Desi Shabda Sangraha

SR No.: 016081
Original Sutra Author: N/A
Author: Bechardas Doshi
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1974
Total Pages: 1028
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 15 MB

Page 13

૧૨
સમૂહ' અના બતાવે છે, સંગ્રહકારે આવા સંગ્રહકારાને લિપિભ્રષ્ટ કહેલા છે. સાઁગ્રહકાર અન્ય અન્ય દેશીશબ્દસંગ્રહોમાં આવું ઘણું ઘણુ જોઈ તે કહે છે કે આમ બીજાના દોષા કાઢવા એ વધારે ઉચિત નથી પણુ દેશીપ્રાકૃતના અભ્યાસીઓને દેશીશબ્દોના અર્થ મેળવતાં મુશ્કેલી ન પડે એટલા સારુ જ અમારે આવુ બધું લખવું પડયું છે. બાકી અમે તેા અનેકાનેક પ્રાચીન દેશીશબ્દસંગ્રહાનું નિરીક્ષણ કરી, પરસ્પર તુલના કરી જે નિ ય બાંધેલ છે તદનુસારે આગળ વધતા રહ્યા છીએ એમ છતાં ય આવા વિવાગ્રસ્ત શબ્દોના વિષયમાં જે બહુદૃશ્યા એવા દેશીશબ્દવેદી મહાપડિ છે તેએ જ છેવટે પ્રમાણુરૂપ લેખાય.
શરખાતમાં છાપેલ અનુક્રમણિકા જોવાથી માલુમ પડશે કે આ આખા ય ગ્રંથ ખરાખર અનુક્રમથી ગેાઠવાયેલ છે, જેથી શબ્દ શોધનારને ઘેાડી પણ મુંઝવણ કે મુશીબત થાય નહીં. ચેન્જેલ અનુક્રમમાં કયાંય એ સ્વરવાળા શબ્દોમાં ત્રણ કે તેથી વધારે સ્વરવાળા શબ્દ આવી જાય તે સંગ્રહકાર તેમ થવાનું કારણ બતાવીને સ્પષ્ટ ખુલાસા કરી નાખે છે, આવા હજારા શબ્દોને બરાબર ક્રમમાં ગેાઠવવા તે સંગ્રહકારની નવી દ્રષ્ટિનું તથા વિદ્યાર્થી ઓને કેમ અનુકુળતા વધારે થાય એ જાતના વિદ્યાથી આ પ્રત્યેના પેાતાના વાત્સલ્યનું પણ સૂચક છે.
ગ્રંથકારે આ સંગ્રહમાં અનેક મતમતાંતર આપેલાં છે તેમાંથી જે મત પેાતાને ગ્રાહ્ય લાગે તેને ગ્રહણ કરવામાં સ ંગ્રહકારને કશે। ય સ કાચ હાય એમ કયાંય જણાતું નથી.
આ જમાનામાં શબ્દો સંબધી વિજ્ઞાન ધણુ આગળ વધેલ છે તેમ હજુ આગળ વધતુ જાય છે તેમ ગ્રંથકારના જમાનામાં શવિજ્ઞાન વર્તમાનકાળની અપેક્ષાએ બાલ્યાવસ્થામાં હતું તેથી માટે ભાગે પૂર્વ પરંપરાના આધાર લેવાતા. શબ્દના ઉચ્ચારણને કે અને ચોકકસ કરવા સારુ ભાષામાં પ્રચલિત શબ્દોની સાથે તુલના કરીને શબ્દોનાં ઉચ્ચારણા કે અથ ના નિણૅય કરવાની પદ્ધતિ હતી જ નહીં, સંગ્રહકારે મેકડા' અથ માટે એ શબ્દો આપેલ છે—નુવાદ અને ચોક, ભાષામાં કડા' અર્થાતા સૂચક બાકડા' શબ્દ જ પ્રચલિત છે પણ સંપાદકની સમજ પ્રમાણે વૃો કે જો શબ્દ પ્રચલિત જણાતા નથી. એટલે જો સુવાદ શબ્દને ભાષાના પ્રચલિત ખેાકડા” શબ્દ સાથે સરખાવવામાં આવ્યા હાત તાસંગ્રહકાર કદી પણુ નુક શબ્દને ન આપત, આ રીતે કે વને