Sarth Gujarati Jodni Kosh

SR No.: 016105
Original Sutra Author: N/A
Author: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publisher: Gujarat Vidyapith Ahmedabad
Publication Year: 1967
Total Pages: 950
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 28 MB

Page 172

ઊંટિયા(યું જીરું]
૧૨૭
[ ઋણત્રય
ઊંટિયા(ન્યું જીરું ન૦ એક ઔષધિ; ઇસપગોળ
મારવું (૨) (ઉઠામણાને દિવસે) ઊંધું વાસીદું વાળવું (૩) (વાસણઊંટિયું ઝેર ન અતિ તીવ્ર ઝેર
કુસણ સાથે) ખાઈ પરવારી વાસણ માંજીને ઊંધાં પાડવાં; ખાઈ ઊંટિયે ૫૦ જુઓ ‘ટ'માં
પીને અબેટ ઇવ પરવારી નિરાંતે થવું. –વેતરવું = ઓડનું ચોડ ઊંડ વિ. [જુએ ઊઠ] સાડાત્રણ; સાડાત્રણ ગણું
કરી બેસવું; ભૂલ કરી બેસવું. ઊંધે પાયે = અવળે કે ખોટે રસ્તે. ઊંઢણિયું વિ૦ [ઊંડાણ] ઊંડાણવાળું; ઊંડું
ઊંધે મોઢે પડવું = ચતું નહિ પણ ઊંધું માં હોય એ દિશામાં પડવું ઊંડી સ્ત્રી. [૩. ૩૪ = સમૂહ ? કે રે. મહંડળ = આલિંગન ?] (જેમકે, એ ચિંતા પડતાં); (તાવથી) પથારીવશ થવું; મંદવાડ ભેગબાથ (૨) બાથમાં ભરાય તેટલી વસ્તુ
વો. –ધકરમુંવઅક્કરમી(૨ઊંધાં કામ કરનારું-ખેદિયું ઊંઢળ સ્ત્રી[ફે. ઉંટી] પિટને ગોળ –ચક [-વળવી =ચકાવું.] | વિ૦ ઊંધાં કામ કરનારું. -ઘાઈ સ્ત્રી૦. –ધાપણું ન૦. –ધિયું ઊંટળચૂંઠળ ૧૦ ગોળ; પિંડાળે (૨) પેટમાં ગેળો ચડવો -ચેક ન૦ અમુક રીતે બાફેલાં સીંગ કંદનું ખાણું. –ધી પૂતળીનું વિત
આવવી તે (૩) ઢંગધડા વગર બલવું તે (૪) અ. અવળરાવળ; જેની કીકીમાં ઊંધું પ્રતિબિંબ પડતું હોય એવું (૨)[લા] વિચિત્ર; ઢંગધડા વગર, ગોટાળો થાય એમ
અવળી જાતનું (માણસ), (–છ)નું વિ૦ ઊંધું અને ચાં; આડું ઊંઢાઈ, –ણપણું જુએ ‘ઊંડુંમાં
અવળું. [-કરવું = ઘાલમેલ કરવી; આમનું તેમ ફેરવવું (૨) ઊંડું વિ૦ [. ] સપાટીથી નીચે ઊતરતું (૨) છછરું નહિ એવું; ગરબડગોટો વાળ; બગાડવું] ઘેરું (3) અંદરથી લાંબું -દૂર સુધી અંદર ને અંદર વિસ્તરતું (૪) | ઊંબાડિયું ન [જુઓ ઉબાડિયું] ઉમાડિયું; ખોયણું (૨) (સુ.) ઘા ડું; ગીચ (જેમ કે, વન) (૫) [લા.) ગહન; ગંભીર; ન પામી | ઊંધિયું. [-મૂકવું =સળી કરવી; ઝઘડો જગવો.] શકાય એવું [ઊંડા પાણીમાં ઊતરવું, પેસવું =જોખમ ખેડવું; | ઊંબી સ્ત્રી, જુઓ ઉંબી લબાઈ કે ફસાઈ પડવાનું વહેરવું. ઊંડું ઊતરવું = ઘેરે વિચાર | ઊંબેલે ૫૦ ઝાડાની હાજત થાય તે; ચંક કરે; અંદર લાંબે સુધી જઈને વિચારવું કે તપાસવું, ઊંડાં મૂળ ઊંબેળવું સક્રિ. (કા.) આમળવું [૫૦ ઊંહ એ ઉદ્દગાર = જુઓ ‘મૂળમાં. ઊંડું પેટ = વાત કે મર્મ પેટમાં રાખી શકે ઊંહ અ૦ (ર૧૦) દુઃખ, તુચ્છકાર કે અભિમાનને ઉગાર. કારે તેવું, ઊંડું મન.]-હાઈ સ્ત્રી ઊંડાપણું; ગહનતા (૨) તેનું માપ. | હું અ૦ (ર૦) ઇનકાર કે જીદ દર્શાવતે ઉગાર. [–નું એસઠ -હાણ ન૦ જુએ ઊંડાઈ (૨) નીચાણ. –હાપણું ન૦. –ડે નહિ = અણસમજ કે હઠને ઉપાય નહિ.]. વિ૦ (પ.) ઊંડું
[ જુઓ ‘ઉંદર'માં ઊંદર, કણિયું, ૦ણી, ૦કની, ૦કરણી, કાની, વાઈ ઊંદરી સ્ત્રી માથાની ચામડીને એક રોગ ઊંધ સ્ત્રીઅડા અને માંચડાને સાંધતો ગાડાને ભાગ; ઊધ આપુ [] વર્ણમાળાને સાતમે અક્ષર એક સ્વર (દીર્ધરૂપ ઊંધકરમું, ઊંધખેદિયું જુઓ ‘ઊંધું'માં
+) (પ્રાકૃતમાં આ સ્વર નથી.) ૦કાર છુંઋ અક્ષર કે ઉચ્ચાર. ઊંધમધ અવ ઊંધે માથે (૨) ઊંધું ઘાલીને; માં નીચું રાખીને ૦કારાંત વિ૦ છેડે ઋકારવાળું ઊંધાઈ-પણું જુઓ ‘ઊંધું'માં
(-ચ, ત્વચા) સ્ત્રી [.] ઋગ્યેદ (૨) વેદને મંત્ર ઊંધાંધળું (૦)વિત્ર ઝાંખું (૨) ચંખડું (૩) કા.] મૂર્ખ (૪) ઉડાઉ ઋક્ષ ન૦; ૫૦ [૩] રીછ (૨) નક્ષત્ર; તારે (૩) પૌરાણિક ભૂગઊંધિયું નવ જુઓ “ઊંધુંમાં
ળના સાત પર્વતમાંને એક. ૦૫તિ, ૦રાજ ૫૦ રી છોને રાજા ઊંધું વિ૦ [āર્વ, પ્રા. ૩દ્ર] અવળું; ઊલટું; નીચે માથું ને ઉપર | (૨) ચંદ્ર. –ક્ષા મુંબ૦૧૦ સપ્તર્ષિ (૨) સ્ત્રી ઉત્તર દિશા. –ક્ષી પગ જેવા આસનનું (૨)[લ.] આડું અવળું; સીધા કે સવળાથી| સ્ત્રી રીંછડી સાવ ઊલટું -વિરુદ્ધ; બે ટું. [ઊંધા પાટા બાંધવા = આડું | અક્ષાંગ ન૦ એક ઔષધિ અવળું સમજાવી ભરમાવવું. ઊધાં પગલાંનું = (ઊલટું ‘ઊજળાં | ઋખિ ૫૦ + ઋષેિ; ગુરુ પગલાંનું) કમનસીબ; અપશુકનિયાળ. ઊંધાં વા વાગવાં= *દ ૫૦ [4.3(સં.) ચતુર્વેદમાં પહેલો વિદ. ૦સંહિતા સ્ત્રી, બાજી બગડવી; અવળું થવું, ઊંધી ઈટ ચણનાર ૫૦ કડિ. ઋવેદની ઋચાઓને વ્યવસ્થિત સંગ્રહ, –દી વિ. ઝવેદને ઊંધી ખોપરીનું = માથાનું ફરેલ; અસામાન્ય મિજાજવાળું. જાણનારું (૨) કવેદ ભણનાર બ્રાહ્મણોના કુળમાં જન્મેલું (૩) ઊંધી પાઘડી મૂકવી = પાઘડી ફેરવવી; દેવાળું કાઢવું. કરવું | પૃ. ઋગ્વદી બ્રાહ્મણ = ઊલટું કે અવળું કરવું; ફેરવી નાંખવું (૨) જુએ ઊંધું મારવું. ચ(–ચા) સ્ત્રી [૪] જુઓ ઋક -કરી નાખવું = મારીને ગબડાવી દેવું (૨) મૂઠ ઈમારીને | ચીક પું[સં.] (સં.) જમદગ્નિના પિતા પથારીવશ કરી દેવું. -ઘાલવું =નીચું જોવું; શરમાવું.-ઘાલીને ઋજુ વિ. [4] સરલ; સીધું (૨) અનુકૂળ; નરમ; ભલું. ૦તા = બીજે ધ્યાન આપ્યા વગર; કામમાં જ નજર રાખીને (૨) સ્ત્રી૦. ૦ધી વિ૦ સરળ રીતે – કુડ વગર લડનારું બીજું ત્રીજું જોયા વગર, સાહસપૂર્વક વિચાર વગર. –પવું, | ઋજુજ પું. [ā] (સં.) આદિ જૈન તીર્થ કર ઋષભદેવને સાધુ -વળવું = ઉપર માથું નીચે પગ કે ઉપલા ભાગ નીચે ને નીચલો | (આ નામે ઓળખાય તે પરથી) ભાગ ઉપર થાય એમ પડવું કે થવું; ઊલટાઈ જવું (૨) બગડવું; | અણુ ન [સં.] દેવું (૨) આભારને ભાર (૩) વિ૦ જુઓ ઋણાકથળવું. -મારવું =બગાડવું; કથાળવું. -વળી જવું = બગડી | ત્મક [ગ, ૫. વિ.]. ૦આયન ડું ઋણ વીજભારવાળો આયન; જવું(૨) ખૂબ થાકીને લોથ વળીને (ઊંધું) પડવું. વાળવું = ઊંધું | ‘એનાયન' (૫. વિ.). ૦ત્રય ન દેવઋણ, ઋષિઋણ અને પિતૃઋણ;