SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 407
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra मरुत्करः www.kobatirth.org मरुत्करः (पुं०) सेम । मरुत्कर्मन् (पुं०) अफारा, बदहज़मी, अपचन, उदर वायुवेग । मरुत्कोण: (पुं०) पश्चिमोत्तर दिशा । मरुदगण: (पुं०) देव समूह, वायु समूह। (जयो० ९ / २९ ) मरुत्तनयः (पुं०) पवनपुत्र हनुमान। मरुतभङ्गः (नपुं०) वायु भूकम्पन। (जयो० २४ / १११ ) मरुदन्तकीयः (पुं०) मलयानिल। (वीरो० ६ / २२) मरुदावेल्लित (वि०) हवा से आन्दोलित | (जयो० ३/७४) मरुदेवी (स्त्री०) नाभिराय नामक अन्तिम कुलकर/ मनु की प्रिया । ० ऋषभदेव की माता प्रथम तीर्थंकर ऋषभ की मातुश्री । (दयो० ३१) मरुदेश: (पुं०) मरुस्थल | मरुपगत (वि०) मरुदेश को प्राप्त । मरुदेशेन उपगतां प्राप्ताम् । (जयो० २८/५३) मरुपथ: (पुं०) रेतीला मार्ग, मरुस्थल भूमि । मरुप्रभृतिः (स्त्री०) मरुदेवी से उत्पन्न। मरोरिति मरुदेव्या, प्रभृतिरुत्पत्तिर्यस्य (जयो०वृ० १९ / १८ ) मरुप्रियः (पुं०) उष्ट्र, ऊंट मरुभूः (स्त्री०) मरुभूमि, मारवाड़ देश । मरुवर्मन् (पुं०) पल्लवदेश का राजा। (वीरो० १५ / ३५ ) पल्लवाधिपतेः पुत्री कदाञ्छी मरुवर्मणः मरुस्थलं (नपुं०) मरुभूमि । मरुव: (पुं० ) [ मरु+वा+क] मरुआ, नामक पादप । मरुवकः (पुं० ) ०व्याघ्र, ०मरुआ पौधा । ० चूना, ०राहु । मर्कटः (पुं० ) [ मर्क + अटन् ] ०बंदर, लंगूर । (जयो० २ / १३) ० मकड़ी, ०सारस विशेष । ०रतिबन्ध क्रिया, संभोगावस्था । मर्कतिंदुकः (पुं०) एक प्रकार का आबनूस । मर्कटपोतः (पुं०) बंदर का बच्चा । मर्कटवासः (पुं०) मकड़ी का जाला । मर्कटिकार्थः (पुं०) लूताकृत, मकड़ी द्वारा बनाया गया। (जयो०वृ० २०/५० ) मर्करा ( स्त्री० ) [ मर्क् + अट्+टाप्] ०पात्र, बर्तन | ० सुरंग, छिद्र, विवर, खोह, गुफा ० बांझ स्त्री । मर्च् (सक०) लेना, ग्रहण करना । ० स्वच्छ करना। ८२२ मर्ज: (पुं०) [मृज्+उ] धोबी । ०धोना, साफ करना । मर्तः (मृ+तन्) मानव, मनुज, मर्त्य। भूलोक ० मर्त्यलोक | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir मर्त्य ( वि० ) [ मर्त् + यत् ] मरणशील । मर्त्यः (पुं०) मानव, मनुज, मनुष्य । (दयो० १/२३) जिजीविषुरतो मर्त्यः परानपि न भारयेत् । (दयो १/२३ ) ० भूलोक, मर्त्यलोक। मर्त्यं (नपुं०) शरीर, देह, मिट्टी। (सुद० १०२) मर्त्यगत ( वि०) मरण को प्राप्त हुआ। मर्त्यजन्मन् (नपुं०) मनुष्य जन्म, मनुज उत्पत्ति । मर्त्यजाति: (स्त्री०) मनुष्य जाति । मर्द मर्त्यधर्मन् (वि०) मरणशील । मर्त्यनाथः (पुं०) मानवपति, नृप। (जयो० १३/११५) मर्त्यनाश (वि०) मृत्युंजयी । मर्त्यनिवासिन् (पुं०) मनुष्य । मर्त्यपति: (पुं०) मनुष्य शिरोमणि, नृप, राजा। (जयो० ५ / ३१) मर्त्यभवः (पुं०) मनुष्य जन्म। (सुद० ५/३) मर्त्यभावः (पुं०) मनुष्यता, मनुजपना । अनेकजन्मबहुतमर्त्यभावोऽति-दुर्लभः। खदिरादिसमाकीर्णे चन्दनद्रुमवद्वने । (सुद० १२८) मर्त्यभोगिनी (वि०) मनुष्योचित गुणों को भोगने वाली । (जयो० २/११७) मर्त्यरत्नः (पुं०) श्रेष्ठमनुष्य, सज्जन व्यक्ति । (वीरो० २२ / ८ ) प्रथम शिरोमणि सुदर्शन । मर्त्यराट् (पुं०) मनुजराज, नृप, अधिपति। (वीरो० ६ / २) 'पत्नी प्रयत्नीपितमर्त्यराट्' (वीरो० ६ / २) मर्त्यलोकः (पुं०) भूलोक, पृथिवीलोक । मर्त्यशिरोमणि (पुं०) मानव रत्न। (जयो० ९/८३) सुमुख ! मर्त्य शिरोमणिनाऽधुना सुगुण वंशवयोगुरुणाऽमुना । बहुकृतं प्रकृतं गुणराशिना पुरुनिभेन धरातलवासिराम् ॥ (जयो० ९/८३) मर्त्य सहितः (पुं०) देवता । मर्त्यसार्थकः (वि०) मनुष्य की सार्थकता । 'मर्त्यानां मानवानां सार्थकः' (जयो०वृ० १३ / १६ ) मर्द (वि० ) [ मृद्+घञ् ] मर्दन करने वाला, मसलने वाला, कुचलने वाला। ० नष्ट करने वाला, नाश करने वाला। For Private and Personal Use Only
SR No.020130
Book TitleBruhad Sanskrit Hindi Shabda Kosh Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorUdaychandra Jain
PublisherNew Bharatiya Book Corporation
Publication Year2006
Total Pages450
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size24 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy