Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 910

લક્ષમ
લક્ષ્મી-રમણ
ચિહ્ન, એંધાણ. (૩) લક્ષ્ય, નિશાન, લક્ષ્ય-બિંદુ. (૪) લક્ષ-સ્ક્રીપ પું. [સં.] અરબી સમુદ્રમાં આવેલા એ નામના ધ્યાન, એકાગ્રતા, એટેન્શન' (કે,હ)
ટાપુઓના સમૂહ. (સંજ્ઞા.)
ઇક્ષક વિ. [સં.] (સમાસમાં) -ને બતાવનારું, સૂચક. (૨) લક્ષણા શક્તિ વડે સૂચવાતું. (કાવ્ય.) લક્ષ-ચંડીયજ્ઞ (-ચડ્ડી) પું [સં.] માર્ક ડેય પુરાણમાંની દુર્ગાસપ્તશતી ‘ચંડીપાઠ’ના લાખ પાઠથી કરાતા એક યજ્ઞ લક્ષ-ધારા(-ર્યા)સી(-શી) સ્ત્રી. [+જઆચાર (-f)સી-લક્ષાધિપતિ, લક્ષાધીશ [સં. રુક્ષ + અષિ-પતિ, અધીરા] (-શી)’] (લા.) ચેારાસી લાખ યોનિ (ધાર્મિક માન્યતા પ્રમાણે)
લક્ષ-ધા ક્રિ.વિ. [સં.] લાખા પ્રકારે, અનેકાનેક પ્રકારે લક્ષ-લાભ પું., ખ.વ. [સં] ગણપતિના એ નામના એ પુત્રા. (સંજ્ઞા) [ચાક્કસ, નક્કી ‘વસા.'] (લા.) અવશ્ય, જરૂર,
લક્ષ-વસા ક્રિ,વિ. [+≈એ
લાખેાપતિ, લખપતિ, ખખ પૈસાદાર
લક્ષાધિ વિ. [સં. રુક્ષ + અવષિ] લાખની સંખ્યા સુધીનું. (૨) (લા.) અનેક, ઘણાં, ભારે માર્ટી સંખ્યાનાં, અસંખ્ય લક્ષિત વિ. [સં.] જોયેલું, નિહાળેલું. (ર) તાકવામાં આવેલું. (૩) સૂચવેલું. (૪) લક્ષણા વડે જેના ખાધ કર્યાં હાય તેવું (કાવ્ય.) [॰ કરવુ (રૂ.પ્ર.) ભેદ તારવીને જોવું. (ર) યાનમાં લેવું]
લક્ષી વિ. [સં.,પું,] (સમાસના ઉત્તરપદમાં) -ને ઉદ્દેશી રહેલું (વિકાસલક્ષી વગેરે) (૨) વાસ્તવદર્શી, ‘પ્રાશ્મેટિક’ લક્ષ્મ ન. [સં.] ચિહ્ન, એ ધાણ, નિશાન લક્ષ્મણ પું. [સં.], ∞ પું., ખ.વ. [+ માનાર્થે ‘છ’] દશરથરાજાના એ નામના સુમિત્રાથી થયેલેા પુત્ર, રામચંદ્રના નાના ભાઈ. (સંજ્ઞા.)
૧૯૪૫
લક્ષણુ ન. [સં.] વસ્તુના કાઈ પણ ગુણધર્મ (એક-બીજાથી જુદા પાડનાર હેતુ), ગુણ-સ્વભાવ, ફીને:મેનન' (ના. ૬.),‘એટ્િયૂટ’ (ખ.શ.) (તર્ક.) (૨) વ્યાખ્યા, ડેફિનિશન’ (૩) (લા.) વર્તન, વર્તણુક, ઢંગ. (૪) આદત, ટેવ,
વ્યસન. (૫) ઉદાહરણ, દૃષ્ટાંત. (૬) પ્રસંગ, ફીચર’ લક્ષણ-ગ્રંથ (-ગ્રન્થ) પું. [સં.] તે તે શાસ્ત્રનું ઉદાહરા આપનારું પુસ્તક
લક્ષણ-જ્ઞ વિ. [સં.] લક્ષણનું જ્ઞાન ધરાવનાર લક્ષણ-દોષ પું. [સં,] એક વસ્તુના લક્ષણમાં બીજી વસ્તુના લક્ષણના ખાટે પ્રવેશ, અવ્યાતિ અતિન્યાપ્તિ કે અસંભવના દાય. (તર્ક.) લક્ષણ-ધર્મ હું. [સં.] ગુણધર્મ
ચકાસણી ક્ષણ-પરીક્ષણ ન., દક્ષણ-પરીક્ષા ી. [સં.] લક્ષણાની લક્ષણ-પ્રયેાજન ન. [સં.] લક્ષ્ય અર્થથી જુદા જ અર્થની વ્યાવૃત્તિ કે વ્યવહાર. (વેદાંત.)
દક્ષણ-બંધી (અન્ધી) સ્ત્રી. [+ યા. ખન્દી] લક્ષણના પૂરા ખ્યાલ સાથે રચના કરવી એ લક્ષણુ-ભિન્નતા સ્ત્રી, હક્ષક્ષુ-ભેદ પું. [સં.] એક-બીજી વસ્તુનાં લક્ષણાના તફાવત કે જવાઈ
લક્ષણુ-રેખા સ્ત્રી, [સં.] તે તે લક્ષણની પાતામાં રહેલી મર્યાદા, સ્વાભાવિક ગુણ
દક્ષણ-લક્ષણા સ્ત્રી. [સં.] શુદ્ધ લક્ષણાના એક ભેદ. (કાવ્ય.) લક્ષણુ-જંતું (વતું) વિ. [+ગુ, વંતું' ત.પ્ર.] લક્ષણ ધરાવનારું. (૨) સુલક્ષણું, સદાચારી. (૩) (કટાક્ષમાં) કુલક્ષણું, કુલક્ષણી સંબંધ, (વેદાંત દક્ષણુ-સમન્વય પું. [સં,] લક્ષણ અને લક્ષ્યને શુદ્ધ લક્ષણ-સૂચક વિ. [સં.] વિશિષ્ટ લક્ષણ બતાવનાર, વિશેષ ગુણ-ધર્મ બતાવનારું, ‘કેરેક્ટરિસ્ટિક’ (ન.ભા.) લક્ષણા . [સં.] મુખ્ય અર્થને ખાધ કરીને આવ સંબંધિત ખાને અર્થ, (કાવ્ય.) (૨) લક્ષ્યાર્થના એધ કરનારી એક શદ-રાક્તિ. (કાવ્ય.) [ગ્રંથ-વિભાગ લક્ષણા-પ્રકરણ ન. [સં.] લક્ષ્યાર્થીની ચર્ચા-વિચારણા કરનારા લક્ષણા-બીજ ન. [સં.] લક્ષણાનું મૂળ કારણ. (કાવ્ય) લક્ષણાભાસ પું. [સં. ાળ+ આા-માસ] લક્ષણ હાય નહિ તેને સ્થળે લક્ષણ છે. એ પ્રકારની ભ્રાંતિ, દાયવાળું લક્ષણ.(તર્ક.) [તેવું (વ્યંગ્યાર્થ). (કાવ્ય.) લક્ષણુા-મૂલક વિ. [સં.] જેના મળમાં લક્ષણા રહેલી હાય વક્ષણા-વૃત્તિ સ્ત્રી. [સં.] શબ્દ-વૃત્તિના એક પ્રકાર. (કાવ્ય.) લક્ષણીય વિ. [સં.] ધ્યાનમાં લેવા જેવું
Jain Education International_2010_04
ધમણુ-રેખા શ્રી. [સં.] (લા.) વટાવી ન શકાય તેવી હદ કે મર્યાદા વેલે લક્ષ્મણ-વેલા પું. [+જુએ લે.”] એ નામને એક લક્ષ્મણા સ્ત્રી. [સં.] શ્રીકૃષ્ણની આઠ પટરાણીઓમાંની એક રાણી (મદ્રરાજ બૃહત્સેનની પુત્રી). (સંજ્ઞા.) (૨) રાજા દુર્યોધનની એ નામની પુત્રી (શ્રીકૃષ્ણના પુત્ર સાંખની પત્ની). (સંજ્ઞા.)
લક્ષ્મી સ્ત્રી. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે સમુદ્ર-મંથનમાંથી નીકળેલાં ૧૪ રત્નામાંની એક દિવ્ય સ્ત્રી (જે વિષ્ણુને પરણી), (ર) ધન-દોલતની અધિષ્ઠાત્રી દેવી. (સંજ્ઞા.) (૩) ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ, (૪) (લા.) ઘરમાંની પત્ની. (૫) પુત્રી, દીકરી. (૬) રાજ્યની ભૌતિક સમૃદ્ધિ લક્ષ્મી-કાંત (કાન્ત) છું. [સં.] નારાયણ વિષ્ણુ ભગવાન લક્ષ્મી-તાલ પું. [સં.] એ નામના સંગીતના એક તાલ. (સંગીત,)
લક્ષ્મીનંદન (-ન-હન) પું.[સં.] (લા.) (લક્ષ્મીને પુત્ર) ધનવાન, સમૃદ્ધિમાન, તવંગર, શેઠ
લક્ષ્મી-નાથ પું. [સં.] જુએ ‘લક્ષ્મી-કાંત.’ લક્ષ્મી-નારાયણ પું..ખ.વ. [સં.] લક્ષ્મી-સહિત રહેલા ભગવાન નારાયણ. (સંજ્ઞા.) [॰ કરવા (૬.પ્ર.) ભેાજન શરૂ કરવું] ક્ષ્મીનિવાસ પું. [સં.] જ્યાં લક્ષ્મી આવી ઠરી ઠામ એસે તેવા વાસ. (મેટા મકાનને અપાતું એક નામ) લક્ષ્મીપતિ પું. [સં] જએ લક્ષ્મી-કાંત.’ લક્ષ્મી-પૂજન ન., લક્ષ્મી-પૂન સ્રી. [સં.] આસેા વિદે તેરસ-ધનતેરસને દિવસે ધનિક એ લક્ષ્મીના મુર્તિ કે સિક્કાનું છે।ડશે।પચારથી પૂજન કરવું એ લક્ષ્મી-રમણ, લક્ષ્મી-૧ર, લક્ષ્મી-વલ્લભ પું. [સં.] જ
‘લક્ષ્મીકાંત.’