________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શોધ, વાચન અને અધ્યયન
૧૩૩
નકલ કરી. આ લેખ ખરોષ્ઠી લિપિમાં છે. નૉરિસે આ નકલમાં લેવા વિસિ વાંચ્યું. એ વર્ષે રાજસ્થાનના બૈરાટ ગામ પાસે બર્ટને એક નાના શિલાલેખનો પત્તો લાગ્યો. પં. કમલાકાતની મદદથી કિટોએ એનું લિવ્યંતર તથા ભાષાન્તર કર્યું.
૧૮૪૭માં કિએ બરાબર ડુંગરની ગુફાઓના લેખેની છાપ લીધી. ૧૮૫૦માં સર વિલિયમ ઇલિયટે જગઢ શૈલલેખની નકલ કરી ને એ લેખ ધૌલીના લેખને મળતા હોવાનું જણાવ્યું. ૧૮૫૨માં બનફે અશોકના જ્ઞાત અભિલેખોનું સંકલિત સંપાદન કર્યું.
૧૮૬૦માં ઉત્તર પ્રદેશના કાલસી ગામ પાસે અશોકના શૈલલેખોનો ફૉરેસ્ટનને પત્તો લાગ્યો.
૧૮૭૧-૭૨માં કનિંગહમે મધ્ય પ્રદેશના રૂપનાથ પાસેના એક શૈલલેખનું લિવ્યંતર કર્યું. આવો એક લેખ એ વર્ષે બૈરાટ પાસે કાર્લાઇલને મળ્યો. એ અરસામાં, બિહારના સહસરામ શહેર પાસે બેગલરને આવો જ એક લેખ મળે.
હવે કનિગમે અશોકના અભિલેખોનો સંગ્રહ તૈયાર કર્યો ને તે કોર્પસ ઇન્સિનમ ઇન્ડિકેરમ (ભારતના અભિલેખોનો સંગ્રહ)ના ગ્રંથ ૧ તરીકે પ્રકાશિત થયો (૧૮૭૭). એમાં નીચે જણાવેલા અભિલેખોનું સંપાદન તથા અંગ્રેજી ભાષાંતર કરેલું છે: શાહબાજગઢી, કાલસી, ગિરનાર, ધૌલી, જૉગઢ, સહસરામ, રૂપનાથ, બૈરાટ, અને ભાબ્રાના મોટાનાના શૈલખ; બરાબર ડુંગરના ગુફાલેખ; અને દિલ્હી-ટોપરા, દિલ્હી-મીઠ, અલ્હાબાદ-કોસમ, લૌરિયા અરરાજ અને લરિયા નંદનગઢના મોટાનાના સ્તંભલેખ, સાંચીના સ્તંભલેખને કંઈક પાઠ પણ આપ્યો છે, પરંતુ ત્યારે એ બરાબર બંધ બેઠો નહોતો. આ સંગ્રહમાં પ્રાકૃત પાઠ રોમન લિપિમાં આપ્યા છે. આમાંના કેટલાક લેખ છેલ્લાં થોડાં જ વર્ષોમાં વંચાયા હતા.
એ પછી અશોકના બીઝ અનેક અભિલેખ પ્રાપ્ત થયા.
૧૮૮૨માં કર્ને ધૌલી તવા જગઢના અલગ શૈલખ સંપાદિત કર્યા. ૧૮૮૦-૮૧માં સેનાટૅ ફન્ચમાં અશોકના અભિલેખોનું સંપાદન કર્યું. એનું અંગ્રેજી ભાષાંતર “ઇન્ડિયન ઍન્ટિકારી’ના પુ. ૯-૧૦ (૧૮૮૦-૮૧)માં પણ પ્રસિદ્ધ થયું. ૧૯૮૨માં પં. ભગવાનલાલ ઇન્દ્રજીને મુંબઈ પાસેના સોપારાનાં ખંડેરોમાં અશોકના એક શૈલલેખનો અંશ મળ્યો ને તે તેમણે તે વર્ષે પ્રકાશિત કર્યો. ૧૮૮૯માં હજારા જિલ્લાના માનસેહરા પાસેના શૈલલેખ મળ્યા, જે શાહબાજગઢીના લેખે ની જેમ ખોખી લિપિમાં છે. ૧૮૯૧માં ભૂવને બરાબર અને નાગાર્જુનીના ગુફાલેખ સંપાદિત કર્યા.
For Private And Personal Use Only