SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 381
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ३७८ भारत-भैषज्य-रत्नाकरः [रकारादि अथ रकारादिनस्यप्रकरणम् (६०२२) रक्तकरवीरयोगः कूठ; इनका चूर्ण समान भाग लेकर सबको बकरेके ( यो. र. । नासा.) मूत्रमें खरल करें। रक्तकरवीरपुष्पं जात्यं वा तथा मल्लिकायाः। ___ इसको नस्य देनेसे तन्द्रा नष्ट होती है। एतैः समं तिलतैलं नासार्शी नाशनं परम् ॥ (६०२५) रेचनसज्ञकनस्यम् (२) ___लाल करवीर (कनेर) के फूल, जातिके फूल (शा. सं.। खं. ३ अ. ८) और मल्लिका के फूल समान भाग लेकर उन्हें | मधूकसारकृष्णाभ्यां बचामरिचसैन्धवैः। सबके बराबर तिल तैलमें घोट लें । ( अथवा इनके | नस्य कोष्णजले पिष्टं दद्यात्सद्भाप्रबोधनम् ॥ कल्कसे तैल सिद्ध करें।) अपस्मारे तथोन्मादे सन्निपातेऽपतन्त्रके ॥ इसकी नस्य लेनेसे नासार्श नष्ट होती है। ___महुवेका सार, पीपल, बच, काली मिर्च और (६०२३) रक्ताम्रस्वरसादियोगः सेंधा नमक; इनका चूर्ण समान भाग लेकर सबको (यो. र. । नासा.) एकत्र मिला कर खरल करें। रक्ताम्रस्वरसः शुद्धस्तक्रेण सह नस्यतः। ___इसे मन्दोष्ण जलमें पीसकर नस्य देनेसे तस्य पर्णानि पिष्टा च बनीयान्नासिकामुखे ॥ अपस्मार, उन्माद, सन्निपात और अपतन्त्रककी पतन्ति कीटकाः सद्यो योगोऽयं त्रिदिनैर्हितः। बेहोशी दूर हो जाती है। पीनसान्मुच्यते रोगी शतशोऽनुमितं त्विदम्॥ (६०२६) रेचनसम्ज्ञकनस्यम् (३) ___कोशाम्र ( वनाम्र-कोशंभ ) के स्वरसको | (शा. सं. । खं. ३ अ. ८) छानकर तक्रमें मिलाकर उसकी नस्य लेने तथा | नस्यं स्याद गुडशुण्ठीभ्यां पिप्पलीसैन्धवेन च। उसीके पत्तोंको पीसकर नासिकाके मुख पर बांध- जलपिष्टेन तेनाक्षिकर्णनासाशिरोगदाः॥ नेसे नासिकासे कृमि निकल कर ३ दिनमें पीनस हनुमन्यागलोद्भूता नश्यन्ति भुजपृष्ठजाः ॥ नष्ट हो जाती है। ___ गुड़ और सेठिके चूर्णको एकत्र मिलाकर यह प्रयोग शतशोऽनुभूत है। उसकी अथवा पीपल और सेंधा नमकके समान (६०२४) रेचनस कनस्यम् (१) भाग-मिश्रित चूर्णकी नस्य लेनेसे नेत्र, कर्ण, नासा, (शा. स.। ख. ३ अ. ८ ) | शिर, हनु, मन्या, गला, भुजा और पीठके रोग सन्धवं श्वेतमरिचं सर्षपाः कुष्ठमेव च । नष्ट होते हैं। बस्तमूत्रेण पिष्टानि नस्यं तन्द्रानिवारणम् ॥ उपरोक्त चूर्णीको पानीमें पीस कर नस्य सेंधा नमक, सहजनेके बीज, सरसों और । देनी चाहिये । इति रकारादिनस्यप्रकरणम् For Private And Personal Use Only
SR No.020117
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 04
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1985
Total Pages908
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy