Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧, શેધ, વાચન અને અધ્યયન
ચેથી સદીના આરંભમાં ચીની પ્રવાસી ફા-હ્યાને અશોકના છ સ્તંભ જોયેલા, જેમાંના બે પર લેખ કોતરેલા હતા. પરંતુ એણે આ લેખમાં આપેલી હકીકત નેધી નથી. સાતમી સદીના પૂર્વાર્ધમાં ચીની પ્રવાસી યુઅન શ્વાંગે અશોકના પંદર શિલા સ્તંભ જોયેલા. એમાંના એક પર કનુકમુનિ બુદ્ધના પરિનિર્વાણની હકીકત આપેલી હોવાનું એ નોંધે છે, પરંતુ એ વિગત બરાબર નથી. યુઆન વાંગે લુમ્બિની સ્તંભ વિશેની નોંધમાં તેના પરના લેખનો ઉલ્લેખ કર્યો નથી. એ વખતે સ્તંભને લેખવાળો ભાગ ઢંકાઈ ગયો હશે. ચીની ગ્રંથ “ફંગ-ચિહ'માં આ લેખો નિર્દેશ કરે છે. આમાં એ લેખમાં બુદ્ધના પરિનિર્વાણની હકીકત આપી હોવાનું જણાવ્યું છે, પરંતુ એ પગ બરાબર નથી. સારનાથના સ્તંભની નંધમાં પણ યુઆન શ્વાંગે અભિલેખનો ઉલ્લેખ કર્યો નથી. એ પ્રવાસીએ સિનારાના એક
સ્તંભ પર બુદ્ધના પરિનિર્વાણ વિશે અને બીજા સ્તંભ પર બુદ્ધનાં અસ્થિના વિભાજન વિશે તેમ જ મહાશાવના સ્તભ પર બુદ્ધ અરણ્યના મનુણભક્ષી રાક્ષસોને વશ કર્યા વિશે અભિલેખ હોવાનું તેમ જ રાજગૃહના સ્તંભ પર અભિલેખ હોવાનું નોંધ્યું છે. આ પરથી એ સમયે આ અભિલેખ સીધા વાંચી શકાતા નહોતા પણ એમાંની હકીકત વિશે અમુક પ્રકારની અનુકૃતિઓ પ્રચલિત હતી એવું માલૂમ પડે છે.
ચૌદમી સદીમાં ફીઝશાહ તઘલકે એક સ્તંભ ટેપથી અને એક બીજે સ્તંભ મીઠથી દિલ્હી ખસેડાવ્ય (ઈ.સ. ૧૩૫૯). અલહાબાદમાં રહેલ કૌશાંબીસ્તંભ પણ એણે કોસમથી ખસેડર લાગે છે. આ સ્તંભ પર કોતરેલા જૂના લેખોની હકીકત જાણવા સુલતાને કોશિશ કરેલી પરંતુ એ લેખ કોઈ પંડિતો વાંચી શકતા નહોતા.
અર્વાચીન કાળમાં ૧૭૫૦માં દિલ્હીમાં મીરડ સ્તંભના ખંડ પના જોવામાં આવેલા.
૧૭૮૪માં એશિયાની પ્રાચીન સંસ્કૃતિઓને અભ્યાસ માટે કલકત્તામાં એશિયાટિક સોસાયટી' સ્થપાઈ. પછી ભારતના પ્રાચીન અભિલેખો વાંચવા માટે વ્યવસ્થિત પ્રયત્ન શરૂ થયા.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020057 |
| Book Title | Ashok Ane Ena Abhilekh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Hariprasad Gangadhar Shastri |
| Publisher | Gujarat University |
| Publication Year | 1972 |
| Total Pages | 206 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |