Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 475

થેપલું]
લેાંદાને ચેપીને બનાવેલી થપેાલી.જ્યુંન॰ થેપીને બનાવેલી ચીજ; થપેાલું (૨) એક વાની
થેપવું સક્રિ॰ થાપવું; જાડું લીંપવું; થેપ કરવેા (૨) લેાંદાને ધીમે બાવી દબાવીને ઘાટ કરવા [જાતનું) થેપાડું ન॰ [સર૦ મ. દેવા, –વ્= પીતાંબર] ધેાતિયું (સારી થેપાવું ક્રિ॰, વવું સક્રિ॰ ‘થેપવું’નું કર્મણિ ને પ્રેરક શેખડી સ્ત્રી॰ છાછરી વાડકી (ર) [‘ચેપવું' ઉપરથી] થપેાલી થેલ્મા પું૦ થેાલિયા (૨)[સં. ôમ્,પ્રા. હંમ ઉપરથી] થાંભલે; ટેકો થેર પું॰ [ત્રા.] જુએ સ્થવિર; વૃદ્ધ (ૌદ્ધ) ચેરી શ્ર॰ [1.] સ્થવિરા; ભિક્ષુણી (બૈદ્ધ)
થેરું અ॰ ભણી; તરફ (૨) પાસે થેલિયમ ન॰ [.] એક મળધાતુ (ર. વિ.) થેલી ॰ [છે. ધર્ત્તિા; સર૦ મ. મૈહૌ] કાથળી થેલું ન॰ [સર૦ હૈ. થડ = ટાળું] ટાળું; ઝાલું થેલા પું॰ [જુએ થેલી] મેાટી થેલી; કાથળે થેંકાર પું॰ [ä.] જુએ થેઈકાર
થાક હું; સ્ત્રી॰ [રૂ. થવ] જથા; ડા; ખરકલેા. ડી સ્રી નાના ખરકલા, ડેા પું॰ મોટા ખરકલેા. ૦બંધ વિ૦ જથાબંધ; પુષ્કળ. —કેથાક(−કે) અ॰ થેાકબંધ; જથાબંધ
થોડું વિ[ફં. સ્તો, પ્રા. થોળ (--, ~)] ·અપ (‘ઘણું’ થી ઊલટું). [થાઢા દહાડાના, ઘેાડી ઘડીના પરણા = મરણને કાંઠે પહેાંચેલું]. –ઢાખાલું વિ॰ ઘેાડું ખેલનારું ૦૩ વિ॰ જરાક; ઘેડું. ઘણું વિ॰ ઘેાડુંક; ઓછુંવત્તું. –ડે થાડે અ॰ ધીમે ધીમે.-ડેરું વિ॰ (૫.) ઘેાડું [વગરની ડાંગર થાથ શ્રી॰ [તં. તુરતં? સર॰ હિં. થોય = ખાખું હોવું તે] પેાચ; કણ થેાથડી સ્ત્રી અંગારામાં શેકેલી નાની ખાટી [અને ફિક્કાશ થાથર સ્ત્રી [સં. સ્તર ? સર૦ મ. ચોંત(-q)ō] માં પરના સેન્સે થેાથવાવું અ૦ ક્રિ॰ [વ૦] તાતડાવું
ન
થાથારિયું ન॰ [‘ચેાથું' ઉપરથી] નકામું પુસ્તક; થાણું થાણું ન॰ [જીએ શેાથ; હિં. થોય] પેલા સળેલેા કણ (૨) ફાટેલુંતૂટેલું કે લખાણની દૃષ્ટિએ નકામું પુસ્તક (૩) ખરું તીર થાયેા પું॰ (સુ.) પાંદડાં વગરનું કેળનું થડ
થાબડું ન॰, – પું॰ (કા.) ડાચું; જાનવર જેવું લાંબું મેાં થાલ પું॰ [જીએ થેાલવું] થેાલવું કે થેાભાવવું તે; અટકવાપણું; અંત. ૦ણુ સ્ત્રી; ન॰ ટેકણ; અહિંગણ
થેાલવું અ॰ ક્રિ॰ [સં. સોમ;ત્રા. થોમ] કાઈ ક્રિયા કરતા અટકવું; વિરામવું (૨)રાહ ોતા ઊભા રહેવું; ખાટી થવું (3) વિરામ પામવું; થાણ આવવા
થાભા(ભિયા) પું૦ખ૦૧૦ [મ. ચોંય; (સં. સ્તોમ)] મૂર્છાના બન્ને છેડા આગળ ગાલના ભાગ ઉપર વધારેલા વાળના ગુચ્છા (૨) સ્ત્રીએનાં કલાંનાં ટેકણ
થાલાવું અ॰ ક્રિ॰, વવું સ॰ ક્રિ૰ ‘થાલવું’નું ભાવે ને પ્રેરક થાભિયા પુંખ૦૧૦ જુએ ચૈાલ
થાત્મા પું॰ ચેાભવાની જગા; વિસામે. (જેમ કે, ખસ ચેાભા) થાર (થા’) પું[ફે. થોર] એક કાંટાળી વનસ્પતિ; સ્થૂવર.—રિયા પું॰ થારનું એક છૂટું ડિગલું –ટુકડો. [થારિયા રાપવા= કજિયા કે અણબનાવનાં બીજ રાપવાં; ઝધડાનું કારણ ઊભું કરવું.]—રી સ્ત્રી॰
[દક્ષિણાપથ
એક જાતના ઘેર; ફાડા(૨) તે થેરનાં ઝંડ કે તે ઊગેલી જગા થારિયમ ન૦ [.] એક ધાતુ (ર. વિ.) થારા પું॰ [તું. સ્થવિર, મ. થોરી ] ઢંગ; રીત
થાલ (થો) પું॰ [સર॰ હૈ. યોજી = વજ્રના એક ભાગ] લાગ; અનુકૂળ સમય કે ઘડી; મેખ; તક. [—આવવેા, ખાવેા, પઢવા, એસવેા,મળવા] [સ્ત્રીધેલધાપટ; ઘેાડા ઘણે! માર – ધમકી થાલ (થા) શ્રી૰ ધેલ; તમાચેા. [–મારવી, લગાવવા]. થાપટ | થેલિયું (થૅ) ન૦ એક પાત્ર – એધરણું [જેમ કે, પેટની ફાંક થાલા (થા) પું॰ [સં. હ્યૂઝ ઉપરથી] શરીરને લખડી પડેલા ભાગ; થાંટ (થો॰) સ્ત્રી૦ [૧૦] જોરથી મારેલી થપ્પડ
થૈાંદ (થૅ।૦) સ્રી॰ (કા.) ફાંદ. ૦૯ વિ॰ ફાંદવાળું
૪૩૦
ઢ
દ પું॰ [સં.] તાલુસ્થાની ત્રીજો વ્યંજન, કાર પું॰દ અક્ષર કે તેના ઉચ્ચાર, ૦કારાંત વિ॰ છેડે દકારવાળું [ ઉદા॰ ‘સુખદ’ -૬ વિ॰ [સં.] (ઉપપદ સમાસને અંતે) ‘આપનાર' એ અર્થમાં. દઈ સ્ત્રી॰[સં. વૈવ; પ્રા. વૈશ્ર્વ; સર૦ હિં.]‘જાણે’ સાથે શ॰ પ્ર૦માં ‘કાણ જાણે, દેવ જાણે’ એ અર્થમાં વપરાય છે. ૦રાત સ્ત્રી૦ દઈ, દૈવ (જેમ કે, ‘મારે દઈ રાત ત્યાં ર્જાય છે !’ = દૈવ લઈ જાય તે જ; નાહે તે। કાણુ જાય છે ! હું તેા નથી જતે)
દઈ, ને ‘દેવું’તું અ॰ કૃ॰ (૨) ‘ટપ, ધબ, થડ,’... ઇ॰ જેવા રવ સાથે, ‘એવા અવાજ કરીને,’ ‘તે સાથે’; ‘ઝટ' એવા અર્થ બતાવે છે. જેમ કે, ટપ દઈ ને, ઝટ દઈને દઈ રાત શ્રી. જીએ ‘ઈ’માં દકાર, “રાન્ત [i.] જુએ ‘a' માં
દક્ષ વિ॰[i.]ચતુર; પ્રવીણ (૨) પું॰ (સં.) ઉમાના પિતા, ॰તા સ્ત્રી૦ દક્ષ(ક્ષિ, -ખ)ણા સ્ત્રી॰ જુએ દક્ષિણા દક્ષ(—ક્ષિ, ખ)ણી વિ॰ જુએ દક્ષિણી
| દક્ષિણ વિ॰ [i.] જમણું (૨) દક્ષિણ દિશાનું કે તે બાજુ આવેલું (૩) જીએ દક્ષ (૪) શ્રી॰ પૂર્વ દિશા તરફ મેાં રાખતાં જમણા હાથ તરફની દિશા (૫) પું॰ દક્ષિણ દિશામાં આવેલેા દેશ (૬) ત્રણ અગ્નિમાંના એક. ગોળ(−ળાર્ધ) પું॰ પૃથ્વીના ગોળાતા વિષુવવૃત્તથી દક્ષિણને અર્ધગાળ; દક્ષિણાર્ધ. ધ્રુવ પૂં॰ ઉત્તરધ્રુવ જેવા દક્ષિણમાં આવેલેા ધ્રુવવત્ તારા. વૃત્ત ન॰ ઍન્ટાર્ક્ટિક સર્કલ’; દક્ષિણ ધ્રુવથી ૨૩।ા° સુધીના વર્તુલ પ્રદેશ. –ણાચલ પું [ + અવ] (સં.) દક્ષિણ દિશામાં કપેલા પર્વત – મલયાચલ. -ણાભિમુખ વિ॰ [+મિમુલ] દક્ષિણ દિશા તરફનું. —ણાયન ન॰ [ + અન] સૂર્યનું કર્ક રાશિમાં જવું તે (૨) કર્યુંસંક્રાંતથી મકરસંક્રાંતિ સુધીના સમય. -ણાર્ધ પું॰ [ + $] પૃથ્વીના ગાળાના દક્ષિણ તરફના ભાગ. ~ણી વિ॰ દક્ષિણનું,ને લગતું (૨) પું॰ દક્ષિણ દેશના રહેવાસી; મહારાષ્ટ્રી (૩) સ્ક્રી॰ દક્ષિણી – મરાઠી ભાષા (૪) દક્ષણમાં ખીલેલી મૂળ ઉર્દૂ ભાષા, ~ાત્તર વિ॰ [ +ઉત્તર]ઉત્તરથી દક્ષિણ સુધી જતું [દખણા દક્ષિણા સ્ર॰ [ä.] ધાર્મિક ક્રિયાને અંતે બ્રાહ્મણેાને અપાતું દાન; દક્ષિણાપથ પું॰ [સં.] વિંધ્યાચળથી દક્ષિણને પ્રદેશ; દક્ષિણ હિંદ. (સર૦ ઉત્તરના ઉત્તરાપથ)