________________
Chandas
177
Begins (Comm.)-fol..1a
॥ श्रीमन्महात्रिपुरसुंद नमः॥... . स्वर्गे त्रिबिंदुराजेरुत्कृष्टो भवति यस्य सेवनया ॥ मूढोपि तमिजांतर्भजेहमरुणारुणं तेजः॥१॥ प्रणम्य सामराजाख्यं श्रीगुरुं पितरं तथा ॥ कामराज पिंगलस्य कुर्वे व्याख्यां मनोहरां ॥ २॥
श्रीपिंगलाचार्यस्तुतिरूपमंगलपरां प्रथमां गाहामवतारयति || followed by the first verse of the text and then we have
यः विविधमात्रासागरपारं प्राप्तोपि विमलमतिहेलं ॥
प्रथमं भाषानौ: नागः स पिंगलः जयति ॥ १ ॥etc. fol. 19b इति विद्वद्वंदचूडामणिदीक्षितश्रीसामराजात्मजदीक्षितश्रीकामराजात्मजदीक्षितव्रजराजकृत - पिंगलविवृतौ परिभाषापरिच्छेदः प्रथमः संपूर्णः
॥ श्रीः ॥ छ ॥ श्रीः॥ Ends (Text)- fol. 63b
छंदह मत्तह पढमह दिजइ मत्तए भतिसपाए पाइ। सोलह पंचदंहहिं जइ किजा अंतर अंतर ठाइ ठाइ ॥ चौबीसासम मत्तं भणिजह पिंगल जंपइ एम सुसार ॥
अंतलहू मलहू लहु दिज्जह णाम सवेइ अच्छंद अपार ॥ Ends (Comm.)- fol. 63b
छंदोमात्राः प्रथमं दीयंते मात्राः एकत्रिंशत् पादे पादे ॥षोडश पंचदशसु यतिः क्रियते अंतरे अंतरे स्थाने स्थाने ॥ चतुर्विशत्यधिकशतं मात्राः भण्यते पिंगलः जल्पति एवं सुसारं ॥ अंते लघुर्लधुर्लघु दीयते नाम्ना सवैया छंदः अपारं ॥ ७ ॥ मात्राशब्दस्य पुनः कथनेनात्र मात्रा एव विचारणीया इत्यर्थः ॥ चौवीसेत्यनेन सर्वाः मात्रा इत्यर्थः ॥ लघुपदवीप्सया अंते लघुरेव तथा च यथा कथंचित् लघुगुरूभिमिलित्वा यथा सुगति प्रतिचरणं एकत्रिशन्मात्राः २ देया इति पर्यवसितोर्थः ॥ उदाहरणमूहां ॥ सवैय्या ।। मात्राछंदांसि नामभिर्निगमयति ।। गाह १ गाहा २ विग्गाहा ३ उगाहा ४ गाहिणी ५ सीहणी ६ खंधा ७ दोहा ८ उकच्छा ९ रोला १० खंजा ११ चोपैय्या १२ पत्ता १३ जुअला १४ छप्पामा १५ पझ्झलिखा १५ लीला २७ कुलपामा १८ णवपमा १९ पदुमा २० कुंडलिभा २१ अमृतध्वनि २३ गणंगा २३ दोवई २४ खंजणा २५ सिरखा २६ माला २७ चुलिमाला २८ सोरठा २९ हाकलि ३० महुभार ३१ अहीर ३२ दडमल
३३ दीपक ३४ सिंहालोअ ३५ पवंगमा ३६ लीलावती ३७ हरिगीता ३८ .. तिम्भंगी ३९ दुम्मिला ४० हीर ४१ जलहर ४२ मअणहरा ४३ सवैय्या
४४ चौआलीसह मत्तहरा।
..23