________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अश्वशालि
अरनीयाकुञ्चनी
० कुञ्जर चुप बनवावेत श्र aranya-जय० श्ररणी अरनी, अग्निमंथ । ( Premna Sermatitolin.) श्रग्येन्द्रयामणिकाणी aranyendrarvar uniká,-ni-सं०, हि० स्त्री० श्रग्येन्द्रायन anyendrayan-ft० पु० विशाला - सं० । विपलम्वी (म्भी ), जंगली इन्द्रायन, विषलोम्बी - हिं०। Bitter gourd (Cucumis trigonus, Roab., Syn. Pseudo colocynthis, Roy. )
-६० । रामाचाकवत मह० ( A kind of Chenopolium) ग० नि० ब०५ । अन्य शालि: aranya-shálih-सं० पु० नीवारधान्य । उड़िधान बं० | देवमात मह० । (Wild rice) T० नि० ० २२ । अरण्य शुनः aranyashmah सं० १० (Wild dog.)वन कुक्कर - सं० । नेकड़ेबाब - बं० । ० निघ० ।
1
नोट - इन्द्रायन का साधारण संस्कृत नाम इन्द्रवारुणिका - णी ( Citrullus colocynthis, schad.) है। खुद्र तथा बृहत् भेद से यह दो प्रकार का होता है। इसके बृहत भेद को ही लाल इन्द्रायन और संस्कृत में महाकाल अर्थात् महेन्द्रवारुणी वा विशाला ( Tricho santhes paimata, Roxb. ) कहते हैं। इन सब का वर्णन यथा स्थान होगा । अरताल aratal-गु० हड़ताल, हरिनाल | ( Haritala ) इं० मे० मे० । अरतिः aratih - सं० [स्त्री० अनिच्छा, विराग, वित्त का न लगना । ( Absence of desire.) ''अस्वास्थ्यं चिंतयात्यर्थमरतिः कथ्यते बुधैः ।” भा० । ( २ ) श्रौदासीन्य ( Sadness.) । ( ३ ) पित्त के रोग (Biliary disease. )
の甘み
अरश्य शूरः aranya-shuranah-सं०पु० वनजशूर, जंगली सूरन । चुना श्रल-बं० । गांड़ा सूरण-मह० । ( Amorphophallius Campanudatus | रा० नि० ० ७ । देखी--धन. ( सू ) रणः ।
।
अरण्यश्वा aranyashva-सं० पु० ( 1 ) कषि, वानर | ( A Monkey. ) हे० ब० । ( २ ) चित्र (क) व्याघ्र । चांता | (A tiger ) अरण्यसम्भूतः aranya sambhūtah-ic
पुं० A crab ( Scilla serrata. ) कर्कटक, केकड़ा । काँकरोल - बं० | Sec-Ka rkatak.
अरण्य हल्दी कन्दः aranya-baldikandah - सं० पु० अरण्य हरिद्रा aranya-haridrà -सं० खां० वनहरिद्रा, बनहर्दी, जंगली हल्दी - हिं० । वन हलुद-बं० | (Curcuma Aromatica.)
गुण-कुन तथा वातरक्त नाशक हैं । भा० पू० १ भा० ह० व० । कटु, मधुर, रुचिकारी, हुई, कुष्ठ एवं वातहर हैं तथा रक्तदोष, विष, श्वास, कास और हिक्का का नाश करनेवाली है । ० निघ० ।
अरण्या aranya - हिं० संज्ञा स्त्री० [सं०] एक श्रोषधि ।
अरण्याक्षोट aranyaksbota-fio संज्ञा go (Indian walnut) जंगली अखरोट |
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अरत्नि aratnih - सं० ५० } (1) भरत्नि aratni-हिं० संज्ञा पुं० निष्ठकनिष्ठमुष्टी, मुट्ठी बँधा हाथ | वा० सं० २० । ८ । रा०नि० ० १८ । ( २ ) कपूर ( Cam• phor. | ( ३ ) कुहनी ( Elbow ) । ( ४ ) बाहु, हाथ । अरतीय प्रसारणी aratniya-prasárani -सं० स्त्री० मणिबन्ध प्रसारणी अन्तःस्था । ( Extensor Carpi Ulnaris. ) अरत्नीया aratniya-सं० स्त्री० अन्तःप्रकोष्ठिका ( Cinar nerve.) रत्नीयाकुञ्चनी aratniyákunchani - सं० स्रो० करसङ्कोचनी अन्तःस्था । ( Flexor carpi Ulnaris.)
For Private and Personal Use Only