SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 271
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org द्वितीयो भागः । प्रकरणम् ] जिनका मुख छोटा हो वह घाव एवं नासूर शुद्ध होकर भर जाते हैं । * (२०३३) जात्यादिघृतम् ( हा. सं. । स्था. ३ अ. ४८ ) जातीकरञ्ज पिचुमन्दपटोलपत्रै मधुश्च रजनी कटुरोहिणी च । मञ्जिष्ठकोत्पलमुशीर करञ्जवीजम् स्यात्सारिवा मागधिका समांशा ।। पकं घृतं च हितमेव व्रणे प्रशस्तं नाडीगते च सरुजे च सशोणिते च । "तावि सर्पमपि हन्ति गभीरके च arrai सकठिनन्त्वपि रोहयन्ति ॥ चमेली के पत्ते, करञ्जवे के पत्ते, नीमके पत्ते, पटोलपत्र, मुलैठी, हल्दी, कुटकी, मजीठ, नीलोफर, खस, करञ्जकी गिरी, सारिवा, निसोत, और पीपल का कल्क १ - १ तोला, गायका धी ५६ तोले और पानी २२४ तोले । सबको एकत्र मिलाकर मन्दान पर पकाये। जब सब पानी जल जाय तो उतारकर छान लीजिए । 1 यह घृत नाडीव्रण ( नासूर ), पीड़ायुक्त व्रण, और जिससे रक्त निकलता हो उस व्रणको तथा मकड़ीका फलना, अग्निसे जलना और कठिन तथा गहरे व्रण ( घाव ) को नष्ट करता है । नोट - इस प्रयोग में और प्रयोग सं. २०३२ में केवल इतना ही अन्तर है कि उसमें करञ्ज पत्र, नीलोफर और निसोत नहीं है तथा दारु हल्दी, नीलाथोथा और मोम अधिक है। 1 Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir [ २५९ ] २०३४) जात्यादिघृतम् ( रा. मा. । स्त्री. ) संयोजितं पल्लवपञ्चकेनजातीप्रसूनैर्मधुकान्वितैश्च । सूर्याशुतप्तं घृतमङ्गनानामभ्यङ्गतो हन्ति वराङ्गगन्धम् आम, जामन, कैथ, बिजौरा और बेलके पत्ते, मुलैठी तथा चमेली के फूल समान भाग लेकर खूब महीन पीसकर चारगुने गोघृतमें मिलाकर धूप में रख दीजिए। ( १० दिन पश्चात् शीशी या मर्तबान में भरकर रख लीजिए । ) इस की मालिश से योनि की दुर्गन्ध नष्ट होती है। (२०३५) जीमूतकादिघृतम् (ग. नि. । ग्रन्ध्य.) जीमूतकैः कोषवतफलैश्च दन्तीवन्तीति चैव । सर्पि कृतं हन्त्यपचीं प्रवृद्धां द्विधा प्रवृत्तं तदुदारवीर्यम् ॥ जीमूत, (देवदाली फल), कड़वी तंबी, दन्ती, द्रवन्ती, और निसोतके कल्क तथा काथ से पकाया हुवा घृत लगाने और खाने से प्रवृद्ध अपची ( गण्डमाला भेद ) का नाश होता है। 1 ( घृत पकाने के लिए कल्क से चार गुना घी और घीसे चार गुना काथ लेना चाहिये । (२०३६) जीरकघृतम् (वं. से. । अजी. ) जीरके चित्रकं चयं यवानी नागरं तथा । पलिकानि च तत्सर्वं पञ्चवं लवणानि च ।। आरनालाढकं दत्वा घृतप्रस्थं विपाचयेत् । एतदग्निविवृद्धयर्थमर्शसां नाशनं परम् ॥ * रसरत्नसमुच्चयमें इस प्रयोग में मोमके स्थान में तेजपात लिखा है । तथा कुटकी, हल्दी और दारु हल्दी नहीं है । For Private And Personal
SR No.020115
Book TitleBharat Bhaishajya Ratnakar Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
PublisherUnza Aayurvedik Pharmacy
Publication Year1928
Total Pages597
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size15 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy