Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 314

ગાતીત]
ગોતીત વિ॰ [મું.] અગોચર; ઇંદ્રિયાતીત
ગોતું (ગા) ન॰ [કે. રાવત્ત = ઘાસ] ઢારને માટે બાફેલું ખાણ(૨) [લા.] ગમે તેમ રાંધેલું કે ટાઢું ને સ્વાદ વગરનું અન્ન
ગોત્ર ન॰ [i.] વંરા; કુલ; ‘ટ્રાઇબ’ (કાઈ ખાસ મુનિથી શરૂ થતું), ગમન ન॰ સગેત્ર સાથે લગ્ન કે શરીરસંબંધ. જ વિ॰ ગોત્રમાં જન્મેલું (૨)પું॰;સ્ત્રી૦ કુલદેવતા; ગોતર‰. [—બેસાડવી(–વા), -માંડવી(–વા) = ગાતરજની સ્થાપના કરવી (લગ્નસમારંભની શરૂઆતમાં)]. જ-ઘડા પું॰ ગેત્રનું જેમાં સ્થાપન થાય તે ઘડો, ॰પતિ પું॰ ગોત્રને મુખ્ય પુરુષ. સમાસ પું॰ જુદાં જુદાં ગાત્રાનું ભળવું તે. સ્ખલન ન॰ ભૂલથી બીજાનું નામ બોલાઈ જવું તે. šત્યા સ્ત્રી ગેાત્રના માણસની –સગાત્રની (સ્વજનની) હત્યા.હા પું(સં.)ઇંદ્ર.-ત્રાચાર પું[+આચાર]ાત્ર કે કુલને આચાર; તેની પ્રથા કે પરંપરા. –ત્રાભિમાન ન॰[+અભિમાન] પોતાના ગોત્ર કે કુલનું અભિમાન.-ત્રી,-ત્રીય વિ॰એક ગોત્રનું ગાથ વિ॰ ચાર (વેપારી સંકેતની ભાષામાં), ગાથ (થ,) સ્ક્રી॰ [મ. મોઢુ = ડૂબકી] ઊંધે માથે ફરી જવું તે; ગુલાંટ (પતંગની) (૩) [લા.] ભૂલથાપ, ગાશું. [—ખાવી = ગુલાંટ ખાવી; ઊંધે માથે ફરી જવું (પતંગે). –ખવડાવવી, –મારવી= ગુલાંટ ખવડાવવી (પતંગને). –મારીને સૂઈ જવું = ઊંધું માથું કરીને પડી રહેવું.]
ગોથણ્ણા પું ધુંસરી નાડવાના ખીલે
ગોથપડી વિ॰ [જીએ ‘ગાથ’વિમાં]ચૌદ (વેપારીઓના સંકેત) ગોથાટવું સક્રિ॰ [જીએ ગોથું] ગોથે ગોથે મારવું ગોથાવું અકિ॰ [ન્નુએ ગેલ્લું] ગોથાં ખાવાં; ગોથાં ખાતા રખડવું. ગોથાવવું સક્રિ॰ પ્રેરક
૨૬૯
ગોથિક સ્ત્ર॰ [.] પ્રાચીન ગૌથ લેાકની ભાષા (૨) વિ॰ (પશ્ચિમ યુરોપની) અમુક શિલ્પ-સ્થાપત્ય કળાનું કે તેને લગતું (૩)ગોથ લોક કે તેમની ભાષાને લગતું
ગોદડિયું વિ॰ [ગોદડું ઉપરથી] ખડબચડું ને ાડું (૨) ગોદડીમાં
હાઈ એ ને થતું-રાતનું (ગ્રહણ) (૩) પાસે માત્ર ફાટેલી ગેડી કે ચીંથરાં રાખનાર (બાવા, સાધુ) (૪)ન॰એક જાતને શીતળાના રાગ-એરી
ગોદડી સ્ક્રી॰ [જુએ ગેદડું] નાનું ગેદડું (૨) લૂગડાંના કકડા વગેરે ગોઠવીને કરાતું હલકું પાતળું એઢણ કે પાથરણું (૩) ગાયની ડોક નીચેની લબડતી ગેાંદડી જેવી જાડી ચામડી (૪) એક વૃક્ષ
|
ગાયું ન॰ [ન્નુએ ‘ગાથ’સ્ત્રી॰] માથું નીચે હોય તેવી શરીરની સ્થિતિ (૨) ગુલાંટ (૩) માથું મારવું તે. [—ખાવું = છેતરાવું (૨) ગબડી જવું (૩) ઊંધું કરી જવું; ગુલાંટ ખાવી. –મારવું=માથું નીચું નમાવીને મારવું (શીંગાળા પ્રાણીએ ](૪)[બ॰૧૦]નકામાં ફાંફાં (૫) [લા.] ભૂલથાપ. [−ખાવાં=ફાંફાં મારવાં.] ગોદ (૬,) શ્રી॰ [સં. શ્રોૐ ?; સર૦-હિં.] ખાળે (૨)[જુએ‘ગાદવું'] | વારંવાર ટોકયા કરવું તે (3)ડખલ,અંતરાય;પજવણી.[-વાલવી | =ડખલ ઊભી કરવી,−વળગાડવી. –માં ઘાલવું,−માં લેવું ખેાળામાં બેસાડવું – સુવાડવું (ર) સંભાળ કે રક્ષણ હેઠળ લેવું. -વળગાડવી =ગાદ કરે એવું વળગાડવું – સેાંપવું કે ખઝાડવું.] ગદઢ વિ॰ [સર॰ A.; ‘ગોદડું’ ઉપરથી] ખડબચડું (ર)ગેસાંઈએની એક જાતનું
