________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
५० भारत-भैषज्य-रत्नाकरः
[शकारादि पानीयं द्विगुणं दत्वा धृतमस्थं विपाचयेत् । क्षीरीवृक्षों (पीपलवृक्ष, गूलर, बड़ आदि) की प्रदरे रक्तगुल्मे च रक्तपित्ते हलीमके कोपलें और छाल और मुलै ठीके कल्क तथा दूधके अरोचके ज्वरेऽजीणे पाण्डुरोगे मदे भ्रमे। साथ सिद्ध घृत स्वरभंगको नष्ट करता है। तरुणी त्वल्पपुष्पा वा या च गर्भ न विन्दति ॥ | (७३८१) शुण्ठीघृतम् (१) अहन्यहनि च स्त्रीणां भवति प्रीतिवर्धनम् ।
( यो. र. । ग्रह.) शीतकल्याणकं नाम परमुक्तं रसायनम् ॥ . !
क्त रसायनम् ।। . घृतं नागरकल्केन सिद्धं वातानुलोमनम् । फरक-लाल कमल, पाक, खस, गेहूं, ग्रहणीपाण्डुरोगन प्लीहकासज्वरापहम् ॥ लाल चावल, मुद्गपर्णी, क्षीरकाकोली, खम्भारीकी सेठके कल्कसे पकाया हुवा घृत वातानुछाल, मुलैठी, खरैटीकी जड़, कंधी (अतिबला)की | लोमक, और संग्रहणी, पाण्डु, तिल्ली, खांसी, तथा जड़, नीलोत्पल, तालफल, विदारीकन्द, सोया, | ज्वर नाशक है । शालपर्णी, जीवक, हर्र, बहेड़ा, आमला, खीरके ( कल्क १० तोले, घी १ सेर, पानी ४ सेर।) बीज और केलेकी कली २॥-२॥ तोले लेकर
(७३८२) शुण्ठीघृतम् (२) सबको पानीके साथ एकत्र पीस लें ।
( यो. रे. । अशो. ) २ सेर धीमें यह कल्क, ८ सेर गायका दूध और ४ र पानी मिलाकर पकायें और पाक सिद्ध
त्रिंशत्पलानि शुण्ठीनां जलद्रोणे विपाचयेत् । होने पर छान लें।
तेन पादावशेषेण कल्के तासां पचेद्धृतम् ॥
| दुर्नामश्वासकासनं प्लीहपाण्ड्वामयापहम् । इसके सेवनसे प्रदर, रक्तगुल्म, रक्तपित,
| विषमज्वरशान्त्यर्थं तृष्णारोचकनाशनम् ॥ हलीमक, अरुची, ज्वर, अजीर्ण, पाण्डु, मद, भ्रम,
शुण्ठीधृतमिदं ख्यातं कृष्णात्रेयेण पूजितम् । ऋतुस्राव कम होना और गर्भ न रहना आदि रोग
नागरेण जले पक्वं वस्तिकृक्षिगदापहम् ।। नष्ट होते हैं।
१५० तोले सांठको कूटकर ३२ सेर पानी (मात्रा-१ से २ तोले तक । )
| में पका और ८ सेर पानी शेष रहने पर छान (७३८०) शुङ्गाद्यघृतम्
लें । तदनन्तर उसमें २ सेर घी और २० तोले (व. से. । स्वरभे.)
सेठिका कल्क मिलाकर पकावें । जब पानी जल शुझांस्त्वचं क्षीरवतां द्रुमाणां जाय तो धीको छान लें। सङ्कटथ दुग्धे विपचेत्तु तेन ।
इसके सेवनसे अर्श, श्वास, कास, प्लीहा, कल्केन यष्टी मधुकस्य सर्पिः पाण्डु, विषम ज्वर, तृष्णा और अरुचिको नाश
सिद्धं पिबेत्तन्मधुशर्कराक्तम् ॥ होता है।
For Private And Personal Use Only