Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 585

પિત્તળ ]
૫૪૦
પિત્તળ
|
નહ [નં., કા. વિત્તજ઼] તાંબા અને જસતની મિશ્ર ધાતુ (૨) વિ॰ [લા.] નકલી; ઊતરતું. [–સ્વભાવનું વિ॰ ચીડિયું; સહેજમાં તપી જાય એવું (૨) એઠું પાત્ર.] પિત્તળિયું ન॰ છાલિયું; પિતળિયું પિત્તાશય, પિત્તા જુએ ‘પિત્ત’માં પિત્રાઈ પું॰ [સં. વિદ્યુø] કાકાનાં છોકરાં; સાતમી પેઢી સુધીમાં એક બાપના વંશજ (૨) વિ॰ પિતા સંબંધી. “ણુ વિ॰ સ્ત્રી॰ પિત્રાઈ ને ત્યાં જન્મેલી. -૩(-ણી) સ્ત્રી॰ પિત્રાઈની વહુ પિત્રી પું॰ મરણ પામેલેા પૂર્વજ; પિતર
|
પિગ્ય વિ॰ [સં.] પિતૃક; પિતા કેપિતરા સંબંધી પિધાન ન૦ [સં.] બંધ કરવું તે (૨) ઢાંકી દેવું તે. યુતિ સ્ત્રી॰ (પૃથ્વી સિવાયના) ગ્રહેાનું પરસ્પર ઢંકાવું તે પિન સ્ત્રી॰ [.] ટાંકણી (૨) સ્ત્રીએ વેણી કેસાલે સંકેલવામાં વાપરે છે તે અનાવટ (૩) સ્ટવ ઇના કાણાને સાફ કરવાની અણીવાળી બનાવટ [(સં.) શિવ પિનાક ન॰ [i.] (સં.) શિવનું ધનુષ. ૦પાણ (—ણિ), “કી પું॰ પિન્ટ પું॰ [.] નુ પિંટ
|
પિપરમીટ સ્રી॰ [રૂં. પીપરમિન્ટ] જી ખાટીમીઠી પિપાસા સ્ક્રી॰ [i.] તરસ. –સુ .૧૦ તરસ્યું પિપાલિકા સ્ત્રી॰ [i.]કીડી. માર્ગ પું॰ ધીમે ધીમે પણ ખંતથી અચૂક કામ કરવાની રીત. વૃત્તિ સ્ત્રી॰ સંગ્રહ કરવાનું વલણ પિપૂડી સ્ત્રી[૧૦] ફેંકીને વગાડવાની ભૂંગળી; પીપી. [—ત્રગાઢવી =પીપી ફુંકીને વગાડવી (૨) એકની એક વાત કહ્યા કરવી – ગાયા કરવી (૩) ખુશામત દાખલ સૂર પુરાવવે; હાજી હા ભણવી.] પિપ્પલ પું॰ [સં.] પીપળેશ્
|
|
પિરસાવવું સક્રિ॰ ‘પીરસવું’નું પ્રેરક
પિરાઈ સ્ત્રી જુએ પેરાઈ
પિરામિડ પું॰ [,]પ્રાચીન મિસરી રાજાના મૃતદેહ ઉપર બંધાવેલી મેાટી શંકુ આકારની સમાધિ – કબર (૨) શંકુ આકાર પિરિ સ્રી॰ [ä. પન્; સર૦ મ. ]+પેર; પ્રકાર (૨) જીએ પેરી પિરિયડ પું॰ [.]શાળાના સમયપત્રકના એકમ; સમય; તાસ પિરાજ,—છ, જીં જુએ ‘પીરોજ’માં
પિલાઈ સ્ક્રી॰ [‘પીલયું' ઉપરથી] પીલવું તે (૨) તેનું મહેનતાણું. -મણુ ન॰, –મણી સ્ત્રી॰ પીલવાનું મહેનતાણું પિલાવવું સ૰ક્રિ॰, પિલાનું અક્રિ॰ ‘પીલવું’તું પ્રેરક ને કર્મણિ પિલેઢિયું ન॰ [પીલે’ ઉપરથી] જુવારબાજરીને પીલે પિલ્લું ન॰,—લા પું॰[‘પિંડલું’ ઉપરથી]વીંટીને કરેલા દડા – ગોટા પિવડાવવું સક્રિ‚પિયાનું અક્રિ॰ પીવું'નું પ્રેરક ને કર્મણિ પિશંગ વિ॰ [ä.] બદામી રંગનું
|
પિશાચ પું॰; ન૦ [સં.] અવગતિયા જીવ; પ્રેત (૨) ભૂતપ્રેત જેવી એક હીન યાતિ. ૦ણી, –ચી સ્રી॰ પિશાચ સ્ત્રી પિશિત ન॰ [i.] માંસ
પિશુન વિ॰ [i.] કઢાર (૨) નીચ (૩) ચાર્ડિયું. તા સ્ત્રી પિષ્ટ વિ॰ [સં.] કૂટેલું; પીસેલું (૨) પું॰ ભૂકો; લેટ. ૦પશુ પું; ન॰ પશુને બદલે લાટની કણકના પિંડનું ખળદાન. ૦પેષણ ન॰ પુનરુક્તિ; એકનું એક ફરી ફરી કહેવું તે પિસર પું॰ [l.] છેાકરો; દીકરા
પિસાવવું સક્રૅિ,પિસાનું અક્રિ॰ પીસનું’નું પ્રેરક ને કર્મણિ પિસ્ટન સ્ત્રી; ન૦ [.] એંજિનના એક દા જેવા ભાગ, જે
વડે ગતિ અપાય છે
[ધર
પિમંતું વિ॰ [સં. વિવન્તઃ ઉપરથી] + પીતું (વર્તમાન કૃ૦) પિમળાટ પું॰ [‘પીમળવું' ઉપરથી] સુવાસ પિમળાવવું સક્રિ॰ ‘પીમળવું’નું પ્રેરક રૂપ પિય(—યે)ર (પિ') ન॰ [નં. વિદ્યુě; પ્રા. વિટ્ટુર] સ્ત્રીનાં માબાપનું પિયરપનાતી(પિ’)વિ૦ સ્ક્રી૰ પિયરમાં ભાઈ-ભાંડુવાળી. રિયું [કરેલી કંકુની અર્ચા
|
ન૦ પિયરનું સગું
પિયળ સ્ત્રી [સં. પીત; પ્રા. પૌત્ર ઉપરથી] પીચળ; કપાળમાં પિયાજ ન॰ [[.] કાં; ડુંગળી પિયાણું ન૦ જુએ પ્રયાણ
|
પિયાના પું [.] એક વિદેશી વાજિંત્ર [ત્રિત)] પ્યારું(૫.) પિયારું વિ॰ [ પરાયું’ઉપરથી] + પારકું (૨) [મવ. વિમાર (સં. પિયાવા પું॰ [‘જિવાડવું' ઉપરથી] પાણી પાયાનું ખર્ચ (૨) [સર૦ હિં. ાન] પરખ
પિયુ પું॰ [અપ. વિમ૩ (સં. પ્રૌળથિતુ)] પતિ પિયું ન॰ રમતમાં (જેમ કે, ગેડીદડા) પહોંચવાની હઠ કે તેની નિશાની; ‘ગાલ’. [—બાંધવું=તેની જગા કે હદ નક્કી કરવી.] પિયેર, રિયું (પિ') ન॰ જુએ ‘પિયર'માં
|
પિરસણ ન॰ [સં. વેિવળ, પ્રા. વિસન] પીરસવું તે (૨) પીરસેલું ભાણું (૩)નાતવરાતે અંગે ઘેર ભાણું પીરસવું તે.[કાઢવું =પીરસવાનું શરૂ કરવું. -મેકલવું =તે અંગે ઘેર ભાણું પહેાંચાડવું – ઢાંકવું.] ~ણિયા પું॰ (નાતવરામાં) પીરસનારા. “ણી સ્ત્રી પીરસવું તે. ~ણું ન॰ પીરસવાનું પાત્ર કે ચીજ
|
[ પિંટ
પિસ્તાળીસ વિ॰ [નં. પંચવટ્વાચિત્; પ્રા. નાથાજીીસ] ‘૪૫’ પિત્તું ન॰ [l.] પત્તું; એક મેવા પિસ્તાલ સ્ત્રી॰ [ો.] નાની બંદૂક; તમંચે પિહિત વિ॰ [i.] બંધ કરેલું (૨) ઢાંકેલું; છુપાવેલું પિહિરણ ન॰ [જીએ પહિરાવવું]+ પોશાક પિતુ। પું॰ [à. વિદ્યુō] પીહવે પિહેર ન॰ +પિયેર
પિળાવવું સક્રિ॰, પિળાવું અક્રિ॰ ‘પીળવું’તું પ્રેરક ને કર્મણિ પિગટ વિ॰ [સં. વિં; મ.] પીળું; પિંગલ
=
પિંગલ(−n) વિ॰ [ä.] લાલાશ પડતા પીળા રંગનું (૨) ન૦ છંદશાસ્ત્ર (૩) [લા.] અત્યંત વિસ્તાર. [−કરવું =લાંબું લાંબું ટાયલું કરવું; અતિશયેાક્તિથી વધારવું – લંબાણ કરવું.] કાર પું॰ પિંગલ બનાવનાર. –લા(−ળા) સ્ક્રી॰ હડયેાગમાં માનેલી ત્રણ પ્રધાન નાડીએમાંની એક (ઇડા, પિંગળા, અને સુષુમ્ના) (૨) વિ॰ સ્રી॰ લાલારા પડતા પીળા રંગની. નળાક્ષી વિ॰ સ્ત્રી ક્રેધે પિંગળ આંખવાળી. –ળા જોશી(-ષી) હું માત્ર સારું સારું કહે એવા જોશી. ~ળું વિ॰ જીએ પિંગલ
પિંગાણી સ્ત્રી[સં. પિંTM (કેસર; કંકુ)] કંકાવટી(૨) ધુપેલની વાડકી પિમ્પોન્ગ ન॰[.] ટેનિસ જેવી (ટેબલ પર રમાતી) એક વિલા
યતી રમત
પિંજર ન૦ [i.] પંજર; પાંજરું
પિટ પું॰ [.] પ્રવાહીનું એક વિલાયતી માપ (ગૅલનનું ૧/૮)