Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 508

ધસારા]
ધસારા( વડા) પું॰ ધસવું તે; હલ્લે
ધસાવું અક્રિ॰, ~વવું સક્રિ॰ ‘ધસવું’નું ભાવે તે પ્રેરક ધસેલું વિ॰ [‘ધસવું’નું ભૂ′૦] જુએ ‘ધસવું”માં ધંખના સ્ત્રી નુ ધાંખના
ધંખાવું અમ્રુ॰, વવું સીક્રે॰ ‘ધાંખવું’નું કર્મણ ને પ્રેરક દંતર ન॰ [તં. તંત્ર ઉપરથી] જાદુ (૨)તી લેવાની કળા. અંતર ન॰ [તં. તંત્રમંત્ર; સર૦ મ. ધંતરમંતર] ધંતર અને મંતર ધંતરવું સક્રિ॰ [ધંતર પરથી] ધૃતનું; છેતરવું. [ચંતરાયું અક્રે (કર્મણિ), -વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક ]
|
ધંતૂ પું॰ [સં. યંત્તુ]એક વનસ્પતિ; તા. –રી શ્રી યંત્રો, ગાંજો તમાકુ ઇત્યાદેિ પીવાની ચલમ [ઉપાધિ (પ.) ધંધ પું॰ [સં. સૂંă; પ્રા., હિં. ટૂંā] તાકાન; ધમરાણ (૨) + ઢંઢની ધંધાકીય વિ॰ [ધંધા +કીય] ધંધા વિષે કે તેને લગતું ધંધાદાર વિ॰ [ધંધા +હાર] ધંધાવાળું (૨) ઉદ્યોગી (૩) પું॰ વેપારી (૪) કારીગર, કસબી. –રી વિ॰ ધંધાદાર (૨) સ્ત્રી૦ ધંધે; ઉથમ [નાર માણસ ધંધાભાઈ પું॰ [ધંધા + ભાઈ] પેાતાના જેવા – સમાન ધંધા કરધંધાર્થી(-g) વેધંધા + અં] ધંધાદારી; ઉદ્યોગી [ ટૅક્સ’ ધંધાવેરા પું॰ [ધંધા +વેર] ધંધા ઉપર લેવાતા વેરે; ‘પ્રેટ્રેશન ધંધુકા ન॰ [માં. ધંધુય] (સં.) એ નામનું એક ગામ ધંધેરવું સક્રિ॰ [સર॰ વ. ધંધો]િ જુએ ઢંઢોળવું. [ધંધેરાવું અક્રિ॰ (કર્મણ), --~વું સ ક્રે॰ (પ્રેરક)]
ધંધા પું॰ [સર॰ હિં. ધંધા, મેં. Üા] ઉદ્યમ; રોજગાર; પ્રવૃત્તિ (૨) વેપાર. ધાપા પું, ૦પાણી નવ્યવ૦ ધંધા વગેરે. ૦ાજગાર પું॰ ધંધો ને રોજગાર [(ના પાડવા માટે) બંધેાળવું
કે ધંધોરિય(વ.) = ઘુમાવેલું] + (માથું) ધુણાવવું ધા પું; સ્ત્રી॰ [રે. ધાĪ] મદદ માટે પોકાર(ર) (કા.) હાય. [-નાખવી=મદદ માટે પોકાર કરવા.] (૩)[i.] પ્રત્યય; ‘પ્રકારે, રીતે’ અર્થમાં શબ્દને અંતે. ઉદા॰ અનેકધા [થાન ધાઈ સ્ત્રી॰ [તું. ધારી, પ્રા. ધારૂં, કે પ્રા. થ = ધાવવું પરથી ] સ્તન; ધાક પું॰; સ્ત્રી [સર॰ હૈ. ધવ = ભયથી ધડકવું] ડર; બીક (ર) અંકુશ (૩) દેર; સત્તા (૪) બહેરાપણું. [ઊઘડવા(વી) = બહેરાશ ટળવી. ખાવી, ખાઈ જવી = બીક લાગવી; બીક પેસી જવી. –દેખાડવી(—Àા)= બીક બતાવવી. –પડવી = બહેરારા લાગવી. –એસવી(-વે)=ડર લાગી જવા. –બેસાડવી(વા) =શેહ પાડવી; દાખ બેસાડવેા. –માનવી(–વે ) = અંકુશમાં રહેવું; ડર રાખવેશ. –રાખવી(–વેશ) –દાબ રાખવેı; ડરતું રાખવું.] ધમકી સ્ત્રી॰ ધાક અને ધમકી; ડરાવવું અને ધમકાવવું તે. ધમાક સ્ત્રી॰ દોરદમામ; પ્રભાવ ધાગઠિયાં ન॰ ખ॰ વ, ખેંચે! પુત્ર તેાફાન; મસ્તી; ઉધમાત ધાગડી શ્રી॰ [ધાગેા' ઉપરથી] ધાગાની ગોદડી; ધાગી ધાગવું અ૦ ક્રિ॰ [‘ધાક’ ઉપરથી] ધાકમાં હોવું ધાગી સ્ત્રી॰ ધાગડી [ કપાસ] જૂનું ફાટેલું લૂગડું(૨)દારા;તાંતણા ધાગે પું॰[સર॰હિં., મેં. ધારા (તા।। = તાગડો) અથવા રે. ધર્T = ધાટી સ્ક્રી॰ [સર॰ મેં.]રીત; ઢબ; શૈલી
ધાડ (ડ,) સ્ક્રી॰ [ત્રા, ધારી; સં. ધાટી] લૂંટારાની ટોળીના હુમલા – હલ્લા (૨) દરોડા (૩)[લા.] ઉતાવળ. [—આવવી, પડવી =
૪૬૩
[ધાતુસામ્ય
લુટારુઓના હક્ષ્ા થવા (૨) ઉતાવળમાં હોવું. –મારવી =[લા.] મેટું પરાક્રમ કરવું.] (ઢા)ધાડ શ્રી ખૂબ ઉતાવળ; દોડાદોડી. ૦પાડુ પું॰ ધાડ પાડનારા, લૂંટારો. -ઢાંખેરી સ્રી॰ ધાડ પાડવાના ધંધા. –ઢાંશાહી સ્રી॰ ધાડાંઓનું રાજ્ય. –ઢિયું ન૦ જુએ ધાડું. હું ન॰ મેટું ટોળું [–સી વિ॰ ધાડસવાળું ધાસ ન॰ [Ç.] નીડર સાહસિકતા; ધસી જવાનું ધૈર્ય કે હિંમત, ધાડું, –ડિયું ન॰, –ડાંખેરી, “ઢાંશાહી જુએ ‘ધાડ’માં ધાણુક ન૦+જુએ ઘાણા
ધાણુકા પું॰ એક રાનીપરજ કે આદેિ તેના માણસ ધાણા પુંઅ॰૧૦ [સં.ધના,પ્રા. ધાળા] એક મસાલો.[ધાણાની દાળ=ધાણાની મીઠું ચડાવેલી શેકેલી દાળ; મુખવાસની એક વસ્તુ.] [ગુંદર) ધાણિયું વિ [‘ધાણી' પરથી] ઘેાડા કસ-વાકવાળું (અનાજ, ધાણિયા પું૦ રાઈ
ધાણી [સં.ધાના]શેકવાથી ફુટેલા અનાજના દાણા.[દાળિયા જીદા થવા = અણબનાવ થવા. દાળિયા થવા=ચૂડી તતડી જઈ ઉપરનાં છેડાં ઊખડી જવાં. “ફૂટવા=અનાજના દાણા શેકાઈ ને ધાણીરૂપ થવા (ર)ફડાડ બાલવું. ફાઢવી = અનાજના દાણા શેકીને ધાણી બનાવવી. –શેકવી – જુલમ કરવે; સંતાપવું] ધાણે! પું॰ [‘ધાણા’નું એ॰૧૦] જુએ ધાણા
ધાત (ત,) સ્ત્રી॰ [જી ધાતુ] વીર્ય; શુક્ર (ર)કાડા; કોષ્ટક; યાદી (૩) રીત; પ્રકાર. [જવી = પેશાબમાં કે મેમાં વાટે શરીરની ધાતુ નીકળી જવી. –તવાવી =ક્ષીણવીર્ય થવું; ધાતુ પાતળી પડી જવી. –ફૂટવી = પ્રમેહના સ્રાવથી પીડાવું(૨)ઉમર લાયક થવું;યુવાનીમાં આવવું. -માંડવી = ગુણાકારનો કાઢો લખવા.] [બુમરાણ ધાતકાર વિ॰ [જીએ ઝાતકાર] ઝગઝગતું (૨) પું॰ [જુએ ધા] ધાતવું અ॰ક્રિ॰ ફાવવું; અનુકૂળ આવવું ધાતા પું॰ [સં.] બ્રહ્મા; સરજનહાર
ધાતુ પું॰ [સં.] ક્રિયાપનું મૂળ રૂપ (વ્યા.) (૨) સ્ત્રી॰ ખનિજ દ્રવ્ય (૩) શરીરનાં સાત દ્રવ્યમાંનું દરેક (રસ, રક્ત, માંસ, મેદ, સ્થ, મર્જા અને શુક્ર) (૪) વીર્યં. [–મારવી = ધાતુની ભસ્મ બનાવવી.] ૦ઈ વિ॰ ધાતુનું કે ધાતુ વિષેનું; ધાત્વિક. ૦કસ પું ધાતુના કસ જોનાર; ચે!કસી. ક્રિયા સ્રી॰ ધાતુને શુદ્ધ કરવાની વિદ્યા. ક્ષય પું૦ વીર્યતા ઘટાડો; એક રાગ. પું॰ ધાતુ ઘડનાર કારીગર. ૦પાડ પું॰ ક્રિયાપદોનાં મૂળ રૂપેાની ચાદી. ૦પાત્ર ન॰ ધાતુનું વાસણ, પુષ્ટિ સ્ત્રી॰ વીર્યની પુષ્ટિ. ૦મલ પું॰ કાચી ધાતુને ગાળતાં રહેતા કાટરડો; ‘સ્લૅગ’ (૨) [સં.] શરીરની ધાતુમાંથી નીકળતો મળ કે કચરા (૩) સીસું. વાદી પું॰ ધાતુઓ વિષે જ્ઞાન ધરાવનારા (૨) કીમિયાગર. વિકાર પું૦ વીર્યને વિકાર; એક રેગ. વિદ્યા ધાતુ વિષેની વિદ્યા,વિજ્ઞાન કે શાસ્ત્ર; ‘મેટલ . ૰શુદ્ધિસ્ત્રી,શેાધન ન॰ કાચી ધાતુને ભઠ્ઠીમાં તપાવી ચેોખ્ખી કરવી –શેાધવી તે; ‘મેસ્ટિંગ’. સંધાન ન॰ ગરમી આપી ધાતુના છેડા કે સાંધા એકરસ કરી જોડવા તે; ‘વેડિંડંગ’. સાધિત વિ॰ ધાતુ પરથી બનાવેલું (વ્યા.). ૦સામ્ય ન॰ શરીરની ધાતુ પ્રમાણસર હાવી તે; આરોગ્ય. -ત્વર્થ પું॰ [ +4] મૂળ ધાતુ પરથી નીકળતા અર્થ; મૂળ શબ્દાર્થ. —ત્વિક વિ॰ [સં.] જીએ ધાતુઈ