Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 610

પ્રાતઃકાળ
[H.] સ્નાન, સંખ્યા વગેરે સવારે કરવાનું કર્મ. -તઃકાળ પું સવાર. -તઃસંધ્યા સ્ત્રી॰ [તું.] સવારની સંખ્યા. “તઃસામગ્રી સ્ત્રી॰ [i.] પ્રાતઃકર્મ પરવારવાની સામગ્રી. –તઃસ્નાન ન॰ [સં.] સવારનું સ્નાન. -તઃસ્મરણુ ન॰ સવારે ઊડીને પ્રભુને સ્મરવા તે; રાવારની પ્રભુપ્રાર્થના. અંતઃસ્મરણીય વિ॰ સવારે ઊઠીને સમરવા યેાગ્ય (૨) તેવું નૃત્ય (માસ) [સ્વરૂપ (વ્યા.) પ્રાતિપદિક ન॰ [F.] વિભક્તિ લાગ્ય! પહેલાંનું નામનું મૂળ પ્રાતિભાસિક વિ॰ [સં.] (ખાટા) પ્રતિભાસ કરાવે એવું; ભ્રામક; આભાસવાળું [વગેરેના નિયમેને લગતા વ્યાકરણગ્રંથ પ્રાતિશાખ્ય ન॰ [સં.] વેટની જુદી જુદી શાખાઓના, ઉચ્ચારણ પ્રાથમિક વિ॰ [સં.] આરંભનું (૨) આરંભ દશાનું પ્રાથમ્ય ન॰ [સં.] પ્રથમતા; પહેલાપણું; ‘પ્રાચેારિટી’ પ્રાદેવિ॰ [i.] (વ્યા.) આદેમાં ‘પ્ર’ વગેરે ઉપસર્ગવાળું. બહુશ્રીહિ પું॰ બહુત્રી હૈ સમાસનેા એક પ્રકાર. ઉદા૦ ‘વિધવા’, સમાસ પું॰ ત-પુરુષ સમાસના એક પ્રકાર. ઉદ્દા॰ અતી ન્દ્રય પ્રાદુર્ભાવ પું॰ [i.] ઉત્પત્તિ; પ્રગટ થયું તે પ્રાદુર્ભૂત વિ॰ [i.] પ્રાદુર્ભાવ પામેલું; પ્રગટેલું પ્રાદેશિક વિ॰ [સં.] પ્રદેશનું; પ્રદેશ સંબંધી પ્રાધાન્ય ન॰ [સં.] પ્રધાનપણું; મુખ્યત્વ પ્રાધ્યાપક પું॰ [સં.; સર૦ મ.] અધ્યાપક; પ્રાકેસર પ્રાપંચિક વિ॰ [i.] પ્રપંચ સંબંધી; સંસાર-વહેવારને લગતું પ્રાપ્ત વિ॰ [સં.] મેળવાયેલું કે મળેલું (૨) ઉપસ્થિત; રજૂ. કામ વિ॰ જેની કામના પૂર્ણ થઈ છે એવું. કાલ(~ળ)વિદ્ જેના યોગ્ય સમય પ્રાપ્ત થયા છે તેવું. બ્લ્યૂ વિ॰ (૨) ન॰ પ્રાપ્ત કરવા યોગ્ય. ~પ્તિ સ્રી મળવું તે; મળતર; લાભ (૨) શક્તિ (૩) આઠ સિદ્ધિમાંની એક – ગમે તે મેળવવાની અદ્ભુત શક્તિ. ~પ્તિસ્થાન ન॰ જ્યાં મળી શકે એ– પ્રાપ્તિનું સ્થાન પ્રાપ્ય વિ॰ [મં.] લક્ષ્ય; મળે એવું
૫૫
પ્રાબલ્ય ન॰ [i.] પ્રબળપણું; જોર પ્રામાણિક વિ॰ [સં.] પ્રમાણે દ્વારા સાબિત થયેલું; પ્રમાણિત(૨) પ્રમાણભૂત; વિશ્વાસપાત્ર(૩) સાચું, ઈમાનદાર; પ્રમાણિક. તા સ્ત્રી, ૦૫ણું ન૦
પ્રામાણ્ય ન॰ [i.] પ્રમાણભુત – માન્ય હોવાપણું (૨) પ્રમાણ; પુરાવે, બુદ્ધિ સ્ત્રી (અમુક ગ્રંથ કે વચન) પ્રામાણિક છે એવી સમબુદ્ધિ કે શ્રદ્ધા
[પ્રિન્ટર
હાથની પ્રારબ્ધ બતાવતી રેખા. ‰શ વિ॰ પ્રારબ્ધના હાથનું; દેવાધીન. ૦વશાત્ અ॰ [સં.] નસીબ તેંગે. વાદ પું૦ દૈવવાદ. વાદી વિ૦ (૨) પું૦ દેવવાદી. ~ધાધીન વિ॰ [+અધીન] પ્રારબ્ધવા. ધાનુસારે અ॰ પ્રારબ્ધ મુજબ; નસીબ જોગે પ્રારંભ પું॰ [સં.] શરૂઆત. ૦૩ વિ॰ પ્રારંભ કરનારું (૨) પું૦ નવા પ્રારંભ કરનાર; ‘પાયેાનિયર’. ૦શ્નર(*)વિ॰ શરૂઆતમાં જ ખુબ ઉત્સાહ બતાવનાર. –ભિક વિ॰ પ્રારંભનું; શરૂનું; પ્રારંભે આવેલું (૨) પ્રાથમિક, પ્રારંભની દરામાં હોય એવું પ્રાર્થન ન॰ [ä.] પ્રાર્થના કરવી તે
પ્રાર્થના સ્ત્રી॰ [ä.] અરજ;વિનંતી;નમ્ર માગણી (૨) ઈશ્વરસ્તુતિ; ઉપાસના. ॰મંદિર ન૦ પ્રાર્થના માટે મળવાની જગા. સભા સ્ક્રી॰ પ્રાર્થના કરવા કે તે નિમિત્તે મળેલી સભા, સમાજ પું; સ્રી॰ (સં.) એક અર્વાચીન ધર્મસમાજ, સમાજ વિ॰ (૨) પું॰ પ્રાર્થનાસમાજનું કે તેને અનુયાયી પ્રાર્થયિતા પું॰ [મું.] પ્રાર્થના – માગણી કરનાર; પ્રાર્થનાર પ્રાર્થનું સક્રિ॰ [. પ્રાથૅ] પ્રાર્થના કરવી; વીનયું; માગવું પ્રાર્થિત વિ [કું.] અરજ કરીને માગેલું
પ્રાચરણ ન૦ [સં.] ઢાંકણ
પ્રાવીણ્ય ન૦ [સં.] કુશળતા
પ્રાયશઃ અ॰ [મું.] મેટે ભાગે; ઘણુંખરું
પ્રાયશ્ચિત્ત ન॰ [પં.] પાપના નિવારણ માટેનું તપ. [«કરવું= પાપનેવારણ માટે તપ કેવિયે કરવાં. -લાગવું = પ્રાયશ્ચિત્ત કરવું પડે તેવું થયું,]
પ્રાસાદ પું॰ [i.] મહેલ
પ્રાસાદિક વિ॰ [i.] પ્રસાદનુણવાળું (૨) અનુગ્રહરૂપ; કલ્યાણકારી (૩) ઈશ્વરની કૃપાથી મળેલું. તા સ્ત્રી॰ [પ્રાસવાળું પ્રાસાનુપ્રાસ પું॰ પ્રાસ અને અનુપ્રાસ. –સી વિ॰ પ્રાસાનુપ્રાસ્તાવિક વિ॰[i.] પ્રસ્તાવનાને લગતું; પ્રસ્તાવનારૂપ; પ્રાવેશિક (૨) પ્રસ્તુત
પ્રાચુખ્ય ન॰ [સં.] પ્રમુખતા; પ્રમુખપણું
પ્રાય વિ॰ [સં.] લગભગ સરખું (સમાસને અંતે), ઉડા॰ મૃતપ્રાય | પ્રાહ્ણેા પું[સં.બાવુ, પ્રા.વાત્તુળ,૦૧] + મહેમાન.-હુડી સ્ત્રી॰ (૨) અ॰ નુએ પ્રાયઃ
સ્ત્રી મહેમાન. -લા પું॰ (૫.)પ્રાહુણા (વહાલ કે લાલિત્યમાં) પ્રાંગણ ન [સં.] આંગણું
|
પ્રાંજલિ વિ॰ [i.] અંજલિ -- હાથ જોડથા હોય એવું પ્રાંત પું॰ [સં.] છેડા (૨) દેશનેા વિભાગ; જિહ્વાએ મળી બનતે વિભાગ, ક પું॰ એક નવા શોધાયેલે ગ્રહ; ‘પ્લુટો’. ભૂમિ સ્ત્રી હદ; સીમા; છેવટની જગા. પ્રતિક, તીય વિ॰ પ્રાંતને લગતું. તીયતા સી, “તયત્વ ન॰ પેાતાના પ્રાંતના જ વિચાર કરવાની સંકુચિતતા. –ત્ય વિ॰ પ્રાંતનું; પ્રાંતિક પ્રિછાપું અક્રિ॰, “લવું સક્રિ॰ ‘પ્રીછ્યું'નું કર્મણિ ને પ્રેરક ન્ટ સ્રી [.] છાપ; છાપકામનાં રૂપરંગ – ટંગ. ૦૨ પું॰
પ્રાયઃ અ॰ [મં.] બહુધા, મેરે ભાગે (૨) બધી રીતે પ્રાયોગિક વિ॰ [સં.] પ્રયાગને લગતું, તે સંબંધી (૨) પ્રયે!ગ કરી શકાય એવું; પ્રયોગાત્મક [તૈયાર થઈ બેસવું તે પ્રાયાવાન ન॰ [કું.] અન્નજળને! ત્યાગ કરી મરવા માટે | પ્રારબ્ધ વિ॰ [H.]શરૂ કરેલું (૨) ન નસીબ. રેખા(પા) શ્રી "
પ્રાતૃષ પું॰ [સં.] ચોમાસું; અષાડ – શ્રાવણની વર્ષા ઋતુ પ્રાવેશિક વિ॰ [સં.] પ્રવેશ કરવામાં સાધનરૂપ પ્રાશ પું; ન ન॰ [સં.] અશન; ખાવું તે પ્રાશનું સક્રિ॰ [ä. દ્રારા ] ખાવું; આરેગવું પ્રાશંસિક વિ॰ [H.] પ્રશંસાને લગતું
પ્રાસ પું॰ [સં. અનુપ્રાસ] કવિતાની તૂકને અંતે અક્ષર મળતા આવવા તે(૨)[સં.] ભાલે.[–બેસવેા, –મળવા=અક્ષર ના પ્રાસ બરાબર થવે.]
પ્રાસંગિક વિ॰ [i.] પ્રસ્તુત; પ્રસંગને અનુકૂલ (૨) વારંવાર નહિ પણ કોઈક વખતનું; પ્રસંગે પાત્ત થતું કે કરાતું; ‘કૅાન્ટિજન્ટ’; ‘ઇસિડેન્ટલ’. જેમ કે, ખર્ચ