Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 557

પદ્યાવલિ(—લી)]
ભાસવાળું. -દ્યાવલિ(—લી) સ્ત્રી॰ [ +આવલિ, −લી] પદ્ય પસંદ કરીને કરાયેલા સંગ્રહ; કાવ્યસંગ્રહ પધરામણી સ્ત્રી૦ [સર॰ હિં. વધાવની] પધારવું કે પધરાવવું તે (૨) ગુરુ કે આચાર્યે ઇં૦ ની પધરામણી કરાવાય તે કે ત્યારે તેને
અપાતી ભેટ
પધરાવવું સ૰ક્રિ॰ [‘પધારવું'નું પ્રેરક].માનથી તેડી આણવું કે પહેોંચાડવું (૨) [લા.] (ન ખપતી કે ન એઈતી વસ્તુ) .બીજાને ઝાડી દેવી; તેવી રીતે અનિષ્ટ વસ્તુને ટાળવી કે દૂર કરવી પધારવું અક્રિ॰ [ä. પવૅ + ધુ; સર૦ હિં. વધારના] આવવું કે જવું (માન કે કટાક્ષમાં). [પધારાવું (ભાવે), –વું (પ્રેરક).] પુષ્કરી પું॰ [ત્રા. પદ્ઘટિયા; છું. પદ્ઘટિતા ?] એક છંદ પનઘટ પું॰ [હિં.]જીએ પણઘટ [એવું નાવ; ‘સબમરીન’ પનડૂબી સ્ત્રી [સર॰ હિં. પનડુબ્ની] પાણીમાં ડૂબે ને અંદર ચાલે પુનડા પું॰ [જીએ પાન, પાનું] સ્ત્રીઓનું કાનનું એક ઘરેણું પનાઈ સ્રી॰ [પન—પણ = પાણી ઉપરથી ? સર॰ પણઘટ] હેાડી પનાદાર (ના') વિ॰ [જીએ ‘પને’] પનાવાળું પનારા પું॰ ફરજિયાત સહવાસ કે સંબંધમાં આવવું પડે એવી દશા; કોઈની સાથે પાનું પડવું તે. [પનારે પડયું (કોઈ ને)] પનાહ સ્રી॰ [l.] રક્ષણ. ગાહ સ્રી સુરક્ષિત મુકામ. ગીર વિ॰ શરણે આવેલું; શરણાથી પનિયા(—હા)રી (નિ') સ્ક્રી॰[હિં.વન(-નિ)ારી] જુએ પાણિયારી પતિયું (નિ’t) ન॰ સર૦ હિં. પનહી; સં. ૩૫ાનન્હેં ? કે ‘પાની' પરથી ] + પગરખું
પનીર ન[[.] પાણી કાઢી દહીંમાંથી બનાવેલા એક ખાદ્ય પદાર્થ પનું (તું') ન॰ [મવ. પન્નુ, ઢે. પદ્મ (નં. પ્રશ્નવ કે પાનદ્દ ઉપરથી ? સર॰ હિં. પાના, મ. વજ્] કેરી વગેરેનું કરાતું ખટમધુરું પ્રવાહી –એક પીણું
પના(ના') પું॰ [ા.ના; સર૦ હિં.વનહા, મેં. પન્હા; સં.પર્િળાT] કાપડની પહેાળાઈ (૨) [લા.] ગજું; શક્તિ
|
પનાતી (ના’) સ્ત્રી- શનિની દશા; પડતી દશા. [ઊતરવી = શનિની દશાના – પડતીના દિવસેા પૂરા થવા.—એસવી = પડતીના દિવસે શરૂ થવા.] [એકે કરું મરી નથી ગયું તેવી સ્ત્રી પનેાતી (ના’) વિ॰ સ્રી૦ પનેાતું (૨)સ્ત્રી॰ ભાગ્યશાળી સ્ત્રી; જેનું પનાતું (ના') વિ॰ [સં. પુછ્યાä, પ્રા. પુળા-(-ના) હૈં + વત્ ઉપરથી ? કે ર્િળાહ + વત્ ઉપરથી ?] શુલ; મંગળકારી (૨) સુખી; વંશવિસ્તારવાળું (૩) છેાકરાં વિનાનાને ઘણે વર્ષે થયેલું (સંતાન) પુનાળી સ્ક્રી॰ ખાવાની એક વાની [શેષ પન્નગ પું॰ [સં.] સાપ. ૦ધર પું૦ (સં.) મહાદેવ. ૦રાય પું॰ (સં.) પનું ન॰ [સર॰ મેં., હિં. પન્ના] એક જાતના હીરા; પાનું પપઢવું અ૰ક્રિ॰ [જી પડપડવું] મનમાં ગગણવું કે ચડભડવું – ખખડવું [~વવું સક્રિ॰ [‘પપડવું’નું પ્રેરક] ધમકાવવું પપઢાય પું॰ [૧૦] પડપડાટ; (તુમાખીભેર) પડપડ ખેલવું તે. પપનસ ન૦ [સ્પેનિરા કે પો. ? સર૦ મ. વવન્તલ] એક ફળ પપલા(-ળા)મણુ સ્ત્રી [પપલાવવું' પરથી] લાડ; વહાલથી પંપાળવું તે (૨) [લા.] આળપંપાળ પપલા(—ળા)વવું સક્રિ॰ [‘પંપાળવું’ ઉપરથી; તે. પોપ્પય્ = હાથ ફેરવવા; સર૦ હિં. પોના, પોવાના (દાંત ન હેાવાથી મેાંમાં
