Gujarati Sahitya Kosh Part 01

SR No.: 016103
Original Sutra Author: N/A
Author: Jayant Kothari, Jayant Gadit, Chandrakant Sheth, Raman Soni
Publisher: Gujrati Sahitya Parishad
Publication Year: 1989
Total Pages: 534
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 17 MB

Page 308

ભાણદાસનું ખરું કવિત્વ આદ્યશક્તિના મહિમા કરતી એમની પ્રસિદ્ધ કથાનક રજૂ કરતી પદ્યવાર્તા વિક્રમાદિત્ય, પંચદંડાસ તત્ત્વલક્ષી ગરબીઓમાં પ્રગટયું છે. ગગનમંડળને ગાગરડીના રૂપકથી લીલાવતી-ચોપાઈ' (ર.ઈ.૧૭૭૪/સં. ૧૮૩૦, જેઠ સુદ ૧૦) તથા વર્ણવતી આ કવિની જાણીતી ગરબીમાં સૃષ્ટિનાં ભવ્ય તત્ત્વોને ૫ કડીનું ‘વીરભક્તિ-સ્તવન’(મુ.) એ કૃતિઓના કર્તા. લલિત-રમણીય રૂપ આપતી જે કલ્પનાશક્તિ છે તે અન્ય કૃતિ: ૧. અસ્તમંજુષા; ૨. ચોસંગ્રહ; ૩. જિસ્તમાલા; ૪. ગરબીઓમાં પણ જણાય છે. આવી વિશેષતાથી અને સુગેયતાથી જૈકાસાસંગ્રહ ૫. જૈન શ્વેતાંબર કૉન્ફરન્સ હેૉલ્ડ, ઑકટો.આ ગરબીઓ લોકપ્રિય પણ નીવડેલી છે. ગરબીઓમાં તત્ત્વજ્ઞાનના નવે. ૧૯૧૪–“સ્ત્રીવાચન વિભાગ, સં. નિર્મળાબહેન. વિનિયોગની બાબતમાં તેમ જ આવાં ગેય પદા માટે ગરબી–ગરબો સંદર્ભ : ૧. ગુસાઇતિહાસ: ૨; ૨. જૈસાઇતિહાસ; ૩. પંચસંજ્ઞા યોજવામાં પણ ભાણદાસ પહેલા કવિ હોવાનું કહેવાયું છે. દંડની વાર્તા (અજ્ઞાત ગુજરાતી ગદ્યકાર વિરચિત), સં. ભોગીલાલ હસ્તપ્રતોમાં નોંધાયેલી ૭૧ ગરબીઓમાંથી કેટલીક મુદ્રિત છે. સાંડેસરા, ઈ. ૧૯૭૪, ૪. જૈનૂકવિઓ:૩(૧); ૧. મુપુગૂહઆ ઉપરાંત ભાગવતના છઠ્ઠા સ્કંધની કથા અનુસાર પ્રલાદ- સૂચી: ૬. હેજજ્ઞાસૂચિ: ૧.
[કા.શા.] ચરિત આપતું પણ જ્ઞાનચર્ચા તરફ વધારે ઝૂકતું, કાવ્યબંધમાં દુહા ને ચોપાઇ છંદને પ્રયોજનું ૨૧ કડવાંનું “પ્રહલાદાખ્યાન' (ર.ઈ. ભાણવિજય-૩ : જુઓ નયવિજય–૫. ૧૬૫૦/સં. ૧૭૦૬, માગસર સુદ ૧૦, સોમવાર) એમની અન્ય
ભાણવિજ્ય-૪ : જુઓ ભાણ–૪. કૃતિ છે. બારમાસી, નૃસિંહજીની હમચી, હનુમાનજીની હમચી, જ્ઞાનવૈરાગ્ય અને ભક્તિનાં પદો પણ એમને નામે મળે છે. ભાદુદાસ[
' ]: રામદાસના શિષ્ય. કૃતિ : *૧. પ્રહલાદાખ્યાન, સં. ગટુલાલ ધ. પંચનદી-; ૨. હિંદી તથા ગુજરાતી પદ (૧૦ મુ.)ના કર્તા. નકાદોહન; ૩. પ્રાકાસુધા : ૨, ૪. ખૂકાદોહન: ૪.
કૃતિ : પરિચિત પદસંગ્રહ, પ્ર. સસ્તું સાહિત્યવર્ધક કાર્યાલય, સંદર્ભ : ૧. કવિચરિત : ૧-૨; ૨. ગુસાઇતિહાસ: ૨, ૩, સં. ૨૦૦૨ (ત્રીજી આ.)(સં.).
[કી,જો] ગુસામધ્ય; ૪. ગુમાસ્તંભો; ૫. પાંગુહસ્તલેખો; ] ૬. સાહિત્ય,
ભાનકીર્તિ [ઈ. ૧૬૨૨માં હયાત] : દિગંબર જૈન સાધુ હોવાની ફેબ, ૧૯૧૬-ગુજરાતી કવિઓનાં અપ્રસિદ્ધ કાવ્યો, છગનલાલ
સંભાવના છે. ૨૫ કડીની ‘આદિત્યવાર-કથા” (ર.ઈ.૧૬૨૨)ના કર્તા. રાવળ; ] ૭. ગૂહાયાદી; ૮. ડિકેટલૉગબીજે; ૯. ડિકૅટલૉગભાવિ;
સંદર્ભ: જૈનૂકવિઓ: ૩(૧). ૧૦. ફોહનામાવલિ :૨. [.સો].
કિા.શા.]
ભાનુચંદ(યતિ) [ઈ. ૧૫૨૨માં હયાત] : લેકાગચ્છના જૈન સાધુ. ભાણવિજ્ય : આ નામે ૧૩ કડીની ‘નમબારમાસા', ૭ કડીનું
૨૫ કડીની ઐતિહાસિક કૃતિ ‘દયાધર્મ-ચોપાઈ (ર.ઈ.૧૫૨૨/ ‘પાર્શ્વનાથ-સ્તવન (ચિતામણિ)” અને “પાર્શ્વનાથ-સ્તવનત્રિક' એ
સં. ૧૫૭૮, મહા સુદ ૭; મુ)ના કર્તા. કૃતિઓ મળે છે. આ બધી કૃતિઓના કર્તા કયા ભાણવિજય છે
લોકાગચ્છના ભાણચંદને નામે ૩૩ કડીની નેમરાજુલ-ગીત તે નિશ્ચિત થઈ શકે તેમ નથી.
નામની રચના પણ નોંધાયેલી છે, જે આ જ કવિની હોવાની સંદર્ભ : મુપુગૃહસૂચી.
કૃતિ: *શ્રીમાન લોંકાશાહ, – ભાણવિજ્ય-૧ [ઈ. ૧૭મી સદી ઉત્તરાર્ધ : તપગચ્છના જૈન
સંદર્ભ : ૧. જૈનૂકવિઓ: ૩(૧); ૨. મુમુગૃહસૂચી. [કા.શા.] સાધુ. મેઘવિજયની પરંપરામાં લબ્ધિવિના શિષ્ય. ૭૨ કડીનું મૌન એકાદશી-સ્તવન' (ર.ઈ. ૧૬૮૧/સં. ૧૭૩૭, વૈશાખ સુદ ભાનુચંદ્ર : આ નામે “આધ્યાત્મિક પદસંગ્રહ’ અને ‘પાર્શ્વનાથ ૩), ૭૫ કડીની ‘શાશ્વતાશાશ્વતજિન-તીર્થમાળા' (ર.ઈ. ૧૬૯૩), વસંત’ મળે છે તેમના કર્તા કયા ભાનુચંદ્ર છે તે નિશ્ચિતપણે કહી ૬૯ કડીની ‘
વિયાણંદસૂરિ ભાસ/સઝાય” (ર.ઈ.૧૬૫૫; મુ), ૪૪ શકાય તેમ નથી. કડીની “વિયાણંદસૂરિનિર્વાણ-સઝાય (ર.ઈ.૧૬૫૫/સં. ૧૭૧૧, સંદર્ભ: ૧. મુપુગૃહસૂચી, ૨. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧. [કા.શા] ભાદરવા વદ ૧૩, મંગળવાર; મુ) તથા ૭૫૦ ગ્રંથારાની ‘શોભનસ્તુતિ-બાલાવબોધ' (ર.ઈ. ૧૬૫૫ લગભગ) એ કૃતિઓના ભાનચંદ્ર-૧ : જુઓ ભાણ-૩.
ભાનુમંદ્ર (ઉપાધ્યાય)-૨ [
]: તપગચ્છના જૈન કૃતિ : ઐસમાલા : ૧.
સાધુ. ૨૩ કડીની “હીરવિજયઆદિ વિષયક-સઝાય/સવૈયા’ (લે.સં. સંદર્ભ : ૧. જૈસાઇતિહાસ, ૨. જૈનૂકવિઓ: ૨, ૩(૨); ૩.
૧૮મી સદી; મુ)ના કર્તા. હજૈજ્ઞાસૂચિ: ૧.
[કા.શા.]
કૃતિ: જૈન સત્યપ્રકાશ, જૂન ૧૯૪૧-જગદ્ગુરુ શ્રી હીર
વિજયસૂરીશ્વરજી સંબંધી ત્રણ સઝાયો’. સં. મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી. ભાણવિજ્ય-૨ ઈ. ૧૭૭૪માં હયાત] : તપગચ્છના જૈન સાધુ.
સંદર્ભ: હેજેજ્ઞાસૂચિ: ૧.
કિા.શા.] વિજયપ્રભસૂરિની પરંપરામાં પ્રેમવિજયના શિષ્ય. ‘ચોવીશી' (મ), ૫૭૯૭ કડીની, ૪ ખંડમાં વિભાજિત, ૪૩ ઢાળની વિક્રમરાજાનું ભાનુદાસ [
[]: ડાકોરના રણછોડજીની
[કા.શા.] સંભાવના છે.
કર્તા.
ભાણવિજ્ય : ભાનુદાસ
ગુજરાતી સાહિત્યકોશ : ૨૭૯