Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 315

ગોપાલ(--ળ)]
ગોપાલ(—ળ),૦૩ પું॰[સં.] ગોવાળિયા (૨) રાજા (૩) (સં.) કૃષ્ણ. ~લન ન॰ ગાયા પાળવી-ઉછેરવી તે કે તેના કામધંધા, નંદન પું॰ (સં.) શ્રીકૃષ્ણ. ~લિકા, “લી સ્ત્રી॰ ગોપી (૨) એક વનસ્પતિ
ગોપાવું અક્રિ॰ ‘ગોપવું'નું કર્મણિ. –વવું સક્રિ પ્રેરક ગોપાષ્ટમી સ્રી [સં.] કારતક સુદ ૮ ગાપિકા સ્રી॰ [i.] જુએ ગોપી
ગાપિત વિ૦ ગાપાયેલું; ગુપ્ત કે રક્ષિત કરાયેલું ગોપી સ્ત્રી॰ [i.] ગોવાળણ (૨) વૃંદાવનની કૃષ્ણભક્ત ગેપી. જન સ્રીબ્૧૦ ગોપીલેાક; ગેપીએ
|
ગોપીચંદન ન॰ ટીલું કરવામાં વપરાતી એક પીળી માટી. [(ગાંઠનું) ગોપીચંદન કરવું = ગાંઠના પૈસા બગાડવા; (જતે) નુકસાનમાં ઊતરવું.] [ શ્રીકૃષ્ણ ગોપીજન શ્રી૦ બ૧૦ જુએ ‘ગોપી’માં. ૦૧લભ પું॰ (સં) ગાપુર ન॰ [i.] શહેરના કે મંદિરના દરવાજો (૨) મુખ્ય દ્વાર ગોખ્ખા પું॰ [ä.] રક્ષક; વાલી
ગોખ્ય વિ॰ [É.] ગુપ્ત રાખવા યોગ્ય; ગોપનીય
ગોલ્ફ પું॰ [સં. ચુñ] કાટનું એક ઘરેણું (ર) હાથનું એક એક ઘરેણું (૩) [સર॰ મેં.] રાસ રમતાંની સાથે હાથમાંનાં રંગબેરંગી દોરડાં ગૂંથાતાં જાય છે તે રમત
ગોફણ સ્ત્રી[ફે. શુંળ; રે. ચોળા, સં. જો + ળ] ગાળા-પથરા ફેંકવાનું શ્વેતર જેવું સાધન (૨) પું॰ જુએ ગાડો. –ણિયું વિ॰ ગામના કામનું; કઠણ (પથ્થર) (૨) ચેાડા ઘીના કઠણ (નાના લાડુ). –ણિયા પું૦ ગોફણમાં ફેંકવાના ગોળા (૨)[લા.] લાડુ (વ્યંગમાં) [સ્ત્રીઓનું એક ઘરેણું ગોફણ પું॰ [સં. શુંષ્ઠ કે ચોળા પરથી?] અંબાડે લટકાવવાનું ગાણિયું,—યા જુએ ‘ગા’માં ગાણી સ્ત્રી॰ જુએ ગાફડો, ગાણા
ગણેા પું॰ જુએ ગા¥ણી(૨)તુંગા પર જડેલા લાકડાના એક ભાગ ગેાબર ન॰ [વે. ગોવર] (ગાયનું છાણ(૨) છાણાંના ભૂંકા. ગૅસ પું છાણ મળ મૂત્રાદેિમાંથી કઢાતા (બળતણ માટે) ગૅસ ગોબરાઈ સ્રી॰ ગેાબરાપણું; ગંદવાડ
૨૭૦
ગોખરુ પું॰ [જીએ ગાવ×] એરી; એક જાતની શીતળા, ગાદડિયું ગોખરું વિ॰ [‘ગોબર’ ઉપરથી] ગંદું (ર) ન॰ ગેાખર ગોબરા પું॰ ધૂંસરી બાંધવાની હળની દાંડી ગાબાપું અક્રિ૰ ‘જુએ ‘ગાબા’માં. “વું સક્રિ॰ (પ્રેરક) ગામા પું॰ પછડાયાથી ધાતુની બનેલી વસ્તુની સપાટીમાં પડેલા ખાડો.[—ઉપાડવા = ગોખાને બરાબર કરવા.—પઢવા=ગાબાના ખાડો થવા.]-ખાવું અક્રિ॰ ગામે પડવા [રક્ષક (રાજા) ગોબ્રાહ્મણપ્રતિપાલ(ળ) વિ॰(૨)પું॰[i.] ગાય ને બ્રાહ્મણના ગેમ સ્ત્રી [સર॰ હિં., નૅ.] ખાડ (ખાસ કરીને ઘેાડાની) (૨)
|
આનાકાની
[રચના; રાચ ગોમટા પું॰ [સર॰ મેં. ગોમટા] વણાટમાં જોગ પાડવા કરાતી ગામય(−ળ) ન॰ [સં.] ગાયનું છાણ
ગોમંડલ(−ળ) ન॰ [સં.] પૃથ્વીના ગોળાકાર-ચક્ર
ગામાયુ ન॰ [સં.] શિયાળ
ગામાંસ ન॰ [સં.] ગાયનું માંસ
[ગારલ
ગોમુખ ન [સં.] ગાયનું મેાઢું (ખાસ કરીને પથ્થર વગેરેમાંથી બનાવેલું) (૨) એક જાતનું નગારું. –ખી સ્રી॰ માળા જપવાની ગાયના મુખના આકારની કોથળી
ગોમૂત્ર ન॰ [ä.] ગાયનું મૃતર; ગૌત્ર. —ત્રિકા સ્ત્રી॰ ગાયના સૂતરની ધાર જેવી આકૃતિ (ર) એક પ્રકારનું ચિત્રકાવ્ય ગોમેદ પું॰ [H.] એક જાતના હીરા; પોખરાજ ગોમેધ પું॰ [સં.] જેમાં ગાયને ભેગ આપવાના હોય તેવા યજ્ઞ ગોયણી (ગા) સ્ક્રી॰ [‘ગોર’નું સ્ત્રીલિંગ] ગોરાણી (૨) [સં. ગૌરી] ઉપરથી] સૌભાગ્યવતી સ્ત્રી (૩) વ્રત નિમિત્તે જમવા બેાલાવેલી સાભાગ્યવતી સ્ત્રી. [—કરવી, જમાડવી=(બાધા અંગે) સેાહાગણને જમવા બેલાવવી. –માનવી = સેાહાગણને જમાડવાની બાધા રાખવી. વાળવી=ગોયણી જમાડવી.]
ગોયરા (ગા) સ્ત્રી॰ [સં. ગૌરી] ગારમાનું વ્રત
ગેર (ગો) પું[[.] વિચાર; મનન [‘ઘેારી’] ઢોરના સમૂહ ગેર પું॰ [‘ગરવું’ ઉપરથી ] (છાણાંના) ભૂકો; ગેરા (૨) જીએ ગાર (ગો) પું॰ [સં. ગુરુજી પુરાહિત (ર) પડો (૩) સ્ક્રી॰ [‘ર’માં ચક્ષુત] જુઓ ગરમા ॰પદું ન૦ યજમાનવૃત્તિ; ગારનું કામ ગોરક્ષ વિ॰ [સં.] ગાયાનું રક્ષણ કરનારું (ર) ઇન્દ્રિયાને કબજે રાખનારું, ૦૬ પું॰ ગાયાનું રક્ષણ કરનાર; ગોવાળ. ૦૩ ન॰, —ક્ષા સ્ત્રી॰ ગાયોનું રક્ષણ. ॰ણી વિ॰ ગૈારક્ષણને લગતું ગોરખ઼ વિ॰ [સં. ગોરક્ષ] ઇંદ્રિયાને સ્વાધીન રાખનારું; સંયમી (૨) પું॰ શિવમાર્ગી સાધુઓને એક પ્રકાર (૩) પું॰ (સં.) મત્સ્યેન્દ્રના પ્રસિદ્ધ રિશષ્ય ગોરખનાથ. [આગે આગે ગોરખ જાગે = આગળની વાત આગળ જોવાશે; ‘સૌ થશે’– વખત આવ્યે કાંઈક જડશે – એવે ભાવ.] ૦આમલી,૦આંબલી સ્ત્રી॰ એક ઝાડ(૨) એનું ફળ.ગાંજો પુંજ્જુએ ગારખબુટ્ટી. ધંધા પું ગોરખપથી રાખે છે એવું એક યંત્ર (૨)[લા.] એકના એક કામનું નિરર્થંક પુનરાવર્તન (૩) ખાટાઈ કે ખોટા ધંધા. ૦પંથ પું૦ ગારખ સાધુઓના પંથ. ૦પંથી વિ॰ ગોરખપંથના અનુયાયી. બુઠ્ઠી સ્ત્રી॰ એક વનસ્પતિ. મંડી સ્રી॰ એક વનસ્પતિ ગેરેજ સ્ત્રી॰ [સં.] ગાયાના ચાલવાથી ઊડતી રજ ધૂળ(૨)[લા.] સમીસાંજ, લગ્ન ન॰ સમીસાંજનું લગ્ન
ગારજી (ગો) પું॰ [સં. ગુરુ + જી] જૈન સાધુ – ધર્મોપદેશક ગોરટ, ટિયું,−ટું વિ॰ [É. ગૌરી, પ્રા. પો] ગોરું; ગોરાટ. ટો વિ॰ પું॰ ગારા (ઘેાડો)
ગોર,—ઢિયા બાવળ પું॰ એક વનસ્પતિ
ગોરડું વિ॰ ગોરું; ઊજળું
ગરણી (ગા) સ્ત્રી॰ જુઓ ગાયણી ગેરણું ન॰ (કા. ?) જુ લ ગોરતા (ગોર,) પું॰ [H. ગૌરી ઉપરથી] ગોરધન પું॰ (સં.) જીએ ગાવર્ધન ગોરપદું (ગા) ન॰ [નં. ગુરુ+qz] જી ‘ગોર [ગો]’માં ગારબસરા ન॰ એક પક્ષી
[જમાડવાનું એક વ્રત સૌભાગ્યવતી સ્ત્રીઓને
ગોરમટી સ્ક્રી॰ [સં. ગૌરવૃત્તિળા] લાલ –પીળી માટી; મટોડી ગોરમા (ગૅર,) સ્ક્રી॰ [સં. ગૌરી+માતા] ગૌરી; પાર્વતી (ર) ગાર; કુમારિકાનું ગૌરીપૂજનનું વ્રત
ગોરલ વિ॰ વહાલું; પ્રિય