________________
B. Pāņiniya School
13
Subject --The Ms. is only a fragment of Sabdavivarana which
forms a part of the work named Dāna-bhāgavata. The Sabda vivarana deals with the philosophy of grammar. The present Ms. contains topics like the discussion as to whether letters have a meaning severally or in combination only; the different kinds of words; the use and meaning of terminations as opposed to words; and so on. The author of the work refers very frequently to several works and authors such as शर्ववर्म, वररुचि, वार्तिककार, अमर, कात्यायन, आश्वलायन, हरि, तंत्रराज and others. The style of the work is lucid and
flowing. Begins - महो यः कूपे कूपार्थः स ककारस्य यो यूपे यूपार्थः स यकार:
स्येति । तथा ब्राह्मण इत्युक्ते योर्थोऽवगम्यते नासौ बकारादीनामन्यतमा(पा?यपिगम्यते । येषां च संघातो यत्कार्य करोति ते प्रत्येकमपि कुर्वति । यथा तिलानां खारी तैलमुत्पादयति । प्रत्येकं च तिलाः। On leaf 33, we have -
इति वर्णिकुबेरानंदकृते दानभागवते शब्दाववरणे समासविवरणं समाप्तिमगमत् । On the last leaf (53), the word नागरी is derived in several ways—
'अत एवैतस्याः नाम नागरी लिपिः। नागो भगवान पतंजलिस्तत्प्रयुक्ता लिपि गरी ।रांतः गौरादित्वात् डीए । यद्वा । नागाकृतयः प्राधान्येन वर्णा यत्रेति । पूर्ववत् । कखगडन्छजटठदफभमयरलशहानां ना(गा ? )कृतयः............यद्वा नागान हस्तीन रायंति शब्दं कारयति तानि नागरान्यकुशवज्राणि तेषामाकृतिरि
वाकृतिर्यस्यां लिपौ सा नागरीति। Ends- अन्यत् कारकाख्याततद्धितविवरणं तु पूर्वपरिच्छेदे कृतमस्ति
ततोऽवगंतव्यं ॥ Colophon.- इति वर्णिकुबेरानंदकृते दानभागवते पौराणिके द्वितीयपरिच्छेदे
षष्ठोपदेशे चतुर्दशाधिकारे आदित्यहृदयदानप्रसंगे शब्दविवरणं समाप्तिमगमत् । संवत् १७९२ का वर्षे ज्येष्ठ शुक्ल ५ गुरुवासरे॥ लिषितं दशपुरज्ञातित्रवाङी गोवीदरामेणमिदं पुस्तकं । श्रीरस्तु । कल्याणमस्तु॥
35Des. Cat, Vol. II]
