________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir
रसप्रकरणम् ]
द्वितीयो भागः।
[ २८३ ]
इनमें से १-१ गोली कुडेकी जड़की छाल- अतिसारादि रोगोंमें प्रयुक्त करना चाहिए। के साथ देनेसे आमातिसार नष्ट होता है और साधारणतः संग्रहणीमें शहदके साथ देना चाहिए। अग्निदीप्त होती है। तथा (३ माशे) बेलगिरीके पथ्य-दही भात । चूर्णके साथ मिलाकर शहदके साथ चाटनेसे रक्तज (२११७) जातीफलादिवटी (र.सा.सं.।अर्श.) ग्रहणी नष्ट होती है। सोंठ और धनियेके चूर्णके जातीफलं लवङ्गश्च पिप्पली सैन्धवन्तथा। साथ देनेसे अतिसार नष्ट होता है । शुण्ठी धुस्तूरवीजञ्ज दरदं टङ्कणन्तथा ॥ (२११६) जातीफलादिग्रहणीकपाटरसः समं सवै विचूाथ जम्भाम्भसा विमईयेत् । ( र. सा. सं. । प्र.)
जातीफलवटिकेयम निमान्यनाशिनी ॥
जायफल, लौंग, पीपल, सेंधानमक, सोंठ, जातीफलं टङ्कणमभ्रकञ्च
धतूरेके बीज, हिङ्गुल और सुहागेकी खील । सबका धुस्तूरवीजं समभागचूर्णम् ।
समान भाग चूर्ण लेकर जम्बीरी नीबूके रसमें घोटभागद्वयं स्यादहिफेनकस्य
कर गोलियां बना लीजिए। गन्धालिकापत्ररसेन मर्थम् ॥
इनके सेवनसे बवासीर और अग्निमांद्य रोग चणप्रमाणा वटिका विधेया नष्ट होता है।
यत्नाद्विदध्याद् ग्रहणीगदेषु । (मात्रा-२-३ रत्ती । अनुपान-तक ।) सामेषु रक्तेषु सशूलकेषु
(२११८) जातीफलाद्या वटिका पक्केष्वपक्केषु गुदामयेषु ॥
(र. सा. सं.; भै. र. व.; र. र. । ग्रह. ) रोगेषु दद्यादनुपानभेदै
अभ्रस्य सूतस्य च गन्धकस्य; मधुमयुक्ता ग्रहणीगदेषु ।
प्रत्येकशो माषचतुष्टयश्च । पथ्यं सदध्योदनमत्र देयं
विधाय शुद्धोपलपात्रमध्ये __ रसोत्तमोयं ग्रहणीकपाटः॥
सुकज्जली वैद्यवरःप्रयत्नात् ॥ जायफल, सुहागेकी खील, अभ्रक भस्म, जातीफलं शाल्मलीवेष्टमुस्त और धतूरेके बीज १-१ भाग, तथा अफीम २ ___ सटङ्कणं सातिविषं सजीरम् । भाग लेकर सबको गन्धप्रसारिणीके पत्तोंके रसमें प्रत्येकमेषां मरिचस्य शाण; घोटकर चनेके बराबर गोलियां बना लीजिए।
प्रमाणमेकं विषमाषकञ्च ॥ इसे विविध अनुपानोंके साथ सामग्रहणी, विचूर्ण्य सर्वाण्यवलोड्य पश्चात् पक्कग्रहणी, रक्तग्रहणी, शूल सहित ग्रहणी तथा
विभावयेत्पत्ररसैरमीषा।
१ बिशुद्धसूतस्येति पाठान्तरम् । २ रखैरसोन्मानमित्रसालबझी च भदोलस्कचोनि पछाधिक्यम् कलिपयेषु ग्रन्थेप्नु ।
For Private And Personal