________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
विभक्त
९८७
विभावना
विभक्त (भू०क०कृ०) [वि+भज्+क्त] * विभाजित की गई, | विभा (स्त्री०) [वि+भा+क्विप्] प्रतीत होना। (सुद० १०७) बांटी गई।
* कान्ति, प्रभा, आभा, प्रकाश। (जयो०वृ० १/१२) * विभिन्न, विविध।
* किरण। * अप्रभा। (जयो०वृ० १/१२) ___* नियमित, सममित।
विभाकरः (पुं०) * सूर्य, दिनकर। (जयो० ५/१७) विभक्तवान् (वि०) विभाजित करने वाला।
* मदार पादप, * चन्द्र। विभक्तिः (स्त्री०) [वि+भज+क्तिन] * विभाजन, विभाग, विभाकरमूर्तिः (स्त्री०) सूर्य बिम्ब। (जयो० ५/७१) बांटना।
विभागः (पुं०) * विभाजन, बांटना। * प्रभाग, पार्थक्य।
* अलग-अलग करना, * अंश, अनुभाग, हिस्सा। * कारक चिह्न।
* भेद-विधीनां नवधा विभागः (सम्य० १३२) विभक्षित (वि०) भुंजित। (समु० ४/९) * खाया हुआ।
* भिन्न-भिन्न-चैगुप्यं जडरूपतां च दधतोः कृत्वा विभागम्' विभंगः (पुं०) [वि+भंज्+घञ्] * टूटना, भग्न होना,
(सम्य० १४४) खंडित होना।
विभागकल्पना (स्त्री०) अंश नियत करना। * अवरोध, रुकावट, विराम।
विभागगामिन् (वि०) अंश देने वाला। * झुर्रा, शिकन।
विभागधर्मः (पुं०) धर्म विभाजन। * फूट पड़ना, प्रकटीकरण।
विभागपत्रिका (स्त्री०) पत्र का एक अंश। * सिकोड़ना।
विभागभाज् (पुं०) बंटी हुई सम्पत्ति का भागीदार। विभज (अक०) बांटना, विभक्त करना। (सुद० ३०)
विभाजनं (नपुं०) [वि+भज्+णिच् ल्युट्] वितरण करना, विभङ्गज्ञानं (नपुं०) विपरीत अवधिज्ञान, मिथ्यात्व युक्त
बांटना। अवधिज्ञान। 'विपरीतो भंगः परिच्छित्तिप्रकारो यस्य तद्विभङ्गम,
विभाज्य (वि.) [वि+भज+ण्यत] विभक्त किये जाने योग्य. तच्च तत्।
विभजनीय। विभङ्गदेशिनी (वि०) विपरीत ज्ञान की देशना वाली।
विभातं (नपुं०) [वि+भा+क्त] * प्रभात, प्रात:काल होना। * नाना प्रकार के ज्ञान को प्रदर्शित करने वाली। (जयो०
(जयो० ८४८९, जयो० ५/२२) पौ फटना, अरुणोदय। विभग्न (वि०) त्रुट्यत्व। (जयो० ११/३४)
विभातनामषडरचक्रबन्धः (पुं०) एक छन्द की रचना। (जयो० विभवकृत् (वि०) सम्पत्ति की। (जयो० १०/९७) ज्ञानं च
१८/१०३) विभङ्गज्ञानम्। (जैन०ल० १०११)
विभान्ती (वि०) शोभमान। (जयो० १२/४३) विभज्य (सं०कृ०) विभक्तकर, विभाजितकर। (सम्य० २४)
विभामूर्तिः (स्त्री०) प्रकाश पुंज। (जयो० ८८८९) विभवः (पुं०) [वि+भू+अच्] धन, सम्पत्ति,
विभावः (पुं०) [वि+भू+घञ्] * विपरीत भाव, विकारी भाव। * ऐश्वर्यानन्द। (जयो० १२/१३७)
* अशाश्वतभाव (जयो० १३/५५) * वैभव, * शक्ति, पराक्रम, बड़प्पन।
* मिथ्याभाव, कुभाव। * प्रभाव (जयो०५/२४) * क्रान्तिमत्व। (जयो०११/१५) * आत्म-स्वरूप के प्रतिकूल भाव। * उन्नत अवस्था, पद प्रतिष्ठा। * समूह (जयोवृ० * प्रलय (जयो० १८/५२) ३/१३)
विभागगुणं (नपुं०) विपरीत गुण, विकारी गुण। * कटाक्ष (जयो० १/१२०) आनन्द (जयो० ३/४५) विभावनं (नपुं०) [वि+भू+णिच्+ल्युट] * विवेक, निर्णय। * मुक्ति निर्वाण।
* विचार, चिन्तन-मनन। विभवमयसम्पत्तिशाली (वि०) सम्पत्ति से पूर्ण। (जयो०२२/४) __ * गवेषण, परीक्षण। विभवाश्रयः (पुं०) काव्य रचना में चतुर। (जयो० )
* प्रत्यय, कल्पना। विभा (अक०) सुशोभित होना, सेवन करना। (जयो० ३/१) | विभावना (स्त्री०) सम्बुद्धि विशेष भावना। (जयो० १/१४) विभाति (सम्य०१३२)
एक अलंकार विशेष, जिसमें बिना कारण के कार्य का
३/१०)
For Private and Personal Use Only