________________ उववाय 953 - अभिधानराजेन्द्रः - भाग 2 उववाय इत्थीवेदगाण उव्वजंतितेसुपण्णत्तेसु यण भण्णंति, असण्णी तिसु वि गमिएसुण भण्णंति सेसंतं चेव / एवं जाव सहस्सारो णाणात्तं विमाणेसु लेस्सासु य सेसं तं चेव॥ सौधर्मसूत्रे ओहिणाणीत्यादि ततश्युता यतस्तीर्थकरादयो भवन्त्यतो अवधिज्ञानादयश्चावयितव्याः / ओहिनाणी ओहिदंसणी य संखेज्जा (चयंतित्ति) संख्यातानामेव तीर्थकरादित्वेनोत्पादादिति (छगमगत्ति) उत्पादादयस्वयः संख्यातविस्तृतानाश्रित्य एत एवच त्रयोऽसंख्यातविस्तृतानाश्रित्यैवं षङ्गमाः। नवरं इत्थिवेयगेत्यादि। स्त्रियः सनत्कुमारादिषु नोत्पद्यन्ते, न च सन्ति उदृत्तौ तु स्युः (असण्णी तिसु वि गमएसुन भण्णइ त्ति) सनत्कुमारादि देवानां संज्ञिभ्य एवोत्पादेन च्युतानां च संज्ञिष्वच गमनेन गमत्रयेऽप्यसंज्ञित्वस्थाभावादिति (एवं जाव सहस्सारोत्ति) सहस्रारान्तेषु तिरश्वामुत्पादेनासंख्यातानां त्रिष्वपिगमेषु भावादिति (नाणात्तविभागेसुलेस्सासुयत्ति) तत्र विमानेषु नानात्वं बत्तीस अट्ठावीसेत्त्यादिना ग्रन्थेन समवसेयम्लेश्यासु पुनरिदं तेऊ 1 तेऊ२ तह तेउपम्ह 3 पहाय 4 पासुक्का य५ / सुक्काय 6 परमसुक्काऽसुक्कइ विमाणवासीणंति" ||1|| इह च सर्वेष्वपि शुक्रादिदेवस्थानेषु परमशुक्लेति॥ आणयपाणएसुणं भंते ! कप्पेसु केवइवा विमाणावाससया पण्णत्ता ? चत्तारि विमाणावाससया पण्णत्ता / तेणं मंते ! किं संखेज्जापुच्छा, गोयमा! संखेजवित्थडावि असंखेजविस्थडा वि, एवं संखेचवित्थडे सु तिण्णि गमगा जहा सहस्सारे, असंखेज्जवित्थडेसु उववजंतितेसुयचयं तेसुय एवं चेव संखेजा भाणियय्वा, पण्णत्तेसु असंखेजा, णवरं णो इंदियओ-वउत्ता अणंतरोववण्णगा अणंतरोवगाढा अणंतराहारगा अणंतरपज्जत्तगा य एएसिं जहण्णेणं एक्को वा दो वा तिण्णि वा उकोसेणं संखेजा पण्णत्तेसु असंखेज्जा भाणियव्वा / आरणचुएसु एवं चेव जहा आणयपाणएसुणाणात्तं विमाणेसु, एवं गेवेजगादि / / अनतादिसूत्रे। संखेजवित्थडेसु इत्यादि। उत्पादे अवस्थाने च्यव-नेन च संख्यातविस्तृतत्वाद्विमानानां संख्याता एव भवन्तीति भावः / असंख्यातविस्तृतेषु पुनरुत्पादच्यवनयोः संख्याता एव,यतो गर्भजमनुष्येभ्य एव आनतादिषूत्पद्यन्ते,न ते च संख्याता एव / तथा आनतादिभ्यश्च्युता गर्भजमनुष्येभ्य एवोत्पद्यन्ते अतः समयेन संख्यातानामेवोत्पादच्यवनसम्भवोऽवस्थितिस्त्व-संख्यातानामपि स्यादसंख्यातजीवितत्वेनैकदैव जीवितकाले असंख्यातानामुतपादादिति। पण्णत्तेसु असंखेज्जा नवरं नो इंदिओवउत्तेत्यादि। प्रज्ञप्तगमके असंख्येया वाच्याः केवलं नोइन्द्रियोपयुक्तादिषु पञ्चसुपदेसु संख्याता एव तेषामुत्पादावसर एव भावादुत्पत्तिश्च संख्यातानामेवेति दर्शितं प्रागिति॥ कइणं भंते ! अणुत्तरविमाणा पण्णत्ता? गोयमा ! पंचअणुत्तरविमाणा पण्णत्ता,तेणं भंते ! किं संखेजवित्थडा असंखेजवित्थडा? गोयमा ! संखेजवित्थडा य असंजवित्थडा य। पंचसुणं भंते ! अणुत्तरविमाणेसुसंखेज्जवित्थडे विमाणे एगसमए | केवइया अणुत्तरोवदाइया उववज्जंति, केवइया सुक्कलेस्सा उववजंति पुच्छा तहेव, गोयमा ! पंचसु णं अणुत्तरविमाणेसु संखेचवित्थडे अणुत्तरविमाणे एगसमएणं अहण्णणं एक्को वा दो वा तिण्णि वा उक्कोसेणं संखेज्जा अणुत्तरोववाइया उववजंति एवं जहा मेवजगविमाणेसु संखेज्जवित्थडेसुणाणनंकण्हपवि-खया अभवसिद्धिया तेसु अण्णाणेसु एएणं उववजंतिण चयंवि,ण वि पण्णत्तएसु भाणियव्वा / अचरिमावि खोडिजंति, जाव संखेजा चरिमा पण्णत्ता, सेसं तं चेव असंखेजवित्थडेसु वि एएण भण्णंति, अचरिमा अत्थिसेसंजहा गेवेज्जएसु असंखेज्जवित्थडेसु जाव असंखेज्जा अचरिमा पण्णत्ता॥ (पंच अणुत्तरोववाइयत्ति) तत्र मध्यमं संख्यातविस्तृतं जोजनलक्षणमाणत्वादिति / नवरं कण्हपक्खियेत्यादि / इह सम्यग्दृष्टीनामेवोत्पादात् कृष्णपाक्षिकादिपादानां गमत्रयेऽपि निषेधः (धारिमावि कोडिजंतित्ति) येषां चरमो ऽनुत्तरदेवभवः स एव ते चरमास्तदितरे त्वचरमास्तेच निषेधनीया यतश्चश्मा एव मध्यमे विमाने उत्पद्यन्त इति / असंखेचवित्थडेसुवि (एएन भण्णतित्ति) इहेत इति कृश्नापाक्षिकादयः / नवरं (अचरिमा अत्थित्ति) यतो बाह्यविमानेषु पुनरुत्पद्यन्त इति॥ चोयट्ठीए णं मंते ! असुरकु मारावाससयसहस्से सु संखोज्जवित्थडेसु असुरकुमारावासेसु किं सम्मद्दिट्ठीअसुरकुमारा उववजंति,मिच्छदिट्ठी एवं जहा रयणप्पभाए तिण्णि आलावगा भणिया तहा असंखेचवित्थडेसु वि तिण्णि गमगा, एवं जाव गेवेचविमाणे अणुत्तरविमाणेसु एवं चेव, णवरं तिसुवि आलावएसु मिच्छदिट्ठी सम्मामिच्छादिट्ठीयणं भण्णत्ति सेसंतं चेव / से णणं भंते ! कण्हलेस्से णीललेस्से जाव सुक्कलेस्से भवित्ता कण्हलेस्सेसुदेवेसु उववज्जति ?हंतागोयमा ! एवं जहेव णेरइएसु पढमे उद्देसे तहेव माणियव्वं,णीललेस्साए वि जहेव णेरइयाणं, जहाणीललेस्साए एवं जाव पम्हलेस्सेसु सुक्कलेस्सेसु एवं चेव, णवरं लेस्साठाणेसु विसुज्झमाणेसु विसुज्झमाणेसु सुक्कलेस्सा परिणमइ, परिणमइत्ता सुक्कलेस्सेसु देवेसु उववज्जंति से तेण?णं जाव उववजंति। सेवं भंते ! भंतेत्ति / / (तिण्णि आलावगत्ति) सम्यग्दृष्टिमिथ्यादृष्टिमिश्रदृष्टिविषया इति। नवरं तिसु वि आलवगेसु इत्यादि, उप्पत्तिए चवणे पण्णत्ता लावए य / मिथ्यादृष्टिः सम्यग्मिथ्यादृष्टिश्च न वाच्योऽनुत्तरसुरेषु तस्यासम्भवादिति / भ०१३ श०३०२। (10) नैरयिकादयः कुत उत्पद्यन्ते। नेरइयाणं भंते कओहिंतो उववजंति किं णेरइएहितो उवव-जंति तिरिक्खजोणिएहिंतो उववजंतिमणुस्सेहिंतो उववजंति देवेहिंतो उववजंति ? गोयमा ! नेरइया नो नेरइएहिंतो उवव-जंति तिरिक्खजोणिएहिंतोउववजंतिमणुस्सेहिंतोउववजंतिनोदेवेहितो उववज्जति जदि तिरिक्खजोणिएहिंतो उववजं ति किं एगिदियतिरिक्खजोणिएहिंतोउववजंति बेइंदियतिरिक्खजोणिएहिंतोउववजंतितेइंदियतिरिक्खजोणिएहितोउववजंतिचउरिदियतिरिक्खजोणिएहिंतो उववनंति पंचिं दियतिरिक्खजोणि