________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫મુદ્દો, જળો, નાવશે, मस्तकरोग अने नेत्ररोग
સુખરાગ:-સુખરાગના પાંસઠે પ્રકાર માધવનિદાનમાં વણુ - વ્યા છે, પરંતુ શાર’ગધરે મુખરેાગના ચૂ વાતેર પ્રકાર વધુ વ્યા છે; એટલા માટે અત્રે શાર ગધરના મત પ્રમાણેના ચૂંવેતેર પ્રકારનું વન કરીએ છીએ. એ ચૂવાતેર પ્રકારના રાગનું, તેનાં લક્ષણા સાથેનું વણ ન જોવું હાય તા શાર’ગધરની ટીકા વાંચવી. અત્રેમાત્ર ચૂવાતર પ્રકારના રેગાનાં નામેા તથા સ્થાના આપવામાં આવે છે.
વાતજ,પિત્તજ, કેંજ, ત્રિàાષજ, રક્તજ, ક્ષતજ, માંસાધ્યું, ખડોઇ,જલાબુદ, મેટ્ટાભુજંદ અને અંદ એ પ્રકારેઅગિયાર રાગ હાડમાં થાય છેતથા દાલન, કૃમિ 'તક, દતહય, કરાળ, દંતચાલ, શર્કરા, અધિદ ંત, શાવદત, દતભેદ અને કપલિકા એ પ્રમાણે દશ પ્રકારના રોગ દાંતમાં થાય છે. તથા શીતાદ,ઉપકુષ,દ’તવિદ્રષિ, પુપુટ, અધિમાંસી, વિદર્ભ, મહાશૌષિર, શોષિર, વાતનાડી,પિત્તનાડી, કફનાડી, સન્નિપાતનાડી ને રક્તનાડી એ પ્રમાણે તેર પ્રકારના રાગ દાંતના મૂળમાં થાય છે. તથા વાતજ, પિત્તજ, કફજ, અધિજિહવા અને ઉપજિહવા એ પ્રમાણે છ પ્રકારના રાગ જીભમાં થાય છે. તથા અણુંક, તાલુપિટિકા, કપિ, તાલુસહતિ, ગલતુડી, તાલુશેાથ, તાલુપાક અને પુપ્પુટ એ પ્રકારે આટૅ પ્રકારના તાલુરાગ થાય છે. તથા વાતાહિણી, પિત્તરાહિણી, કફરોહિણી,ત્રિદેષરાહિણી, મેદરાહિણી, વૃ', ગલૌધ, ગલવિદ્રષિ, ખરટ્ટા, ખરહા, તુ’ડકેરી, ક્ષતન્નિ, તાલુક, અબુ ૬, ગિલાયુ, વલય, વાતગ ડ, કગડ અને મેદગડ એ પ્રમાણે અઢાર પ્રકારના કંઠે
૮૯૫
For Private and Personal Use Only