=
|
ગેદવણી શ્રી ગાદ; દખલ; પજવણી
|
ગાદલું સક્રિ॰ [સર॰ હિં. ચોના; મ. મોંઢુળ] ગોડવું; ખેાદવું ગેદા સ્ત્રી॰ [i.] (સં.) ગોદાવરી નદી
ગોદાટવું સક્રિ[‘ગોદા’ઉપરથી] ગોદા મારવા; વારંવાર ગેાઢાવવું (૨) [લા.] વારંવાર કહ્યા કરવું; ટોકવું
ગેદાન ન॰ [સં.] ગાયનું દાન(૨)કેશ કપાવવાના સંસ્કાર–વિધિ ગેદામ સ્ત્રી॰;ન॰ [સર॰ હિં.] જુઓ ગોડાઉન [(સંકેતમાં) ગેદાવરી શ્રી॰ [i.] (સં.) દક્ષિણની એક નદી (ર) વિ॰ ખાર ગોદાવવું સક્રિ॰ ગાદલું'નું પ્રેરક (૨) ખાદા મારવા (૩) [લા.] ટોકીને જાગ્રત કે સતેજ કરવું
|
|
[ગાપહાર
ગેદ ુ ન [છે. ગઢ, સર૦ મ. મોવડી, હિં. શુટી] ર્ ભરીને કરાતું મેલું આઢણ કે પાથરણું. [ભરવું = ગઢડામાં રૂ ભરવું; ગાદડું તૈયાર કરવું.]
|
ગોદાનું અક્રે ‘ગાવું'નું કર્મણિ (૨) ગાઢા ખાવા; ગાદાવાવું ગોદી સ્રી [સર॰ હિં; મેં.] અંદર પાણી કઢાય ઘલાય એવી સવડવાળું, વહાણે બાંધવાનું અને ઊભાં રાખવાનું બંદર (૨) ગોડાઉન; વખાર
ગોદા પું॰ ગદાવે-ખેંચે યા ભેાંકાય એવું ઊપસેલું તે (૨) મુક્કો; ઠાંસેા (૩) [લા.] ધક્કો; ખાટ; નુકસાન. [—આવવો, –લાગવે, -વાગવા = ખેાટ આવવી; નુકસાન થવું. -ઘાલવા =જવાબદારી-ખર્ચ કે લપ વળગાડવાં. -મારવા=ડાંસે મારવા (૨) નુકસાન કરવું.]
ગોધણ ન॰ [જીએ ખાધન] ગાયાનું ટાળું
=
ગોધન ન॰ [સં.] ગાયારૂપી ધન-દોલત (૨) ગૌધણ ગોધરિયું વિ॰ [નં. ગોત્ર-ધર્= પર્વત] ગોધરા તરફનું (લાકડું). [−તેલ = ગોધરા તરફનું હલકી જાતનું તેલ.-વાળું = મુર્ખાનું ટાળું] [(ખસી કરેલા) વાછરડો ગોલિયું ન૦, ગોધલા પું॰ [‘ગોધા' ઉપરથી] નાના બળદ; ગોધાઈ સ્ત્રી॰ એક જાતની ભૂતડી
ગેાધિકા સ્ત્રી॰ [સં.] ઘે
[ લગ્ન
ગોધુલગન ન॰ [જીએ ‘ગોધૂલિક’ (લગ્ન)] ગેારજ – સમીસાંજનું ગોધુ (–ધૂ)મ પુંખવ॰ [સં.] ઘઉં ગોકું ન॰ જુએ ગોધલિયું
ગામ પું′૦૧૦ [સં.] ગોધુમ; ઘઉં
ગોધૂલિ (−ળિ)ક વિ॰ [સં.] ગેરજ-સમીસાંજનું (લગ્ન) ગોધૂળિયું ન॰ જુએ ગોધુલગન
[બળદ
ગોધા પું॰ [સં. 1 + ધવ] સાંઢ; આખલે; ખસ્સી નહિ કરેલા ગોપ ડું॰ [જુએ ગેાક] (પુરુષનું) કોટનું એક ઘરેણું. હાર પું (સ્ત્રીનું) તેવું ઘરેણું
ગેપ પું[સં.]ગોવાળિયે.કાવ્ય ન૦ ગ્રામ જીવન વર્ણવતું કાવ્ય; ‘પૅસ્ટારલ’. કન્યા, જા, બાલા, સ્ત્રી॰ ગેાપની પુત્રી; ગોપી ગાપદ ન॰ [સં.] ગાયનું પગલું; ગેાષ્પદ
ગોપન ન॰, –ના સ્ત્રી॰ [સં.] સંરક્ષણ (૨) ગુપ્ત રાખવું તે ગોપનીય વિ॰ [સં.] ગોપ્ય; ગુપ્ત રાખવા યેાગ્ય ગોપખાલા શ્રી॰ જુએ ‘ગેપ [É.]’માં
ગોપવવું, ગોપવું સક્રિ॰ [સં. ગુપ્ ઉપરથી] સંતાડવું; છુપાવવું ગાપહાર પું॰ જુએ ‘ગોપ’માં