________________ पोसह 1136 - अभिधानराजेन्द्रः - भाग 5 पोसह पासवणे अहियासे 2, आगाढे दूरे पासवणे अहियासे 31 अणागाढे आसन्ने उचारे पासवणे अणहियासे 1, अणागाढे मज्झे उचारेपासवणे अहियासे 2, अणागाढे दूरे उच्चारेपासवणे अणहियासे 3 / अणागाढे आसन्ने पासवणे / अणहियासे 1, अणागाद मज्झे पासवणे अणहियासे 2, अणागाढे दूरे पासवणे अणहियासे 3 / स्थण्डिलस्थाने-अणागाढे आसन्ने उच्चारे | पासवणे अहियासे 1, अणागाढे मज्झे उचारे पासवणे अहियासे 2, अणागाढे दूरे उच्चारे पासवणे अहियासे 31 अणागाढे आसन्ने पासवणे अहियासे 1, अणागाढे मज्झे पासवणे अहियासे 2, अणागाढे दूरे पासवणे अहियासे 3 / तओ पडिक्कमणं करिय सइ संभवे साहूणं विस्सामणा खमासमण दाऊण सज्झायं करेइ० जाव पोरिसी, तओखमासमणपुव्वं भणइ-इच्छाकारेण संदिसह भगवन ! बहुपडिपुन्ना पोरिसी राइसंथारए ठामि,तओ देवेवंदिय सरीरचिंतसोहिय सव्वं बाहिररुवहिं पेहिय जाणुवरि संथारुत्तपट्ट मेलिय जओ पाए भूमि पमज्जिय सणियं संथरइ, तओ वामपाएण संथारं संघट्ठिय पुत्तिं पहिय निसीहीइ नमो खमासमणाणं / अणुजाणह जिद्विज त्ति भणंतो संथारए उवविसिय नमुक्कारतिअ तिन्नि वारे सामाइयं कड्डिय "अणुजाणह परमगुरु, गुरुगुणरयथोहि मंडियसरीरा। बहुपडिपुन्ना पोरिसी, राईसंथारए ठामि / / 1 / / अणुजाणह संथारं, वाहुवहाणेण वामपासेणं। कुक्कुडिपायपसारण, अंतरंत पमज्जए भूमि।।२।। संकोइयसंडासा, उव्वदृते य कायपडिलेहा। दव्वाई उवओगं, ऊसासनिरंभणाऽऽलोए।।३।। जइ मे हुज्ज पमाओ, इमस्स देहस्स इमाएँ रयणीए। आहारमुवहिदेहं, सव्वं तिविहेण वोसिरियं // 4 // " चत्तारि मंगलमिचाइभावणाभाविय नमुक्कारं समरंतो रओहरणाइणा सरीरग संथारगरसुवरिभागं च पमज्जिअवामपासेण बाहूबहाणेण सुयइ, जइ सरीरचिंताए अट्ठो संथारंगं अन्नेण संघट्टाविय आवस्सियं करिय पुव्वपहियथंडिले काइअं वोसिरिय इरियं पडिक्कमिय गमणागमणमालोइअ जहनेण वि तिन्नि गाहाओ सज्झाइय नमुक्कार समरंतो तहेव सुयइ। पच्छिमजामे इरियं पडिक्कमिय 'कुसुमिणुदुसुमिणकाउस्सग्ग' चिइवंदणं च काउं आयरियाइ वंदिय सज्झायं करेइ, जाव पडिक्कमणवेला, तओ पुव्वं व पडिक्कमणाइ जाव मंडलीए सज्झाऊँ करिअ जइ पोसह पारिउकामो तो खमासमणं दाउं भणइ- 'इच्छाकारेण संदिसह भगवन्! मुहपुत्तिं पडिलेहेमि। गुरु भणइ- 'पडिलेहइ' तओ पुत्तिं पहिय खमासमणं दाउं भणइ-'इच्छाकारेण संदिसह पोसह पारउ? गुरु भणइ -- 'पुणो विकायव्यं' (व्वो) बीयखमासमणेणं भणइ- 'पोसह पारिओ।' गुरु भणइ-'आयरोन मुत्तव्यो। तओ उद्धवडिओ नमुक्कारं भणिव जाणुडिओ भूमिट्ठियसिरो भणइ - "सागरचंदो कामो, चंदवडिसो सुदंसणो धन्नो। जेसिं पोसहपडिमा, अखंडिआ जीवियतो वि।।