Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 86

દત્ત-શહક
કર્મણિ., ક્રિ., દત્તાણું પ્રે., સ. ક્રિ. દત્ત-શુષ્ક વિ. [સં.] જેને માટે પૈસા આપવા પડયા હોય તેવું. (૨) જેણે લવાજમ ભર્યું. હૈય તેવું દત્ત-હીન વિ. [સં.] પૂર્વ જન્મમાં કે આપ્યાં નથી તેવું
આ જન્મમાં જેણે દાન
૧૧૨૧
દત્તાત્મા વિ. સં. 7 + મારમા] જેણે પેાતાના આત્મા -પેાતાનું સૌં અન્યને સોંપી દીધેલ હોય તેવું દત્તાત્રેય હું, [.] જએ ‘દત્ત(૪).' દત્તાવવું, દત્તાણું જુએ ‘ત્તવું’માં.
દત્તાદત્ત વિ. સં. ર્જ્ઞ + માત્ત] દીધેલું અને લીધેલું દત્તાદર વિ. [સં. વૈજ્ઞ + માā] જેને માન આપવામાં આવ્યું હેય તેવું. (૨) જેણે માન આપ્યું હાય તેવું
દણાવવું
દધિ-મ(-મં)થન (-મથ(ન્થ)ન) ન. [સં.] દહીં વલેાવવાની ક્રિયા દુષિ-મ(-મં)થન† (-મથ(-ન્થ)ન.) ન. [સ, ષિ-મધ(4)ન, ગુ.માં આદિ‘ૐ”ના લેાપે] (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે) દેવ અને અસુરએ કરેલું સમુદ્રનું મંથન. (પઘમાં.) દધિયાર પું. એ નામના એક વેલા, જીવંતિકા, અંધાહુલી દધિ-વ્રત ન. [સં.] શ્રાવણ સુદિ બારસને દિવસે કરાતું એક વ્રત ષિ-સમુદ્ર, ધિ-સાગર, દધિ-સિંધુ (-સિન્ધુ) પું. [સં.] (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણેના) દહીંના સમુદ્ર દધિ-સુત પું. [સં. ષિ-પુખ્ત, ગુ. માં આદિ ‘'ના લેાપે] (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે) ઐરાવત હાથી-ઉચ્ચ:શ્રવા ઘેાડા-ધન્વન્તરે વૈદ્ય-શંખ. (પદ્મમાં.)
દષિ-સુતા સ્ત્રી. [સં. ૩ષિ-મુTM ગુ, માં આદિ ૩' ના લપે] જુએ ‘ધિજા.’ (પદ્યમાં.)
દત્તાર (-૫) સ્ત્રી, આખા પાસે મળતી એક માછલીની જાત
દત્તો-દાંલ વિ., પું. [સં. ટ્ન્ત દ્વારા] લાંબા બહાર નીકળી દધીચ,-ચિ, દખ્યાથર્વણ પું. [સ, ધ્વTM + આયયળ] ગયેલા દેખાતા દાંતવાળા પુરુષ
દદઢવું અ. ક્રિ. [રવા.] રેલે ચાલવા [દેડાના અવાજ હૃદય પું. [જએ દદડવું' + ગુ. આટ’Ý. પ્ર.] ચાલતા દદર॰ પું. [દે. પ્રા. વદ્દ] આદિવાસીઓના મેટા ઢોલ દદરર્વે ન. એ નામના એક છેડ [પામવું, પીડા પામી દદરવું . ક્રિ. [૬. પ્ર. વર્ડે આધાત; ના. ધા.] દુઃખ દરિયું ન. [જુએ ‘દદરÖ' + ગુ. ચું' ત. પ્ર.] જંગલવાસીએ ચાલતાં ચાલતાં ગાય છે તે પ્રકારનું ગીત (‘દર’ વાઘ સાથે ગવાતું)
અથર્વણ ઋષિના પુત્ર દધીચ ઋષિ. (સંજ્ઞા.) દનાદન ક્રિ. વિ. [વા.] તેાપના ધડાકા થાય એમ દનિયું ન. સં. દ્દિન + ગુ. ‘ થયું' ત.×.] દિવસ (ખાસ કરી ચૈત્ર વિદે પાંચમથી વદ અમાસ સુધીને તે તે (વરસાદની આગાહી માટે). (૨) દરરોજનું મહેનતાણું કે વેતન. (૩) દરરાજનું આવતું ઘરાક. [॰પાકવું (રૂ.પ્ર,) દિવસ સફળ જવે [(સંજ્ઞા.) દત્તુ સ્ત્રી. [સં.] (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે) દાનવોની માતા, દત્તુ-જપું. [સં.] દાનવ
દદળણું અ.ક્ર. [અનુ.] ઉંમરને કારણે (શરીરનું) ખખડી જવું, ઘડપણથી અશક્ત થઈ જવું દદાનું ન [સ. ટુન્ડુમિ -દુંદુભિ જેવા વાઘના અવાજ, એ દ્વારા] હાથથી થાપી મારીને વગાડવામાં આવતું એક ચર્મ વાદ્ય દાણું, દદુઢાવું જુએ ‘દડવું’માં.
