Page Text
________________
ગત(-)]
ઘાલવું =(શ્રાદ્ધ કરી)સદ્ગતિએ પહોંચાડવું(૨)કામ કે ઉપયોગમાં લેવું; ઠીક ોગવવું; ઠેકાણે પાડવું, ગતે જવું = સદ્ગતિ થવી. ગતે પાડવું =ગતે ધાલવું; ઠેકાણે પાડવું.] ગત(–દ)શ્રી॰;ન॰(?) (કા.) હાર(‘ખાવું' સાથે)[ખાવી=હારવું.] ગતકડું ન૦ [સર૦ મ. રાત] નવાઈના બનાવ (૨)ટોળ; મશ્કરી. [ગતકડાં કાઢવાં=હસવું આવે એવી વાતેા કરવી; ટીખળ કરવાં] ગતપ્રાણ, ગતભર્તૃકા [સં.] જુએ ‘ગત [સં.]’માં ગતાગત, ભેદ, ૦સ્વસ્તિક પ્રબંધ, ગતાનુગતિક [i.] જીએ ‘ગત' [સં.]માં [[—પઢવી] ગતાગમ સ્ક્રી॰ [ગત – ગતિ + ગમ (સમજ)] સૂઝે; સમજણ; જ્ઞાન. ગતાસુ, ગતાંક [સં.] જુએ ‘ગત’માં
|
=
|
|
ગતિ સ્ત્રી॰ [સં.] ચાલ(૨)ઝડપ(૩)પ્રવેશ; પ્રવેશ કરવાની બુદ્ધિ – શક્તિ (૪) સમજ; મતિ(૫)શક્તિ; બળ (૬) સ્થિતિ; દશા(છ) મૂઆ પછીની હાલત (૮) રસ્તા; માર્ગ.[—આપવી = ચાલતું કરવું; વેગ આપવા.—થવી = સદ્ગતિ થવી(૨)દશા થવી.તિમાં મૂકવું =ગતિમાન કરવું; ગતિ આપવી.]ચક્ર વિ॰ વેગ આપનારું, વેગનું ખળ સંગૃહીત કરનારું અથવા વેગનું નિયમન કરનારું પૈડું. જ વિ॰ ગતિમાંથી પેદા થતું; ‘કાઇનેટિક’ (પ. વિ.). તંતુ પું॰ ‘ઍફેરન્ટ નર્વ ’(શરીરશાસ્ત્ર). ॰ભંગ વિ॰ ભમ ગતવાળું; નિશ્ચેષ્ટ (૨) પું॰ ગતિના ભંગ. ॰મતિ સ્ત્રી॰ કાર્યશક્તિ અને બુદ્ધિશક્તિ; પહોંચ અને સમજ ઇની શક્તિ. અંત વિ॰ ગતિવાળું; ચાલતું. ૦માન વિ॰ ગતિમંત(૨)ન॰ ગતિ – વેગનું માન – પ્રમાણ ૦માર્ગ પું॰ ગમન કરવાના રસ્તા, ૦રહિતતા સ્ત્રી- ગતિ વિનાની – કેવળ સ્થિર સ્થાણુ દા (જેમ કે, ઈશ્વર કે પરમાત્માની), વાદ પું પદાર્થે (જેમ કે, વાયુ) ના અણુઓમાંની ગતિથી દબાણ ઇ॰ બળ પેદા થાય છે એવા વાદ; ‘કાઇનેટિક થિયરી’. (૫. વિ.). શક્તિ સ્ત્રી॰ ગતિ” –ગાંતથી પેદા થતી શક્તિ; કાઈનેટિક એનર્જી’ (પ.વિ.). શાસ્ત્ર ન॰ગતિની ગણિતવિદ્યા; ‘ડાઇનેમિક્સ’ (ગ.). શીલ વિ॰ ગતિમાન થવાના કે રહેવાના લક્ષણવાળું, ગતવંત; ‘મોબાઇલ’. શીલતા સ્ત્રી॰ [કામ કાઢી લે એવું ગતિયું વિ॰ [ગતિ’ ઉપરથી] સદ્ગત; ગતે ગયેલું (૨) યુક્તિથી ગતીનું વિ॰ [‘ગતિ’ ઉપરથી] ચાલાક; પહોંચેલું મતેગતું ન॰ [ગત + આગત] ખરચ થયું હોય તેટલું પાછું મેળવવું તે. [–થવું = જાય તેટલું મળી રહેવું; સરભર થઈ રહેવું; ખોટ ભરપાઈ થવી.]
ગત્યર્થક વિ॰ [સં.] (વ્યા.) ગાતેના અર્થવાળું
ગઢ સ્રી॰;ન॰ (?) (કા.) ગત; રમતમાં હારવું તે (૨) પું॰ [‘ગદા’ ઉપરથી ] છડીદાર; ચેાબદાર (૩) વિ॰[] છાનું; ગુપ્ત ગદ પું॰ [સં.] રાગ, માંદગી(ર) વેણ; વચન; વાકથ ગદકું ન૦ [સર૦ મ. ચાત] બહાનું; મિષ ગદગદ વિ૦ (૨) અ[સં.]જીએ ગદ્ગદ. –દાટ પું૦ ગદગદ થવું તે ગદગ(-)દિયાં ન॰ખ૦૧૦ [રવ૦] ખાનપાન, નાણાં, કે આનંદની
રેલછેલ; ખદબદિયાં (૨) ગલીપચી થવી તે
ગદગદું વિ॰ [જુઓ ગદગદ] પાણીપે ચું(૨)કાહી ગયેલું ગદઢવું સક્રિ॰ (પગ વતી) દબાવવું(૨)[લા.] હેરાન કરવું ગદઢાવવું સક્રિ, ગદઢાવું અક્રિ॰ ‘ગદડવું’નું પ્રેરક ને કર્મણિ ગદબ સ્ત્રી॰ એક વનસ્પતિ
Jain Education International
ર૪૬
[ ગયે(પ્લે)વાન
ગદુખદ વિ॰ [રવ૦] ખદખદ ગદબદિયાં નબ્બ॰૧૦ જુએ ગાદિયાં ગદરવું સક્રિ॰ (કા.) ગઢડવું (૨) જીએ ગુદરવું – ગુજરવું.[ગદરાવું અક્રિ॰ (કર્માણ), –વવું સક્રિ॰ (પ્રેરક)] ગદલ શ્રી [સર॰ હિં. l] યેલ બંડી ગદલુંવિ॰ [હિં. ત્ઝા, ન. ૪] ગોલાયેલું, મેલું; ગં ગઠવું અક્રિ[સં. રજૂ ? ]ટટાર – દૃઢ ઊભા રહેવું (કા.)(૨)[જીએ ખદવું] દોડવું (૩) (ચ.) ચાલવું; જવું (૪)સક્રિ॰[જુએ ગલું] ગલું - ધૂળવાળું કરવું
ગદા શ્રી॰ [સં.] લડાઈનું એક હથિયાર. ધર પું॰ ગદા ધારણ કરનાર (૨) (સં.) વિષ્ણુ. યુદ્ધ ન૦ ગદા વડે થતું યુદ્ધ ગદાઈ સ્રી॰ [।.] ગરીબી; ફૂંકીરી
•
ગદારનું સક્રે॰ [‘ગઢવું’ ઉપરથી] ઊભું રાખવું; ટેકો દેવા (કા.) ગદાવવું સક્રે[ગવું' ઉપરથી ૮ કે રેતીમાં દોડાવવું; થકવવું(ર) ‘ગઢવું'નું પ્રેરક, ગદાવું અક્રિ॰ ‘ગઢવું'નું કર્મણિ કે ભાવે ગદિયાણી સ્ત્રી॰ એક વનસ્પતિ; કાંસકી ગઢિયાળુ પું॰ [સં. થાળ] અર્ધા તોલાનું વન ગદૂક ન॰ હાડકામાંનો નરમ મા; મા ગઈંડું ન॰ (કા.) માટીનું મેટું ઢેકું
|
ગદેલું ન॰ [સર॰ હિં. ઢેળ] ગાદલું (૨) જાડી ગાદી [ થયેલું ગદ્ગદ વિ[સં.]ગળગળું(૨)અ॰ ગળગળા કંઠે. —દિત વિ॰ ગદ્ગદ ગદ્દાર વિ॰ [.] કૃતા (૨) દેશદ્રોહી