૫૧૨
[પરકીયા
ફેરવવું)] પપળામણ કરવી; પંપાળવું [લેાકેા હાથે બાંધે છે) ૫પીતા પું॰ [સર॰ મ. પિતા] એક વેલાનું બી (મરકી વખતે પપીલ સ્ત્રી॰ [તું. વિપીhિī] (૫.) કીડી પપૂલી સ્ત્રી નાના છેકરાની પેશાબની ઇંદ્રી પપેટી સ્રી॰ જુએ પતેતી [પું તેનું ઝાડ પપૈયું ન॰ [સ્પે. પોટું. ‘પાવાવા’; f., મ. વૈવા] એક ફળ. - પપૈયા પું[ફ વળીમ] બપૈયા; ચાતક (૨) [i. પટ પરથી સં. પ્રવ્રુત, પ્રા. વઘુ(-g)થ પરથી ?] દાઝવાથી થતા પાણીથી ભરેલા ફેબ્લેા (૩) [‘પ’ સ્વર ઉપરથી ! ] સતારના છમાંના છેલ્લા તાર (૪) જુએ ‘પપૈયું’માં
પખ્યા પું॰ [.] પિતા
પપ્પાંચ (૦) વિ૦ પાંચ પાંચ; એકસાથે પાંચ પપ્પા હું૦ ‘પ’ અક્ષર કે ઉચ્ચાર; પકાર
પબડી સ્ત્રી॰ કમળના છે!ડ (૨) કમળની તળાવડી(૩) કમળ કાકડી પખેડા સું॰ (કા.) ગપ (૨) લાકડીના છૂટા ઘા પબ્લિક વિ॰ [.] જાહેર; સાર્વજનિક (૨) સ્ત્રીજ્જનતા; આમ પ્રજા પમરવું અ॰ ક્રિ॰ [સં. મિ ઉપરથી ? અથવા રે. વન્ત્= ફૂલનું કેસર] મધમધતું; સુવાસ પસરવી
પમરાટ પું૦ મહેક; ખુરાખો. ચવું સર્જક્ર૦ ‘પમરવું’નું પ્રેરક પમાડ(૧)વું સક્રિ॰ ‘પામવું’નું પ્રેરક
પય ન॰ [સં.] પાણી (૨)દૂધ. ૦પાક પું॰દૂધપાક (પ.). ૦(~ય:)પાન ન॰ દૂધ પાવું – ધવડાવવું તે
પયગંબર પું॰ [7.] પેગંબર; માણસ માટે ઈશ્વરના સંદેશા લઈ આવનાર; નઞી. –રી વિ॰ પયગંબરને લગતું (૨) પયગંબરે કહેલું (૩) શ્રી૰ પયગંબરનું કામ [પું॰ દૂત; કાસદ પયગામ પું॰ [ા.] પેગામ, સંદેશા (૨) ઈશ્વરી સંદેશે. ચી પયપાક, પય(—ય:)પાન જુએ ‘પય’માં પયાર પું॰ એક છંદ
=
પયું ન૦ પ૬, કે ફે. પયા = ચૂલા પરથી ] એલણ (કૂવાનું) પયેાદ પું॰ [ä.] વાદળ
પયાધર પું॰ [i.] સ્તન (૨) વાદળ (૩) દરિયા પયે(નિ)ધિ પું [É.] દરિયા. કન્યા સ્રી॰ (સં.) લક્ષ્મી પર અ॰ [ત્રા. પર્ = ઉપર] ઉપર
પર- [સં. પ્રતિ, પરિ; પ્રા. પરિ] ‘પ્રતિ, પરિ' તરીકેના અર્થને તદ્ભવ ઉપસર્ગ. જેમ કે, પરબીડિયું, પરકમ્મા
પર વિ॰ [É.] પારકું (૨) અન્ય; બીજું (૩) દૂર; અતીત (૪) પછીનું; ઉત્તર (પ) પરમ; શ્રેષ્ઠ. તત્ત્વ ન૦ પરમ કે શ્રેષ્ઠ તત્ત્વ(૨) બીજું – પરાયું તત્ત્વ. ~ ન૦ પર – અતીત હોવું તે (૨) શ્રેષ્ઠત્વ પર ન[[.] પીધું. [~આવવાં=પાંખ આવવી; ઊડતાં આવડવું. મૂકવાં=પાંખે આવવી; પરાક્રમ કરવું.] પર(–રિ)કમ્મા સ્ક્રી॰ [કા. પરિક્રમ (સં. પરિકમ)] પરિક્રમણા; પ્રદક્ષિણા. ૦વાસી વિ॰ લાંબી પ્રદક્ષિણા કરવ નીકળેલું પરકર પું+પરિકર; ઢગલી (૨) કંદારા પરકમા શ્રી જુએ પરકમ્મા [એક સિદ્ધિ પરકાય(—યા)પ્રવેશ પું॰ [É.] બીજાના શરીરમાં પેસવું તે – પરકાર પું॰ [l.] વર્તુલ દેરવાના કંપાસ (૨) હોકાયંત્ર (?) પરકીય વિ૦ [ä.] બીજાનું; પારકું. ન્યા સ્ત્રી પારકાની સ્રી