१।। अन्ना सलाहणिज्जा, सुलसा आणंद कामदेवा य। जेसि पसंसइ भयवं, दढव्वयं तं (दढव्वयत्त) महावीरो / / 2 / / पोसहविधे लीधउँ विधे पारिओ विधि करता जइकाई अविधिखंडनविराधना मने वचने कायाई तस्स मिच्छामि दुक्कड' एवं सामाइअंपि, नवरंसामाइयवयजुत्तो, जाव मणे होइ नियमसंजुत्तो। छिंदइ असुहं कम्म, सामाइअ जत्तिआ वारा // 1 // छउमत्थो मूढमणो, कित्तिअमित्तं च संभरइ जीवो। जं च (न) सुमरामि अहं, मिच्छा मि दुक्कडं तस्स॥२॥ सामाइअपोसहसु-ट्ठिअस्स जीवस्स जाइ जो कालो। सो सफलो बोधव्यो, सेसो संसारफलहेऊ॥३॥ तओसामायिक विधइंलिधउँ इच्चाई भणइ, एवं दिवसपोसह पि. नवरं'जाव दिवसे पजुवासामि, त्ति भणइ, देवसिआइपड्डिकमणे कए पारेउ कप्पइ। रात्रिपोषधमप्येवं, नवरं मज्झाहाओ परओ जाव दिवसस्स अतोमुहुत्तो ताव धिप्पइ, तहा 'दिवस सेसं रत्तिं पञ्जुवासामि त्ति भणइ, पोसहपारणए साहुसंभवे नियमा अतिहिसंविभागवयं फासियपारेयव्वं / " अत्र च पर्वचतुष्टयीति तस्यामवश्यकर्त्तव्यत्वोपदर्शनार्थमुक्ता, न तु तस्यामेवेति नियमदर्शनाय "सव्वेसु कालपट्येसु, पसत्थो जिणमएतहा जोगो। अट्ठमिचउकसीसुं, निअमेण हविज पोसहिओ / / 1 / / " इति। आवश्यकचूादौ तथा दर्शनात्। न च 'चाउद्दसट्ठमुद्दिद्यपुषिण-मासीसु पडिपुण्णं पोसह अणुपालेमाणा' इति सूत्रकृताङ्गादौ श्रायकवर्णनाधिकारीयाक्षरदर्शना दष्टम्यादिपर्वस्वेव पोषधः कार्यो न शेष दिवसेष्विति वाच्य, विपाक श्रुताड़े सुबाहुकुमारकृतपौषधत्रायाऽभिधानत्, तथा च सूत्रम्-"तएणसे सुबाहुकुमारे अन्नया कयाइ चाउद्दसट्ठभुद्दिष्टपुणिणमासीसु० जाव पोसहसालाए पोसहिए अट्ठमभत्तिए पोसह पडिजागरमाणे विहरइ" इति। एतदव्रतफलं त्वेवमुक्तम्-"कंचणमणिसोवाणं, थंभसहस्सुस्सिअं सुवण्णतलं। जो कारिज जिणहरं, तओ वि तवसंजमो अहिओ॥१॥" एकस्मिन् सामायिके मुहूर्त्तमात्र "वाणवई कोडीओ" इति गाथया प्रागुक्तलाभः, स त्रिंशन्मुहूर्त्तमानेऽहोरात्रपौषधे त्रिशद्गुणो बादरवृत्या। स चायम्- "सत्तत्तरि सत्त सया, सतहत्तरि सहसलक्ख कोडीओ। सगवीसं कोडिसया, नवभागा सत्तपलिअस्स।।१।" अङ्कतोऽपि-२७७७७७७७७७७/७/६ एतावत्पल्यायुर्वन्ध एकस्मिन् पोषधे // 36 // इति प्रतिपादितं तृतीयं शिक्षापदव्रतम् / ध०२ अधिos पौषधमेव स्वरूपतो दर्शयन्नाह -- पोसेइ कुसलधम्मे, जंताऽऽहारादिचागऽणुट्ठाणं / इह पोसहो ति भण्णति, विहिणा जिणाभासिएणेव // 14 // अथ पोषधं तत्त्वतो निरुप्य मेदतस्तन्निरूपयन्नाह - आहारपोसहो खलु, सरीरसक्कारपोसहे चेव। बंभऽव्वावारेसु य, एयगया धम्मवुड्डित्ति।।१५।। पञ्चा० 100 विव० स्था०। आ० चू०। ('उवासगपडिमा' शब्दे 2 भागे 1103 पृष्ठे व्याख्या गता।)