SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 282
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org तृतीयो भागः । कषायप्रकरणम् ] (३८७३) प्रजास्थापनकषायदशकः ( च. सं. 1 सू. अ. ४ ) ऐन्द्री ब्राह्मशतवीर्यासहस्रवीर्यामोघाव्यथाशिवारिष्टाबाट्य पुष्पी विष्वकसेनकान्ता इति दशेमानि प्रजास्थापनानि भवन्ति । इन्द्रायन, ब्राह्मी, दूर्वा, सहस्रवीर्या (दूर्वाभेद), पाढल, आमला, हर्र, कुटकी, खरैटी और बाराही कन्द | यह ओषधियां प्रजास्थापक हैं । ( इनके सेवन से स्त्री गर्भ धारण करती है।) (३८७४) प्रपौण्डरीकायाश्च्योतनम् ( ग. नि. । नेत्ररो. ३ ) 1 पौण्डरीकं मधुकं हरिद्रा छागं पयो वाऽप्यथवापि नार्याः । आरच्योतनं शर्करया विमिश्रं पित्तानिलातेर्विनिवृत्तये तु ॥ पुण्डरिया, मुलैठी और हल्दी में से किसीका रस अथवा बकरी या स्त्रीका दूध खांड मिलाकर आंखमें डालने से पित्तज और वातज नेत्र पीड़ा शान्त होती है । (३८७५) प्रियङ्गुकादिकषायः ( ग. नि. । रक्तपि; च. स. । चि. अ. ४ रक्तपि. ) प्रियङ्गुकाचन्दनलोधसारिवा मधूकमुस्ताभयधातकीजलम् । समृत्प्रसादं सह षष्टिकाम्बुना सशर्करं रक्तनिबर्हणं परम् ॥ फूलप्रियङ्गु, लालचन्दन, लोध, सारिवा, मुलैठी, नागरमोथा, खस और घायके फूल । इनका [ २८७ ] शीतकषाय, काली मिट्टीका निथरा हुवा पानी और साठी चावल का पानी खांड मिलाकर पीनेसे रक्तपित्त नष्ट होता है । (३८७६) प्रियङ्गवादिकल्कः Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (बृ. मा.; वं. से. । बालरो; यो त । त. ७७ ) कल्कः प्रियङ्गुकोलास्थिमध्यमुस्तरसाञ्जनैः । क्षौद्रलीः कुमारस्य छर्दिस्तृष्णातिसारनुत् ॥ फूलप्रियङ्गु, बेरकी गुठली की गिरी, नागरमोथा और रसौत । समान भाग लेकर पीसकर शहद में मिलाकर चटाने से बालककी तृषा, छर्दि और अतिसार नष्ट होते हैं । (३८७७) प्रियङ्गवादिगणः ( वा. भ. । सू. अ. १५ ) भियनुपुष्पाञ्जनयुग्मपद्मापद्माद्रजोयोजनवल्ल्य नन्ता । मानद्रुमो मोचरसः समङ्गा पुन्नागशीतं मदनीयहेतुः ॥ गणौ प्रियवम्बष्ठादी पकातिसारनाशनौ । सन्धानीयौ हितौ पित्ते व्रणानामपि रोपणौ ॥ फूलप्रियङ्गु, पुष्पाञ्जन, रसाञ्जन, कमलिनी, कमलिनीकी केसर, मजीठ, धमासा, सेंभलकी छाल, मोचरस, लज्जालु, नागकेसर, चन्दन और धाय के फूल । इन ओषधियोंके समूहको प्रियवादि गण कहते हैं । प्रियवादि तथा अम्बष्ठादि गण पकातिसार नाशक, सन्धान कारक, पित्तनाशक और घावांको भरने वाले हैं । इति पकारादिकषायप्रकरणम् । For Private And Personal Use Only
SR No.020116
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1928
Total Pages773
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size15 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy