Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 378

છેત]
ત સ્ત્રી॰ જુએ છેછ
છેતરું, તિયું (છો) ન॰ [વે. છોમ ] હું; કાતરું; પડ તે(–ત્તે)ર (છા) વિ॰ [સં. ષટક્ષક્ષતિ; પ્રા. છત્તર, છાત્તરિ, છાવત્તfi] ‘૭૬'; ખેાંતેર [જુએ છે.યા છતા (છો) પું॰ [સર॰ છોટું ન૦] વાસણ ધોવાતા કૂચડો (૨) ત્તેર જુએ છે.તેર છે ને (છો) અ॰ ભલે ને
બંધ વિ॰ જુએ ‘છે.’માં
છેલ પું॰ (૫.) જીએ ક્ષેલ [પડવું, –ટ પું॰ છેાલાવું તે છે.ભાવું અ॰ ॰િ [સં. હ્યુમ્, બા. જીલ્મ પરથી] છેલ્લું-ખસિયણું છે.ભીલું, છેલ્લું વે॰ [જુએ છે।ભાવું] ખસિયાળું; ઝંખવાણું; શરમિંદું
છે.યલું ન॰ [‘છે’ ઉપરથી] ચૂનાવાળી ઈંટ. [ાયલું ફૂટવું= નકામું પિષ્ટપેષણ કર્યા કરવું. ાયલા =આડાઅવળા મળતર વિનાનું – માત્ર મજૂરી મળે તેવું કામ.] [છાલ છાયા પું॰ [જુએ છેાઈ] શેરડી વગેરેના સાંઠા ઉપરથી ઉતારેલી છેર પું॰ [સં. ર] હર; અસ્રો
રહું ન॰ [જુએ છે.રા] નાનું છેટું – બાળક
છેરવું સક્રિ॰ [7. g< = કાપવું ઉપરથી] છેારિયા વડે ખાવું, [છે.રાવવું સ૦ક્રિ॰ (પ્રેરક), રાવું અક્રિ (કર્મણ)] હેરિયું ન॰ [જુએ છે।રવું] લાંબા હાથા ને ફળવાળી કોદાળી
(વાવેતરમાંથી ઘાસ કાઢવાની)
છે.રી શ્રી॰ [જુએ છેારા] છેાકરી; છેાડી. –રુ(—રું) ન॰ છેકરું છેરા પું॰ [વે. હોય(-g)૬, હિં. છો(oā)Ī] છેકરો છોલ (છો) પું॰; સ્ત્રી॰ [જુએ છાલ].વનસ્પતિ ઉપરની ત્વચા (સુ.) છોલ પું; સ્રી॰ [‘ખેલવું’ ઉપરથી] (લાકડાનાં) છેાલવાથી પડતાં છેલાં; (ફળ, શાક ઇ॰ને) હેાલતાં પડે તે. ૦ણી સ્ત્રી॰ છેાલવાનું એજાર (ર) છેલવાની રીત – આવડત છેલદારી સ્ત્રી॰ [સર૦ મ., હિં.] નાના તંબુ છોલવું સક્રિ॰ [A]. ટોલ્ડ ] ઉપર ઉપરથી ઉખેડવું (૨) (કુળની) છાલ કાઢવી (૩)(લાકડું) ઘડવું (૩)ન્ટિંગમાં] અણઆવડતથી કે ખરાબ સાધનથી હમત કરવી (પ) સખત ઠપકા આવે; ઝટકવું; છેડાં ઉતારવાં લોલા, છેલાલ સ્ત્રી॰ ખૂબ કે વારંવાર છેાલવું તે લાટવું સક્રિ॰ ['હોલવું' ઉપરથી].ખૂબ છેલ છેલ કરવું (૨) [લા.] સખત ઠપકો આપવા
છેલાણું (છે!') ન॰ [જુએ છે!] છેાબંધ કામ છેલાયું અક્રે, −વવું સક્રિ॰ ‘છેાલવું'નું કણ ને પ્રેરક છાલાં (છો) ન૦ખ૦૧૦ [જુએ ‘ડું’(ડાં)] છાલાં છે.વડા(રા)વવું (છે!') સક્રિ॰ ‘કેવું’નું પ્રેરક; છે. કરાવવી દેવાવું (છે!') અફ્રિ ‘છેવું'નું કણિ
છેવું સક્રિ॰ [જીએ ] અડકવું; અડકીને અપવિત્ર કરવું (૨) અર્નફ્રે॰ અડકવાથી અપવિત્ર થવું (૩) (છે’) સક્રિ॰ [‘છે’ ઉપરથી] (ધર વગેરેને) છે. કરવી
છેહ પું॰ [ત્રા. છો = ફેંકવું તે] જુએ છેહ (૨) વિયોગ કેળ (ઢોળ,) સ્ત્રી [‘ઊછળવું' પરથી ] તરંગ; મેનું(૨) છલકાવું તે; છાલક (૩) [લા.] પુષ્કળપણું. [−મારવી = મેાનું ઊછળવું;
[જબવું
છલકાવું. -વાગવી = ઊછળવું; છલકાવું. (કાંઈ વસ્તુની) છેળા ઊડવી, વાગવી = તેની પુષ્કળ છત હોવી; છલકાઈ જવું.] છે.ળવું (છો) અ॰ ક્રિ॰ [જુએ છે.ળ] (બાળકે) (વધારેના) ધાવણની ઊલટી કરવી
૩૩૩
અંતેર (૦) વિ॰ [જુએ ‘છેતેર’] ‘૭૬’ છચારશી(–સી) વિ॰ જુએ છાશી; ‘૮૬’
જ
જ પું॰ [સં.] તાલુસ્થાની ત્રીજો વ્યંજન (૨) સમાસને છેડે ‘જન્મેલું, ઉત્પન્ન થયેલું’ એવા અર્થ બતાવતું પદ. ઉદા॰ ‘વંશજ’ કાર પું॰ જ એવા અક્ષર કે ઉચ્ચાર. કારાંત વિ॰ છેડે જકારવાળું. જો પું॰ જકાર
જ અ॰[સર॰ પ્રા. વિમ, ફ્રેમ, સ્નેવ; અવ. નિ; ઉદા॰ તાસુ fન = તેના જ; રસૌ. મિ; મ. ચ; સં. વ્] વાકયના પદ પાછળ આવતાં તેને અંગે મહત્ત્વ, અનન્યતા, નિશ્ચય, ખાતરી વગેરે બતાવે છે.’ (અને તેની આગળના શબ્દને છેલ્લા અક્ષર ભારથી બેાલાય છે.) ઉદા॰ ‘આવીશ જ’; ‘ત્યાં જ’(૨) (કાવ્યમાં) પાદપૂર્તિ માટે વપરાય છે. [અશક્તિ જઈ ક્ર્ વિ॰ [Ā.] વૃદ્ધ (૨) અશક્ત. ~ફી સ્રી॰ ઘડપણ (ર) જક (૪) સ્ત્રી॰ [હિં. નh, h] છદ; હઠ (૨) રકઝક; પંચાત (જેમ કે, લેવું હોય તે લે, નકામી જક છેડ.) [−છેઢવી = હઠ કે પંચાત મૂકી દેવી. (ઊલટું) –પકડવી, “લેવી = હઠ કરવી.] જકઢ સ્ત્રી॰ [‘જકડવું’ પરથી] જકડવું તે કે તેમ કરવાનું સાધન; પકડ; સકંજો. જસ અ॰ ખૂબ જકડીને; ચસકે નહિ એમ. ૦બંધ અ૦ જકડીને (બાંધવું) [સખત બાંધવું – પકડવું જકડવું સ॰ ક્રિ॰ [સર॰ હિં. નઇના] ખેંચીને – ચસકે નહિ એમ, જકાત સ્ત્રી॰ [મ.] નાકાવેરા; દાણ (૨) (ઇસ્લામમાં) દાન; ખેરાત (આવકના ૪૦ મેા ભાગ ધર્માદા કરવાની આજ્ઞા). [—નાંખવી=નાકાવેરા દાખલ કરવા; જકાત લેવાનું કરવું. –ભરવી=જકાત આપવી, ચૂકવવી.] ઘરે ન॰ જકાત લેવાની જગા કે તેનું નાકું. દાર પું॰ જકાત લેનારા અમલદાર; નાકાદાર. નામું ન૦ દાણ – જકાત – મહેસૂલના દરની યાદી. માફી સ્ત્રી॰ જકાત ભરવામાંથી મુક્તિ. ~તી વિ॰ જકાતનું,–ને લગતું (૨) જકાતને પાત્ર (૩) પું૦ જકાતદાર
|
જકિયું વિ॰ જી; હડીલું
જક(-૩) પું॰ [તેજીનુ છ ઉપરથી સર૦ મ. [] મેાઈદંડાની રમતમાં ગણાતું દંડાનું (સાતમું – છેલ્લું) માપ જક્કી વિ॰ જક કરનારું; જકિયું (૨) ન॰ [હિઁ.] એક પક્ષી જક્ષ પું॰ જુઓ યક્ષ. (ક્ષિ)ણી સ્ત્રી નુએ યક્ષણી જખ (જ’) સ્રી॰ [સં. યક્ષ, પ્રા. નયલ, સં. જ્ઞાપ = માધ્યું, કે પ્રા. ક્ષણ = રડવું એ પરથી ?] (‘જખ મારવી’= પસ્તાવું; વાંકા રહીને ઠેકાણે આવવું, એવા અર્થમાં શ॰ પ્ર॰ માં) જખમ પું॰ [ીં. નહ્મ] ધા. –માવવું સ૦ ક્રિ॰ જખમી કે ઘાયલ કરવું; ‘જખમાવું' નું પ્રેરક. માથું અ॰ ક્રિ॰ જખમીઘાયલ થવું, –મી વિ॰ [[.] જખમ થયા હોય એવું; ઘાયલ જખવું સ॰ ક્રિ॰ [સં. નક્ષ] ખાઈ જવું
|