Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 540

નિષ્પાદિત]
૪૯૫
[નિ:સરણ
નિષ્પાદિત વિ. [સં.] નિષ્પન્ન થયેલું કે કરેલું
| નિસ્તાર(ર) પું[સં.] પાર ઊતરવું તે (૨) મેક્ષ, ઉદ્ધાર. નિપાઘ વિ. [સં.] નિષ્પન્ન કરાય એવું કે કરવા જેવું
–રવું સ૦િ [ä. નિસ્તા૨] ઉગારવું; પાર ઉતારવું; “નિસ્તરવું'નું નિપાપ-પી) વિ. [સં.] પાપ વગરનું, અપાપ
પ્રેરક. [-રાવું (કર્મણિ, –રાવવું (પ્રેરક).]. નિપુત્ર વિ. [i] પુત્ર વગરનું; વાંઝયું
નિસ્તર દવે [.] તીર કે કાંઠા વગરનું; અપાર નિષ્ઠપંચ વિ. [સં] પ્રપંચ વગરનું, નિષ્કપટ, સરળ
નિસ્તીર્ણ વિ. [ā] ઓળંગાયેલું (૨) ઉદ્ધાર - મુક્તિ પામેલું નિષ્ણભવિ[૪] પ્રભા વિનાનુંતેજહીન (૨) કમર; નિસ્તેજ | નિસ્તૃણ વિ. [સં.] ઘાસ વગરનું [વગરનું. છતા સ્ત્રીનિષ્ણભાવ વિ૦ [i] પ્રભાવ વિનાનું, નિપ્રભ
નિસ્તેજ વિ૦ [ā] તેજહીન; ઝાંખું ફીકું (૨) જુસ્સા કે છટા નિષ્કમાણ વિ. [સં.] પ્રમાણ કે આધાર વિનાનું, અપ્રમાણ | નિશ્ચંગુ ન [] ત્રિગુણ્યનો અભાવ, ગુણાતીતપણું નિષ્ણયજન વિ. [સં.] પ્રયોજન વગરનું, નકામું [વગરનું નિસ્પદ વિ૦ [i] સ્થિર (૨) પં. ધ્રુજારે; કંપ નિષ્ણાણ વિ. [4.] પ્રાણ વગરનું; મૃત (૨) [લા.] જોર કે જુસ્સા | નિસ્પૃહ–હી) વિ. [ā] જુઓ નિઃસ્પૃહ. –હતા સ્ત્રી નિષ્કલ(–ી) વિ. [સં.] ફળ વગરનું (૨) નકામું. છતા સ્ત્રી | નિસ્બત સ્ત્રી [..] જુઓ નિસબત [ચાલો તે (૩) ઝરણું નિસ્ અ[.]‘વિનાનું’, ‘રહેત' એવા અર્થોમાં નામને લગાડાતા | નિચંદ પુંછ, ન ન [ā] ટપકે ટપકે પડવું તે (૨) વહેવું -રેલો
પૂર્વગ. ક્રિયાપદને લાગતાં તે વયોગ, એકસતા, પૂર્ણતા, ઉલ્લંઘન | નિયંદિની સ્ત્રી [.] જેમાંથી પ્રવાહી ટીપે ટીપે ઝરે એવું યંત્ર વગેરે અર્થો બતાવે છે. સ્વરો અને શેષ વ્યજને પહેલાં તેનું | કે કાચની નળી -પપેટ રૂપ નિ થાય છે; અને ઊન્માક્ષરે આગળનઃ કે પછીના ઊષ્માક્ષર | નિયંતા છું[સં.] હણનારે; ઘાતક મુજબ નિશ નિસ્ થાય છે જેમકે, નિઃશબ્દ, નિશબ્દ, નિઃસત્વ, | નિહાકે પું(ચ) જુઓ નિસાસ. [–લે =કેઈ ને દુઃખ થાય નિસ્તત્વ); તથા ચ અને છ પહેલાં નિશ થઈ જાય છે; અને ક | એવું કરવું.] –કિયું વિ. નિસાસણું. -કિયણ વિ. સ્ત્રી,
તથા ૫ પહેલાં નિદ્ થઈ જાય છે. (જેમ કે, નેશ્ચલ, નિષ્કપટ) | નિહાર ૫૦ [] નીહાર; હિમ (૨) ઝાકળ (૩) મલમૂત્રાદિની નિસબત સ્ત્રી [મ.] નિસ્બત; સંબંધ; નાતે (૨) દરકાર; પરવા | ઉત્સર્ગક્રિયા (૩) અ૦ મારફતે
નિહારિકા સ્ત્રી [.] આકાશમાં ફરતા હવામય તેજસમૂહ નિસરણી સ્ત્રી [સં. નિઃશ્રેણી, કાં. ગિરસેળિ; સર૦ ટ્રે. તળમાં, | (જેમાંથી ઘનાવસ્થા પામી ગ્રહ વગેરે બન્યા કહેવાય છે) ગીતળી] સીડી (૨) એક રમત. [Fઆપવી (વાંદરાને) =(ફાની | નિહાલ વિ. [1] જુઓ ન્યાલ કે ગાંડાને) વધુ તોફાન કરવા સાધન આપવું. -મૂકવી = ચડવા | નિહાળવું સ૦ કિ. [સં. નિ + માત્ર ; પ્રા. fહા] ધારી ધારીને માટે સીડીને ગોઠવવી.]
જેવું. [નિહાળાવવું (પ્રેરક). નિહાળાવું (કર્મણ)]. નિસરાવવું સક્રિટ નીસરવું નું પ્રેરક
નિહિત વિ૦ [i] મૂકેલું; ગોઠવાયેલું; સમાયેલું (૨) સંઘરાયેલું નિસર્ગ કું. સિં.] સ્વભાવ (૨) જગત; સૃષ્ટિ (૩) કુદરત. ૦વાદ નિજારી સ્ત્રી (ક.) નાનું ઘર (૨) જમીનને નાનો ટુકડો ૫૦ દક્ય જગત કે કુદરત ય છે એવું માનતા વાદ; “નેચરલિઝમ'. નિંદક વિ૦ (૨) પું[i] નિંદા કરનાર શક્તિ સ્ત્રી, કુદરતી -મૌલિક શક્તિ, પ્રતિભા. ૦સિદ્ધ વિ. નિંદવું સક્રિ. [સં. નિ) નિંદા કરવી સ્વાભાવિક, –ર્ગોપચાર પં. [+ઉપચાર] કુદરતને અનુકુળ નિદા સ્ત્રી[ā] બદગોઈ, વગોવણી. ૦ર વિ. [+]. વર] થઈને તથા જળ, વાયુ, માટી વગેરે કુદરતી સાધન વડે ઉપચાર નિદા કર્યા કરનારું. ૦પાત્ર, સ્પદ વિ[+ મારૂ] નિધ. કરતું વૈદ “નેચરોપથી']
૦૬ અક્રિટ “નિંઢવું’નું કર્મણિ. –દિત વિ૦ [i] નિદાયેલું નિસાત પુત્ર જુએ નિશાતર
નિઘ વિ. [ā] નિંદાને લાયક ખરાબ નિસાર (૨) સ્ત્રીજુઓ નિશા-પથ્થર
નિંબ ૫૦ [ā] લીમડો નિસાસણું, નિસાસિયણ જુએ ‘નિસાસોમાં
જિંબુ(સૂ) ન૦ [i] લિંબુ નિસાસે [સં. નિશ્વાસ; . નિસાસ, નિસાસ] નિશ્વાસ. | નિઃ [સં.] જુઓ નિસ્
[ન બેલતું. છતા સ્ત્રી, [–નાખ, મક= દુઃખ કે નાસીપાસીની આહ નાખવી. નિઃશબ્દ વિ. [4.] શ દ વિનાનું; શાંત (૨) (જવાબમાં) શબ્દ –લાગ =દુઃખપીડિતે કાઢેલી આહથી દુઃખ ભોગવવાનું આવવું. નિઃશસ્ત્ર વિ. [i] શસ્ત્ર વિનાનું. છતા સ્ત્રી.. –સ્ત્રીકરણ ન. -લે = દુઃખી-પીડિતને શાપ વહેરવો.] -સણું વિ. નિસાસા ] [4.] નિઃશસ્ત્ર કરવું તે નાંખતું: રતલ; નિસાહ. –સિયણ વિ. સ્ત્રી. નિસાસણ નિઃશંક વિ. [૪] શંકા વગરનું; ભય વગરનું નિસૂદન ન૦ [સં.] જુઓ નિષદન
નિઃશુલ્ક વિ. [૪] શુલ્ક વગરનું; મફત નિસૃષ્ટાર્થ છું. [સં.] દત; વકીલ (૨) સ્વતંત્ર કાર્યસાધક દૂત નિઃશેષ વિ. [a] સંપૂર્ણ (૨) અ બિલકુલ નિસ્તબ્ધ વિ૦ [i] સ્થિર; જડ; નિશ્ચેષ્ટ. છતા સ્ત્રી
નિઃશ્રેયસ ન૦ [] મેક્ષ; કલ્યાણ (૨) સુખ નિસ્તરણ ન. [] ટકે (૨) પાર ઊતરવું -ઓળંગવું તે. -૬ | | નિઃસિત વિ૦ [.] શ્વાસ સાથે બહાર કાઢેલું (૨) ન નિશ્વાસ
અ૦િ કિં. નિg] પાર ઊતરવું (૨) [લા.1પૂરું થવું; સિદ્ધ થવું નિઃશ્વાસ રૂં. [4] જુઓ નિશ્વાસ નિતરંગ વિ. [સં.] તરંગ વગરનું; શાંત
નિઃસવ વિ૦ [ā] સત્વહીન; માલ વિનાનું. છતા સ્ત્રીનિસ્તરાવવું સક્રિટ ‘નિસ્તરવું નું પ્રેરક
નિઃસપત્ના વિ૦ સ્ત્રી[ā] સપત્ની:શોક વગરની નિસ્તલ(–ળ) વિ. [સં.] તળિયા વિનાનું અગાધ
નિસરણ ૧૦ [4] નીસરવું તે