દદૂવું અ, ક્રિ. [રવા] દહેડા પડવા, દદુરાણું ભાવે, ક્રિ. દદુઢાવવું કે., સ, ક્રિ [દડો, દરેડી દદૂડી1 સ્રી. [જુઆ ‘દડો' + ગું. ઈ ' સ્રીપ્રત્યય.] નાના દડીને સ્ત્રી. [જુએ ‘દંદ' દ્વારા.] નાના બાળકની વધેલી કાત
દત્તુન્નર પું, [+ સં. ]િ દાનવાને શત્રુ, દેવ દનૈયું ન. [જુએ ‘દનિયું,’ ‘''>‘એ'] જુએ ‘દનિયું.’ દન્ને પું. [સં. ૧-> પ્રા ટ્રૅટ્ઠઙ્ગ-ગુ. ‘દંડા’ના ઉચ્ચારણભેદ]ગેડીદડાની તેમ ગીલી-ઢંડાની રમતમાંની ગેડી, દંડે,દાંડે દપ(-)કામણુ ન. [જુએ ‘દાબવું’+ગુ. ‘ક' વાર્થે+ ‘આમણ' કૃ.પ્ર,] ઉપકાર યાદ આપી દબાવવાની ક્રિયા. (ર) (લા.) ધમકી, ડરામણી, ડપકામણ દપટ॰ વિ. [સં. āિ-પુટ દ્વારા] બમણું. (૨)(લા.) પુષ્કળ, ધણું દપટર વિ. જુએ ‘દાખવું’દ્વારા.] જમીનની નીચે છુપાયેલું દશ હું. [જ એ ‘હૃદૂડવું’ + ગુ. એ’ કું. પ્ર.] જુએ ‘દેડા.’દપટ-પું [જ એ ‘દપટૐ' + ‘કવે.] ખાળકૂવે, દટ્ટણ-કુવા દદોડા પું, મચ્છર જેવું જંતુ કરડવાથી થઈ આવતા નાના સેને દપઢવુંû અ.કિ.[રવા.] દોડવું, દપટાવું ભાવે, ક્રિ. દપઢાવવું, દફ્યું. [દ, પ્રા.] નાંદીપુર(નાંદેદ)ના પ્રાચીન સમયના ગુર્જર દપેટલું॰ પ્રે., સ.ક્રિ. નૃપતિ-વંશના એકથી વધુ એ નામને! તે તેરાજા. (સંજ્ઞા.) દદ્દો છું. ' વર્ણ. (૨) ‘ક્રૂ' ઉચ્ચારણ
દર્દી સ્ત્રી. [સં.,પું.] ચામડીના એક રાગ, દરાજ, દાદર, ધાદર દૂધરદ્ધે પું. એ નામને એક છેડ
૩> --૭૧ Jain Education iterational2010_04
દટલું સ.ક્રિ. [જુએ ‘દાખવું”ના વિકાસ.] જમીનમાં ન દેખાય એમ છુપાડવું, દપટાવુંરે કર્મણિ. ક્રિ. દપટાવવું, પેટલું? પ્રે., સ.ક્રિ.
૧૨
દપટાવવું, દપટાવું૧-૨ જુએ ‘દપટવું–રમાં,
દધારથયું ન. એ નામનું એક પક્ષી, સેાનીડા દ॰િ ન. [સં.] દહીં
દપણું . ક્રિ. પાવું, લખવું. દુપાવું ભાવે, ક્રિ. ૬પાવવું પ્રે., સ.ક્રિ.
દધિ પું..[સં. દ્ધિ, ગુ. માં દિ‘૩’ ના લે] ઉદધિ,દપેટ૧-૨ જુએ હટવું૧-૨માં. [કિંમતી કાપડ સાગર, (પદ્મમાં.) [લક્ષ્મીદેવી. (પદ્મમાં.) પે(-પેટે હું. [જુએ ‘દુપટ્ટો' દ્વારા.] એક ખાસ જાતનું દધિ-ન્ન સ્ત્રી. [સં. રવિના, ગુ. માં આદિ ’ ના લેપ] દવું અ. ક્રિ. [અનુ.] ફફડી ઊઠવું, ભડકી પડવું. દાવું દષિ-જાત ન. [સં.] માખણ અને ધી ભાવે. ક્ર. દાવવું પ્રે., સ. ક્રિ. દધિ-તનયા શ્રી. [સં. ષિતના, ગુ.માં આદિ ‘૩’ ના દઢાવવું, દઢાવું જએ ‘દડવુંમાં લેપે] જુએ ‘દધિા.’ (પદ્મમાં.) દક્ષ્ણાવવું॰ સ. ક્રિ. (હાડી) હકારવી, ડફંડાવવું દધિ-ભાંઢ (-ભાણ્ડ) ન. [સં.] દહીંનું માટલું દક્ષ્ણાવુંરે જઆ દફનાવવું,’