SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 605
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir भारत-भैषज्य-रत्नाकरः [वकारादि धात्री जीरकष्टक्षाम्लं श्रेयसी चोपकुञ्चिका ॥ बच, इन्द्रजौ, आमला, जीरा, तिन्तडीक, गजपीपल, अम्लतसमम्लीका यवानी सुरदारु च।। काला जीरा, अम्लबेत, इमली, अजवायन, देवदारु अभयातिविषे श्यामा२ हपुपारग्वधं समम् ॥ (पाठान्तरके अनुसार अनार, त्रिकुटा, भिलावा और तिलमुष्ककशिग्रणां कोकिलाक्षपलाशयोः। | अजमोद भी), हर्र, अतीस, फूलप्रियंगु, (पाठाक्षाराणि लोहकिट्टश्च तप्तं गोमूत्रसेचितम् ।। न्तरके अनुसार चव), हपुषा, अमलतासका गूदा; समभागानि सर्वाणि श्लक्ष्णचूर्णानि कारयेत् । इनका चूर्ण तथा तिल, मुष्कक ( मोखा वृक्ष ), मातुलुङ्गरसेनैव भावयेच्च दिनत्रयम् ॥ सहंजना, तालमखाना, और पलाशका क्षार एवं दिनत्रयन्तु शुक्तेन आईकस्वरसेन च । | गोमूत्रमें शुद्ध किया हुवा मण्डूर समान भाग ले अत्यग्निकारकं चूर्ण प्रदीपानिसमप्रभम् ॥ कर चूर्ण बनावें तथा उसे बिजौ रेके रस, शुक्त और उपयुक्तं विधानेन नाशयत्यचिराद्दान् । अदरकके रसमें ३-३ दिन घोट कर सुरक्षित अजीणेकमथोगुल्मं प्लीहानं गुदजानि च ॥ रक्खे । उदराण्यन्त्रद्धिञ्च अष्ठीलां वातशोणितम् । ___यह अत्यन्त अग्नि दीपक है और इसके सेवप्रणुदत्युल्बणान्रोगानष्टवह्निश्च दीपयेत् ॥ नसे अजीर्ण, गुल्म, प्लीहा, अर्श, उदर, अन्त्रवृद्धि, समस्तव्यञ्जनोपेतं भक्तं दत्त्वा सुभाजने । अष्ठीला, वातरक्त और अग्निमांद्यका नाश होता है। दापयेदस्य चूर्णस्य बिडालपदमात्रकम् ॥ मात्रा-११ तोला । गोदोहमात्रात्तत्सर्व द्रवीभवति सोष्मकम् ॥ ... ( व्यवहा. मा.---१॥ माशा ) यवक्षार, सज्जीखार, चीता, पाठा, करञ्ज वृहद्गङ्गाधरचूर्णम् ( पाठान्तरके अनुसार बायबिडंग ), पांचों नमक, (भै. र. । ग्रहण्य.) ( सेंधा नमक, काला नमक, सामुद्र लवण, बिड | __प्र. सं. १२३३ गङ्गाधर चूर्णम् (मध्यम) लवण, काच लवण ), छोटी इलायची, तेजपात तथा प्र. सं. १४९८ गङ्गाधर चूर्णम् ( वृहद् ) ( पाठान्तरके अनुसार तगर ), भरंगी, बायबिडंग, | देखिये। ( पाठान्तरके अनुसार काला जीरा ), हींग, पोख वृहद्दाडिमाष्टकचूर्णम् . रमूल, कचूर दारुहल्दी, निसोत, नागरमोथा, (शा. सं. । खं. २ अ. ६; वृ. नि. र. । अति. ) १. अम्लबेतसमम्लीका दाडिमं सकटुत्रय- प्र. सं. २९५८ देखिये। मिति पाठान्तरम् । (६६४६) वृहद्वाराहीकन्दचूर्णम् इसके पश्चात् कई ग्रन्थों में यह पाठ अधिक है (न. मृ.। त. ३) " भल्लातकाजमोदं च यवानी सुरदारु च ।" वाराहीकन्दं शृङ्गाट कन्दं मारिमेव च । २. 'चव्या' इति पाठभेदः । चूर्ण सूक्ष्मं कृतं सर्वं पलमानं पृथक् पृथक् ॥ For Private And Personal Use Only
SR No.020117
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1985
Total Pages908
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy