Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 509

ધાત્રી]
ધાત્રી સ્ત્રી[સં.]દાઈ; ધાવ (૨)આમળી. ફુલ(−ળ)ન॰ આમળું ધાત્વર્થ પું, ત્વિક વિ [સં.] જુએ ‘ધાતુ’માં ધાન ન॰ [સં. ધાન્ય; ત્રા. ધન્ન] અનાજ. મૂ વિ॰ ધાનને માટે વલખાં મારતું; ભૂખે મરતું (૨) કંસ, વેસુવિ॰ ધાન વેચી પૈસા ઘડનારું. ના પુંખ૦૧૦ ધાન વગેરેનું – ખાવાપીવાનું સુખ. ~નિયું વિ॰ રાંધેલું અનાજ ખાનારૂં કે તે ખાધે તૃપ્તિ લાગે એવી ટેવવાળું (૨) ન૦ ગરમું; ધાન રાખવાનું વાસણ ધાની પું॰ [સર॰ મેં.] એક રાગ
ધાન્ય ન॰ [ä.] ધાન; અનાજ. -ન્યા (“ëકા) હાર પું॰ [+ (૦એક) આહાર] કેવળ ધાન્યના જ – નિરામિષ કે વનસ્પતિનો આહાર. —ન્યા (—પૈકા) હારી વિ॰ નિરામિષાહારી ધાપ સ્ત્રી॰ [રવ॰ ? સર૦ મ.] ઉતાવળમાં થયેલી ભૂલ (૨) થાપ; છેતરપિંડી; ક્રેબ (૩) [લા.] ચેરી. [—આપવી, દેવી = થાપ આપવી; છેતરવું. —ખાવી= થાપ ખાવી; છેતરાવું. –મારવી = તફડંચી કરવી]. મારુ વિ॰ ધાપ મારે એવું ધાપલાં ન॰ખ૦૧૦ [સર॰ હિં. ધાવના; ધાપ] અલાવડાં; રિઝવણ ધાબઢદ્ધિ(—ધીં)નું વિ॰ [ધાબડ (જુ ધબ્બ)+ થિંગું; સર૦ મ. ધાવધિī] લ}; પુષ્ટ; જોરાવર (૨) તેાફાની ધાબડવું સ૦ ક્રિ॰ [ધાપ’ ઉપરથી] છેતરવું; ઠગી લેવું ધાબળ(−ળી) સ્ત્રી॰ ['ધબ્બલ’=ન્તડું ઉપરથી ? સર૦ મ.] પાતળે ધાબળે; કામળી. –ળા પું॰ જાડા ઊનનું બન્સ; કામળે ધાબું ન॰ [સર॰ હિં. ધાવા; મ. ધાવ; ‘ધાબા’ ઉપરથી] (છાપરાને ઠેકાણે કરેલી) અગાસી; ગરચી (ર).ડાàા (૩) ફાંદા; છટકું (૪) દૂધનું બેડું; ઝાલ. [–ભરવું=સમેન્ટ અે વગેરેથી ગચ્ચી બનાવવી.]—બાવાળા સુંદૂધનું બેડું ઊંચકનારા કે છે! ટીપનારા મજૂર. —બાવાળી સ્ત્રી
|
ધાખા પું॰ [રવ૦]ચૂનો, પંપાયા ઇ॰ ના થ્ડને ટીપવા તે કે તેને ફબે (૨) [સર॰ હિં. ધાવī] વીશી (૩) (મીડાઈ કરવા) દૂધ કે ઘી વડે મેાઈને લેાટના દાણા પાડવા તે [−દેશ] ધામ ન॰ [સં.] રહેવાનું સ્થળ; ઘર (૨) દેવસ્થાન; તીર્થં (૩) ઠામઠેકાણું; સ્થાનક; મથક [એક જાતના જાડા સાપ ધામણ (ણ,) સ્ત્રી॰ [સં. ધર્મળ; સર૦ હિં. ધાર્મિન; મ. ધામા, -ળી] ધામણી સ્ક્રી॰ જાડી – જખરી ભેંસ [મિયું વિ॰ ધામધૂમવાળું ધામધૂમ(–મી) સ્રી॰ [રવ૦; સર૦ મ.] ભારે તૈયારી; એની ધમાલ. ધામરાળું ન૦ ધામણ; એક જાતના સાપ
ધામી વિ॰ [‘ધામ’ ઉપરથી] ધામવાળું
ધામેણું ન૦ પહેલા આણામાં કન્યાને અપાતા દાયો ધામા પું॰ [ધામ' ઉપરથી; સર૦ હિં. ધામ = ભોજનનું નિમંત્રણ] લાંબા વખત માટેના પડાવ. [નાખવા; ધામા નાખવા = પડાવ કરવા; આવીને રહેવું.]
ધામેાડા પું॰ (કા.) (દૂધ દોહવાના) અવાજની રમઝટ ધાર સ્ક્રી॰ [સં.] હથિયાર કે એજારની તીણી કાર (૨) પ્રવાહી પદાર્થની પાતળી ધારા – શેડ(૩) કારણ; કિનારા, છેડો.[~કરવી =(પ્રવાહી) ધારા રૂપે પડે એમ રેડવું. -કાઢવી-ઘસીને તીણ ધારવાળું કરવું (૨) દૂધની ધાર કાઢવી; દોહવું. ચઢાવવી =ધાર (હાથયારની) કાઢવી (૨) ઉશ્કેરવું. -પર રહેવું, આવવું =જોખમ ભરેલી સ્થિતિમાં કે કડક અમલમાં આવવું. ~મારવી = જોરથી
૪૬૪
[ધારો
ધારા રૂપે કાઢવું. (-ની સામે) ધાર પણ ન મારવી =લેખામાં ન લેવું.] ધારક વિ॰ [તું.] ધારણ કરનારું
ધારણુ ન॰ [સં.] ધરવાની ક્રિયા; ધરવું તે (૨) આધારભૂત હ।વું કે થવું તે (૩) (ણ,) સ્ત્રી॰ ટકા; આધાર (૪) ધીરજ; આન્ધ્રાસન (૫) પાટડો; ભારવિટયા (૬) સંતાલા (૭) પું॰ (૫.) ધારક; આધાર. [કરવું = ગ્રહણ કરવું; ધરવું; લેવું (૨) પહેરવું.] ધારણા સ્ત્રી॰ [i.] મનસૂબા (૨) કલ્પના (૩) યાદશક્તિ (૩) ધારણ કરવું -- ધરવું તે. શક્તિ સ્ત્રી॰ યાદશક્તિ ધારણાગત શ્રી માલની કિંમતમાં છૂટ આપવી – ઓછું લેવું તે ધારણાં પારણાં નખ૦૧૦ [સં. ધારળા + વાળા] (શ્રાવણ મહિનામાં) એકાંતરે જમવાનું વ્રત
ધારણિયા પું॰ [ધારણ' ઉપરથી] થાંભલા (૨) પાટડો ધારદાર વિ॰ [‘ધાર' ઉપરથી] ધારવાળું [ પવન નાંખીને) ધારવવું સક્રિ॰ [ધાર (ધારા) ઉપરથી] ઝટકવું (ધાર પાડતાં ધારવું સ૰ક્રિ॰ [ત્રા, ધાર, સં. ધારણ્] માનવું(૨) ઇચ્છવું (૩) અટકળ કરવી (૪) નક્કી કરવું. [ધારીને જોવું = તાકીને -- ધ્યાનપૂર્વક જેવું. ધાર્યું કરવું = પેાતાનું ધારેલું – ઇચ્છેલું કરવું.] ધારા સ્ત્રી॰ [તું.] પરંપરા, હાર (૨) પ્રવાહીની ધાર – શેડ (૩) વૃષ્ટિ. કીય વિ॰ [ધારા - ધારા + કીય] ધારા કે કાયદા સંબંધી; કાનૂની. ગૃહ ન॰ [સં.] ફુવારાની ધારાઓ છૂટે એવી સવડ(‘શાવર-ખથ’) વાળું નાવણિયું, યંત્ર ન૦ ફુવારા ધારાધારણ [ધારો+ ધોરળ] જુએ ‘ધાર’માં ધારાપાથી સ્ત્રી જુએ ‘ધારા'માં
ત
ધારાવાઈ, “ડી સ્ક્રી॰ [ધારા +(સં.) વૃત્તિ ] ભૂતપ્રેતને રોકવા કરેલું પાણીનું અથવા દૂધનું કુંડાળું (૨) [સં. ધારfન્હેની] ઝારી ધારાશાસ્ત્ર, –સ્ત્રી; ધારાસભા, “ભ્ય સ્ક્રી॰ જુઓ ‘ધારા’માં ધારાસારા પું [સં.] મુસળધાર પડવું તે ધારાળી સ્ત્રી નુ ‘ધારાળે’માં
ધારાળું વિ॰ [‘ધાર’ ઉપરથી] ધારવાળું ધારાળા પું॰ એ નામની એક (ઠાકરડા, ઠાકોર જેવી) જાતના માણસ, −ળી સ્ત્રી॰ ધારાળાની સ્ત્રી
ધારિણી સ્ક્રી॰ [ä.] પૃથ્વી (૨)વિ॰ સ્ત્રી[‘ધારી’નું સ્ત્રી]ધરનારી
ધારિતા સ્ત્રી॰ [ä.] ધારણ કરવાની શક્તિ; ‘કૅપેસિટી’ (પ. વિ.) ધારિયા પુંખ॰૧૦ [સર॰ ઉધારિયા; પ્રા. ધારી = દેવું કરવું] ખેડૂતને ખેતીના ખર્ચ માટે આપેલા પૈસા
ધારિયું ન ન૦ [‘ધાર’ ઉપરથી]એક હથિયાર (૨) એક જાતનું કાપડ ધારિષ્ટ ન॰ [સર૦ મેં.;સં. ધાર્યું] સહનશક્તિ; દૃઢતા (૨) સાહસ; પરાક્રમ [ધારી'. -રિણી વિ॰ સ્રી. -રિતા સ્ત્રી -ધારી વિ॰ [સં.] (સમાસને અંતે) ધારણ કરનારું, ઉદા૦ ‘વેશધારા પું॰ [ધારા' (પ્રવાહ) ઉપરવી ?] રિવાજ; પ્રથા (૨) કાયદે!. [—ઘડવા = કાયદો કરવા.—પાડવા =રિવાજ કરી દેવા. –બાંધવા = કાયદો કરવા (૨) રિવાજ–પ્રણાલિકા નક્કી કરવાં.] –રાધેારણ ન॰ [સં.] કાયદા, નિયમા વગેરે. –રાપાથી સ્ત્રી॰ કાયદાની ચાપડી.-રાશાસ્ત્ર ન॰ ધારા – કાયદાઓનું શાસ્ત્ર.-રાશાસ્ત્રી પું૰ કાયદાના પંડિત; વકીલ. -રાસભા સ્ત્રી॰ કાયદા ઘડનારી સભા. –રાસભ્ય પું૦ ધારાસભાનેા સભ્ય કે સભાસદ