्ताईगं उद्देमायणस्स वि णिवडिओ अंमवाओ KuvMiKa. 10.21; Apa. पुणरवि दिकरणे वायणादाणे य च उगुरू ViMaPra. 80.23. अंसवाउ किउ जोइवि Bhavika. 27.5%3; 112.7; 325.1; दरिसिउ अमुवाउ अककरणया (a-kakkarana-ya <a-kar-karana-ta) f. Bhavika. 338.1.
the state of not grumbling, AMg. तओ ठाणा निग्गवाण वा अंसवाह (amsu-vihacasru-viha) m. flow of tears, निग्गंथीण वा हिताए सुहाए ... भवंति, तं जहा ...- अक्षणता, अककरणता, Apa. अंसुवाह णिवति धरय NiyCa.(P.) 9.18.18; मलंतु सदुक्खउ अगवज्झाणया Thana.3.3.384 (3.188) (comm. कर्करणता शय्योपअंसुवाहु JasCa. 2.25.9.
ध्यादिदोषोद्भावनगर्भ प्रलपनं, तस्य अभावः) अंसोत्थ (amsottha<asvattha) m. [inferior reading for अकक्कस (a-kakkasa<a-karkasa) adj, not harsh, not आसाथ at Viy. 22.3. Pischel 74 notes for AMg. अस्सोत्थ, painful, AMg. अणुगच्छमाणे वितह विजाणे तहा तहा साधु अककर्ण and आसत्थ]
Suy. 1.14.23; अमञ्चमोसे सञ्चच अणवज्जमककाले ।... गिरं भासेज पण्णवं अहि (amhi<amhri) m. foot, M. (राजा) असोअतरुताडणं Dasave. 7.3; JS. यिमिय पुज्जं सुत्ताणुवीचि अफर(?)समककर्म वयणं रणिअणेउरेणंहिणा KapMan. 2.47; Mg. लहशवशनमिलशुलशिलविअलिद- (वाचिओ विणओ) SravA.(V.) 3273; (Ed. अफरस ( अस्पर्श) makes मंदाललायिदहियुगे । वीलयिणे पक्खालदु मम शयलमवय्ययम्बालं Hem.(Gr.) no sense); सुत्ताणुवीचिवयणं अणि?रमककसं वयणं Bhakra. 123. 4.288%; Apa. रत्तहि गणिरिक्खणियचामीयरवण्ण सपुज्जणिय PaumCa. अकक्कसवेयणिज्ज (a-kakkasa-veyanijja <a-karkasa(S.) 36.14.6.
vedaniya) adj. (karman) which is to be experienced withभक (a-kaa.ca-krta) adj. not done, undone, M. out pain (i. e. with pleasure), AMg. अस्थि णं भंते जीवाणं अकबीआभरणा अकअण्णमटणा अहिहरंति रमणीओ GaudVa.11243; अकअंजण- कसवेयणिज्जा कम्मा कज्जंति Viy. 7.6.19 (292.3) (comm. अकर्व टोन झसुरमंजरीरअणो। कामिणीसत्यो GaudVa. 1125; अकओवआरतणुआ मुखेन वेद्यन्ते यानि तानि अकर्कशवेदनीयानि भरतादीनामिव p. 557) (केसहत्या रिउपिआणं) Gaus/Va. 1203; अकर वि कए वि पिए पियं अकंकण (a-kankana<a-kankana) adj. without or lackकुणता जयम्मि दीसंति VajLag. 38; जं जेण कयं कमेण तं तस्स । अकअं ing in the bangles, M. अकंकणमकुंडलं भुवणमंडलीभूसणं KapMan. होही, किं जंपिण्ण बहुएण पत्ताहे Lila. 917; अकयकुसुमोययारं अप्पत्तविलेवणं 3.26. ....अपेच्छगिजं च अच्छीणं Lila. 6833; 940; n. an improper act, अकञ्च (a-kacca<a-krtya). an improper act or deed,
M. अब्दो अगुणअमुहकखिरीअ अक.अंकअं कुणंतीए । सरलसहावो वि पिओ JM. मयणवेगो। अविणीओ दुस्सीलो अकच्चनिरओ कयग्धो य SurSuCa. अदिणअमग्गं बला णीओ GiSaSa. 4.6%; cf. अकय.
16.102; cf. अकिच्च. अकअ (akaa<akrta=a-krtaka) adj. natural, not feigned, अकच्छसुद्धि (a-kaccha-suddhi<a-kaksa-Suddhi) adj. M. दावतेण तुह मुहं नुमआभंगम्मि होतणवसोहं । अकएण उवकों भज्ज who is lacking in the purity in his armpits, S. (विदूषक) नो वअन्स मण्णुणा मज्झ, पसिअच्छि GiSaSa.(W.) 920.
अप्पाउडं विअ णाड ... अच्छसद्धी विअ दिक्खिओ ... तुम अवहासभाग - अकअजाणुअ (akaa-jānua<a-krta-jami-ka-a-krtajna) होसि Anasu. 4.0.4. adj. ungrateful, 'णुअजाणुअ इत्येतावप्यकृतज्ञादिषु स्याताम् Mark. अकज्ज (a-kajja<a-kārya). 1 an improper act, AMg. (Gr.) 3.6.
अकज्जमिति कट्ट देवदिन्नं दारगं भग्गकूवाओ उत्तारेति Niya. 1.2.32; जह अकअज (a-kaa-jja<a-krta-jna) adj. ungrateful, Mark. सो चिलाइपुत्तो संसुमगिद्धो अकज्जपडिबद्धो Nayi. 1.18.62(1); जह "(Gr.) 3.6.
बालो जपतो कज्जमकज्जं च उज्जुयं भणइ MahaPacc. 223; एकेण कय
For Private and Personal Use Only