ગદ્ય ન॰ [સં.] ગવાય નડે એવું, પદ્યથી ઊલટું ––સાદું લખાણ. ૦કાર પું॰ ગદ્ય લખનારા. કાવ્ય, ગીતન॰ કાવ્યની શૈલીમાં લખેલું ગદ્ય. તા સ્ત્રી॰ ગદ્યને ગુણ(૨ [લા.] અરસિકતા, પદ્ય ન॰ ગદ્ય અને પદ્ય. ૦પદ્યાત્મક વિ॰ જેમાં ગદ્યપદ્ય બંને હોય તેવું. અંધવિ॰ ગદ્યમાં લખેલું –રચેલું (૨) પું॰ ગદ્યમાં લખેલી સાહિત્યકૃતિ. –દ્યાત્મક વિ॰ ગદ્યવાળું. —દ્યાળ(−ળુ) વિ॰ ગદ્યના ભાવવાળું; કાવ્ય કે ઊર્મિ વિનાનું. [ગદ્યાળુતા સ્ત્રી॰] [રીત ગધાડાસાર સ્ત્રી૦(વહાણવટામાં એક ન્તતની ગાંઠ કે ગાળા પાડવાની ગધા(—À)ઢિયુંન॰ જે ચપટા અને મોટા લાકડામાં ગાડીના પૈડાના લઠ્ઠા ઘલાય છે તે (૨)વિ॰ જાડું; ગધૈયા જેવું(જેમ કે, કપડું) ગધા( ધે)ડું ન॰ [સં. ટ્મ; પ્રા. ટ્ઠિ] એક પશુ. [ગધેડા પર અંબાડી = ખોટો ખર્ચ; ન શેમે એવી હલકી વસ્તુ ઉપર મેટી શેભા કરવી. ગધેડાને પાછલા પગ =લાણ્યે, વાંકા, મૂરખ એવી ઉપમા માટે વપરાય છે. ગધેડા બનવું= એવ બનવું. ગધેઢા ચૈતરું કરવું = ગધ્ધાવૈતરું કરવું; નજીવા લાભ માટે કાળી મજૂરીકરવી.ગધેડાનું પૂછડું પકડવું,પકડી રાખવું=જક ઝાલવી; હડ ને છેડવી, ગધેડાને તાવ ચડે તેવું = છેક જ મૂર્ખ, છેક જ અણગમતું. ગધેડાને માથે શીંગડાં=અશકય વાત. ગધેઢાને વળી બગાઈ-ગોટાળામાં વધુ ગેટાળે, ગધેડે ચઢવું = ાહેરમાં મુખ બનવું; ફજેત થયું. ગધેડે ગવાયું=ખૂબ સસ્તું હોવું (૨) ફજેત થયું. ગધેડે બેસવું=ફજેત કે બદનામ થવું; આબરૂ કાઢવી.] —ઢિયું વિ॰ મૂર્ખ. –ડી સ્ક્રી॰ ગધાડાની માદા. [ગધાડી ફૂલેકે ચડી =મૂખે મુગટ પહેર્યાં; ખેાડી મેટાઈથી ફુલાવું.]− પું॰ નર ગધેડું (ર) [લા.] મૂરખ ગધે(-ધે)વાન પું॰ જુએ ગધેવાન
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016105 |
| Book Title | Sarth Gujarati Jodni Kosh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publisher | Gujarat Vidyapith Ahmedabad |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 950 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 28 MB |