________________
અવતાર
૪૮
અવતાર
સૂર્યવંશી દશરથ રાજાના પુત્ર હતા. સદ્દગુણ અને કીટ હિરણ્યકશિપુ કરકમળે અણુએ પતિભક્તિની મૂર્તિમાન દેવી સીતા જનકની પુત્રી
નખકંટક્તણુહણિ તીણીએ એમની સ્ત્રી હતા. રાવણ નામના બળવાન અને જય કેશવ નરહરિરૂપ ! જય જગદીશ હરે! ૪ દુષ્ટ રાક્ષસને વધ કરવા જ વિષ્ણુએ આ અવ- બટુક બની બલિ છળી અદ્દભુત ડગલે ત્રણ તાર લીધો હતો.
પાવન કર્યું પદયથી ત્રિભુવન શ્રાકૃષ્ણ: શ્યામ સલૂણ મૂર્તિ શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન
જય કેશવ વામનરૂપ ! જય જગદીશ હરે ! પ કંસરાજાના કાકાની દીકરી દેવકીના ગર્ભમાં
ક્ષત્રિય દુર્મદ દળી રૂધિરે હદ ભરિયા વસુદેવજીથી ઉત્પન્ન થયા હતા. પાછળના સમયમાં અસ્તિત્વમાં આવેલા સઘળા દેવામાં કૃષ્ણ ભગવાન
શુચિ તીર્થો ને ભાવભય હરિયા બહુ જ લોકપ્રિય દેવ ગણાય છે. બધા અવતારે
જય કેશવ ભાર્ગવરૂપ ! જય જગદીશ હરે! ૬ અંશાવતાર પણ આ અવતાર સોળે કળા સંપૂર્ણ
રણય રાવણનાં શિર દશ કાપી હાઈ પૂર્ણ પુરુષોત્તમ મનાય છે. શ્રીકૃષ્ણ ભગવાનને
તર્યા દિગ્ધાળો બળિ આપી ઈશ્વરરૂપ માનનારાઓ એમના ભાઈ બલરામને જય કેશવ રાઘવરૂપ! જય જગદીશ હરે ! ૭ આઠમો અવતાર માને છે.
સહવી નિજ તનમાં પટકુળે નીલા બુદ્ધાવતાર : દે અને નઠારા માણસોને
શરણાગત યમુનાની લીલા વેદનિંદક બનાવવા, જાતિભેદ તેડવા અને ઈશ્વરના
જ્ય કેશવ હળધરરૂપ ! જય જગદીશ હરે ! ૮ અસ્તિત્વને અસ્વીકાર શીખવવા વિષ્ણુ ભગવાને
નિંદી હિંસા વિધિ પશુવધ અટકાવી આ અવતાર ધારણ કર્યો હતો, એમ કરીને એવાઓને વિનાશ કરવો એ જ એ અવતારને
દયા ધર્મની દવા ઝગાવી
જય કેશવ બુદ્ધસ્વરૂપ ! જય જગદીશ હરે ! ૮ ઉદ્દેશ છે.
કલકી અવતાર કલિયુગને અને વિષ્ણુ ભગ- ધૂમકેતુવત વિતત વિકટ તલવારે વાનને આ અવતાર થશે. એ અવતાર શ્વેતા
નષ્ટ કૂળ દુષ્ટ વિદારે અશ્વારૂઢ થઈ, ધૂમકેતુના જેવી પ્રકાશમાન તલવાર જય કેશવ કલિકસ્વરૂપ ! જય જગદીશ હરે! ૧૦ ધારણ કરશે. પાપીઓ અને અધમીઓને સંહાર
સ્તુતિ આ જયદેવે રસદેવ! કવેલી કરી સદ્ધર્મની પુનઃસ્થાપના કરશે. દસે અવતારના ગુણાનુવાદ ગાતી જયદેવ કવિની
ઉર ધરિયે નમીને વીનવેલી અષ્ટપદીનું સુન્દર ભાષાન્તર વાંચનારને મોહ જય કેશવ દશવિધરૂપ ! જય જગદીશ હરે! ૧૧ ઉપજાવશે માની અહીં આપીએ છીએ : "
(શાર્દૂલવિક્રીડિત) પ્રલય યોનિધિ મધ્ય અસુર સંહારી ઉઠારી શ્રુતિ, ધારી પીઠ જગતી, તારી દધીથી મહી,
શ્રુતિ નૌકા ભવતારક તારી. પ્રહલાદ સ્તુતિ સાંભળી, બળિ છળી, ઉન્મત્ત છે દળી, જય કેશવ મત્સ્ય સ્વરૂપ જય જગદીશ હરે ! ૧ ચળી રાવણ રૌદ્ર, રોળી યમુના, ઓંળી દયા વિસ્તરી, ચૌદ ભુવનમય ધર્યું બ્રહ્માંડ અખંડે મારી ઑછ અભંગ મંગળ કરે, તૂ હી તૂહી શ્રીહરિ.
વણ આંટણ ઘન પીઠ પ્રચંડ (ગીતશેવિંદ દીવાન બહાદુર કેશવ હર્ષદ યુવ) જય કેશવ કપરૂપ ! જય જગદીશ હરે ! ૨ ઉપર વર્ણવી ગયેલા દસ અવતાર મુખ્ય શશિબિંબે ઊગમગતા એક શી દંતે ગણાય છે. પરંતુ વિષ્ણુ મહાસ્યનું જ ગાન
ધરી ઉદ્ધારી ધરા ભગવંત કરનાર ભાગવત પુરાણમાં નીચે પ્રમાણે બાવીસ જય કેશવ વરાહરૂપ! જય જગદીશ હરે! ૩ અવતાર ગણાવ્યા છે :
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org